خیابان لاله‌زار
مختصات: ۳۵°۴۱′۲۰.۶″ شمالی ۵۱°۲۵′۲۱.۱۸″ شرقی / ۳۵.۶۸۹۰۵۶° شمالی ۵۱.۴۲۲۵۵۰۰° شرقی این خیابان از جنوب به میدان توپخانه (امام خمینی)، از شمال به خیابان انقلاب، از شرق به چهارراه سیدعلی و از غرب به خیابان فردوسی متصل است.
لاله‌زار زمانی نماد نوگرایی و هنر ایران بود و «شانزه‌لیزهٔ تهران» لقب گرفته بود. بسیاری از تئاترها، رستوران‌ها، تجارتخانه‌ها، کاباره‌ها، پیاله‌فروشی‌ها، خیاط خانه‌ها، سینماها و فروشگاه‌های معروف ایران در این خیابان قرار داشتند.
پیشینه
ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول فرنگستان به خیال احداث خیابانی مانند «شانزه‌لیزه» در تهران به عنوان «دارالخلافه» افتاد و دستور داد که از میان باغ مصفای لاله‌زار خیابان بکشند، زمین‌های اطراف خیابان نیز میان «مقربین درگاه» تقسیم شد.∗
بعدها در دورهٔ پهلوی خوانندگان موسیقی عامیانهٔ ایران مانند مهوش، آفت، قاسم جبلی، تاجیک، روح‌پرور، علی نظری، آغاسی، و سوسن/ایرج حبیبی/ همگی در لاله‌زار به روی صحنه می‌رفتند.
به نوشتهٔ جعفر شهری در کتاب «تهران قدیم»:
عشقی و عارف بهترین کارهای خود را در سالن گراند هتل لاله‌زار به صحنه بردند و خانم‌های شوخ و شنگ با لباس‌های اروپایی و پسران رعنا، سر شب‌ها رو به آن می‌آوردند و شیک‌پوش‌ترین مردان و آلامدترین زنان را می‌شد در آن خیابان دید.
زمانی در لاله‌زار ۱۵ سینما و چندین تئاتر و تماشاخانه فعالیت داشتند ولی امروزه ۱۰ سینما فعال در این خیابان فعال هستند.∗ اکثر این سینماها اکنون از رونق افتاده‌اند.
در اوایل دورهٔ پهلوی، در اوایل خیابان لاله‌زار از سوی میدان توپخانه، مغازه‌ای به نام پیرایش قرار داشت که به جهت داشتن پوشاک مد روز در تهران شهرت داشت. روبه‌روی این مغازه، کافه قنادی لاله‌زار واقع بود.[۱] امروزه بیشتر لاله‌زار را صنف فروشندگان لوازم برقی در اختیار گرفته‌اند.
«خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است که به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از نفایس معماری عصر قاجار شناخته می‌شود.[۲]
اماکن معروف لاله‌زار
- هتل، کافه و کاباره
- گراند هتل
- کاباره مولن‌روژ
- کافه افق طلائی
- کافه مصطفی پایان (در لاله‌زار نو)
- کافه نور (در لاله‌زار شمالی)
- کافه ری (در لاله‌زار شمالی)
- کافه لاله‌زار (در لاله‌زار جنوبی)
- کافه پارس
- سینما
- سینما ونوس (نام کنونی: سینما سارا)
- سینما رکس (نام کنونی: سینما لاله)
- سینما خورشید نو
- سینما فردوسی
- سینما البرز
- سینما ایران
- سینما مایاک
- سینما مرجان
- سینما متروپل
- سینما کریستال
- سینما تابان
- سینما فاروس
- سینما رودکی
- سینما شهرزاد
- سینما مترو (نام کنونی: سحر)
- سینما ملی (رویال پیشین و نادر کنونی) در کوچه ملی
- تماشاخانه
- تئاتر پارس
- تماشاخانه گبومر و روسیخان
- تماشاخانه گیتی (صادقپور)
- تماشاخانه تفکری
- تئاتر دهقان
- تئاتر نصر
- اماکن دیگر
- فروشگاه پیرایش (نخستین فروشگاه بزرگ به سبک اروپائی در ایران)
- فروشگاه جنرال مد
- مسجد هدایت
- خانه اتابک
- مجموعه مسکونی خانواده اتحادیه
- انبار ببراز خان
- آرشیو اصغر (عکاس)
تصاویر
-
عامل پخش آب در لاله‌زار، ۱۳۳۰.
-
خط واگن و گراند هتل
-
تقاطع لاله‌زار و خیابان استانبول، روبروی کافه پارس و هتل لاله‌زار
-
آذین‌بندی در لاله‌زار
-
خیابان لاله‌زار، ۱۳۲۶.
-
لاله‌زار بازسازی شده در شهرک سینمایی غزالی
پانویس
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خیابان لاله‌زار موجود است. |
منابع
- شهری، جعفر. تهران قدیم.
- آشتی مردم با سینماها دور از انتظار نیست، روزنامهٔ ایران، شماره ۲۱۰۷، سال هشتم، پنجشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۸۱ (بازبینی ۱۶ آذر ۱۳۸۴).
- ↑ منتصری، هوشنگ، در آن‌سوی فراموشی، یادی از دکتر رضا رادمنش، دبیرکل اسبق حزب توده، تهران: نشر و پژوهش شیرازه، پائیز ۱۳۷۹، تاریخ معاصر ایران، ۲۲، ص۱۳
- ↑ درخواست از شهردار تهران برای حفظ خانه 'دایی جان ناپلئون'، بی‌بی‌سی فارسی
پیوند به بیرون
- خیابان لاله‌زار (از بی بی سی فارسی)
- لاله‌زار شانزه‌لیزه تهران
- کتاب: لاله زارون زار زارون: مجموعه نمایش نامه
|
||||||
