ویکی‌پدیا:سرشناسی
 |
این صفحه یکی از رهنمودهای ویکی‌پدیا شمرده می‌شود. مفاد این صفحه نمایانگر آن دسته از استانداردهای رفتاری است که بسیاری از ویرایشگران با اصول بنیادی آنها موافقند. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود ولی این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید. |
|
| سرشناسی |
|---|
| رهنمودهای موضوعی |
| سایر رهنمودهای سرشناسی |
| جستارهای وابسته |
 |
این صفحه در یک نگاه: مقالات ویکی‌پدیا باید موضوع‌های مهمی را پوشش دهند که در دوره‌ای از زمان در جهان مورد توجه علمی و رسانه‌ای بوده‌اند و جای آنها در ویکی‌پدیا باشد. اندازه‌گیری توجهات توسط سیاست‌های ویکی‌پدیا:منابع معتبر و ویکی‌پدیا:منابع مستقل سنجیده می‌شود. سیاست سرشناسی دربارهٔ محتوی مقالات نیست بلکه فقط دربارهٔ بودن یا نبودنش آنهاست. همچنین می‌توانید این انشای خلاصه را بخوانید: ویکی‌پدیا:رهنمود یک خطی سرشناسی |
در ویکی‌پدیا، سرشناسی محکی است که توسط ویرایشگران برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا یک موضوع می‌تواند مقالهٔ خودش را داشته باشد یا نه به کار می‌رود. اطلاعات روی ویکی‌پدیا باید اثبات‌پذیر باشند؛ اگر هیچ منبع طرف سومی دربارهٔ موضوع یافت نمی‌شود، آنگاه آن موضوع نباید مقاله‌ای جداگانه داشته باشد. مفهوم سرشناسی در ویکی‌پدیا بدین جهت استفاده می‌شود تا از ورود بی‌تأمل موضوعات جلوگیری کند. موضوع مقاله‌ها و فهرست‌ها باید سرشناس یا «درخور توجه» باشند. تشخیص سرشناسی الزاماً به موضوعاتی نظیر شهرت، اهمیت یا آوازه بستگی ندارد—هرچند این موارد ممکن است به پذیرش موضوعی که با رهنمود شرح‌داده شده در زیر هم‌خوانی دارد کمک کنند.
اگر یک موضوع با معیار عمومی سرشناسی هم‌خوانی داشته باشد و از استثناهای ویکی‌پدیا چه چیزی نیست نیز نباشد، شایستهٔ داشتن مقاله فرض می‌شود.
- همچنین یک موضوع سرشناس فرض می‌شود اگر با معیارهای مشخص‌شدهٔ رهنمود ویژهٔ همان موضوع که در جعبهٔ سمت چپ فهرست شده‌اند هم‌خوانی داشته باشد.
داشتن معیارهای سرشناسی تضمین نخواهد کرد که موضوع مورد نظر حتماً مقاله و صفحه‌ای جداگانه خواهد داشت. کاربران ممکن است بر پایهٔ صلاحدید خود اقدام به ادغام یا گروه‌بندی دو یا چند موضوع مرتبط در یک مقالهٔ واحد کنند.
رهنمودهای سرشناسی تنها مشخص می‌کنند که یک موضوع تا چه حد برای داشتن یک مقاله یا فهرست مناسب است. این رهنمودها محدودیتی برای محتوای مقاله یا فهرست ایجاد نمی‌کنند. اگر به دنبال سیاست‌های محتوایی ویکی‌پدیا هستید، به ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف، ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری، ویکی‌پدیا:تحقیق دست اول ممنوع، ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست و ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان مراجعه کنید.
محتویات
معیار عمومی سرشناسی[ویرایش]
اگر موضوعی دارای پوشش قابل توجه در منابع معتبری که از یکدیگر مستقل هستند باشد، فرض می‌شود که معیارهای لازم برای آمدن در ویکی‌پدیا در غالب یک مقاله یا فهرست جداگانه را دارد.
- «پوشش قابل توجه» یعنی منبع باید مستقیماً و مشروحاً به موضوع بپردازد، به طوری که برای بدست آوردن محتوا، نیازی به تحقیق دست اول نباشد. پوشش قابل توجه چیزی بیشتر از یک نام بردن جزئی است اما لازم نیست موضوع اصلی مطلب منبع باشد.
- «معتبر» یعنی منابع باید دارای یکپارچگی تحریریه[۱] باشند تا بتوان بر پایهٔ رهنمود منابع معتبر، اثبات سرشناسی موضوع را ارزیابی کرد. منابع می‌توانند شامل آثار منتشرشده در هر شکلی از رسانه‌ها و به هر زبانی باشند. در دسترس بودن منابع ثانویه که موضوع را پوشش داده‌اند یک نشانهٔ خوب برای سنجش سرشناسی است.
- «منابعی» که برای سرشناسی استفاده می‌شوند، باید ثانویه باشند، زیرا منابع ثانویه عینی‌ترین مدرک برای سرشناسی هستند. شمار و ماهیت منابع معتبر لازم، بسته به ژرفای پوشش و کیفیت منبع متفاوت است. معمولاً چندین منبع انتظار می‌رود.[۲] لازم نیست منابع حتماً برخط باشند یا حتماً به فارسی باشند. در تعیین سرشناسی، چندین اثر از یک نویسندهٔ یکسان یا سازمان معمولاً یک منبع در نظر گرفته می‌شوند.
- «مستقل از موضوع» یعنی نمی‌توان از محتوایی که توسط افراد وابسته به موضوع تولید شده است استفاده کرد. برای نمونه تعریف از خود، تبلیغات، مطالب خود-منتشرکردهٔ شخص یا وب‌گاه او، خودزندگی‌نامه‌ها و اعلامیه‌های مطبوعاتی مستقل شمرده نمی‌شوند.[۳]
- «فرض می‌شود» بدین معنایست که پوشش قابل توجه در منابع معتبر یک فرض ایجاد می‌کند، اما تضمین نمی‌کند که موضوع برای گنجاندن در ویکی‌پدیا مناسب باشد. ممکن است کاربران به این اجماع برسند که با وجود اینکه موضوع مقاله دارای این معیار است، اما برای داشتن یک مقالهٔ جداگانه مناسب نیست. برای نمونه، چنان مقاله‌ای ممکن است نقض وپ:نیست باشد، که یکی از بندهای رایج آن «ویکی‌پدیا مجموعه‌ای از اطلاعات درهم و برهم نیست» است.[۴]
- عبارت «یک یا چند اثر» در جملهٔ فوق یادآوری می‌کند که تعداد خاصی برای منابع مطرح نیست، و تعداد منابع لازم برای تشخیص سرشناسی، به کیفیت هر منبع و مستقل بودن آن از بقیه منابع بستگی دارد.
- «معتبر» در جملهٔ فوق بر اساس سیاست منابع قابل اعتماد مطرح شده، و به معنی آن است که منبع مورد نظر باید از درجات بالایی از یکپارچگی در ویراستاری و قابلیت استناد برخوردار باشد.
- موجود بودن مقاله در ویکی‌پدیای زبان‌های دیگر احرازکننده سرشناسی نیست و باید حتماً مقاله شرایط بالا را داشته باشد.[۵]
موضوعی که بر پایهٔ اجماع این معیار را داشته باشد، معمولاً درخور توجه است و معیارهای لازم برای داشتن مقالهٔ جداگانه در یک دانشنامه را دارد. واقعیت‌های اثبات‌پذیر و مطالبی که توسط چندین منبع معتبر مستقل پشتیبانی نشده‌اند، ممکن است برای گنجانیدن در یک مقالهٔ دیگر مناسب باشند.
هر یک از رهنمودهای موضوعی سرشناسی، به گسترش دادن موارد فوق، و افزودن معیارهای موضوعی برای تشخیص سرشناسی می‌پردازند. در برخی موارد این رهنمودها جایگزینی برای برخی شرایط فوق ارائه می‌کنند، که در نبود این شرایط استفاده شوند.
برخورد با مقالاتی که قابل توجه نیستند[ویرایش]
عناوینی که با معیار سرشناسی سازگار نباشند، یا باید حذف شوند یا این که با مقاله‌ای دیگر ادغام شوند. اولین قدم در برخورد با مقاله‌ای که وضعیت سرشناسی‌اش مشخص نیست، آن است که در بالای مقاله برچسب {{سرشناسی}} اضافه شود، تا بقیهٔ ویرایشگران ویکی‌پدیا نسبت به این ایراد مقاله آگاه باشند.
ادغام[ویرایش]
گاهی پیش می‌آید که منابع متعدد و مستقل در مورد یک موضوع وجود دارد، اما این منابع فقط به طور جزئی به آن موضوع اشاره کرده‌اند، به طوری که اطلاعاتی که ارائه شده، ارزش این که یک مقالهٔ جداگانه در ویکی‌پدیا به خود اختصاص بدهند را ندارند. (مثلاً اطلاعاتی که در مورد درمان دارویی یک بیماری هستند، نیازمند یک مقالهٔ جداگانه نیستند) در این موارد به جای آن که این اطلاعات از ویکی‌پدیا حذف شوند، بهتر است که در مقالهٔ اصلی (در مثال فوق، مقاله‌ای که راجع به آن بیماری است) انتقال پیدا کنند. اگر مقالهٔ اصلی وجود ندارد، بهتر است که به صورت یک مقالهٔ خرد ایجاد شود، تا این که اطلاعات از ویکی‌پدیا حذف شود.
حذف[ویرایش]
وقتی که منابع متعدد و کافی و مستقل در مورد یک مطلب وجود ندارد، بنا بر این امکان نوشتن یک مقالهٔ مناسب و دانشنامه‌ای در ویکی‌پدیا برای آن موضوع وجود ندارد. این مقالات معمولاً برای حذف شدن در ویکی‌پدیا نامزد می‌شوند.
اساس نیاز به سرشناسی[ویرایش]
سه دلیل مهم برای لزوم این که آن‌چه در ویکی‌پدیا نوشته می‌شود از حد متعارفی از سرشناسی برخوردار باشد، چنین‌اند:
- برای این که ویکی‌پدیا یک دانشنامهٔ قابل استناد باشد، مقالات آن باید راجع به موضوعاتی نوشته شوند که آن قدر قابل توجه بوده باشند، که قبلاً در مورد آنها پژوهش و مطالعات مستند توسط منابع مختلف غیر وابسته انجام شده باشد.
- برای این که مقالات ویکی‌پدیا دیدگاه بی‌طرفانه‌ای داشته باشند، باید محتوای مقالات از منابع مستقل و قابل اعتماد و بی‌طرف استنباط شده باشد.
- ویکی‌پدیا یک فهرست از مشاغل و افراد نیست. ویکی‌پدیا یک دانشنامه‌است.
آشنایی با انواع معیارهای سرشناسی[ویرایش]
معمولاً برای تفسیر بیشتر و کمک به درک بهتر سرشناسی در ویکی‌پدیا، موارد پرکاربرد و مناقشه برانگیز جداسازی شده و توضیحات بیشتری پیرامون آنها موجود است که در ادامه فهرست می‌شوند:
افراد[ویرایش]
در ویکی‌پدیا معمولاً مقالات مربوط به افراد و بررسی سرشناسی آنها بسیار مناقشه برانگیز است. اگر چه نمی‌توان همیشه درباره سرشناسی افراد با قطعیت سخن راند، با این حال نظر بسیاری، ولی نه همهٔ ویکی‌نویسان، است که این ضوابط و معیارها سنجشی‌است منصفانه، که آیا شخص به اندازهٔ کافی در دنیای بیرونی شناخته‌است که بتوان با استفاده از اطلاعات منابع قابل‌اطمینان و از دیدگاهی بی‌طرفانه، بدون انجام تحقیقی دست‌اول مقاله‌ای پیرامونش داشت یا خیر. از همین رو در نظر بسیاری از ویکی‌نویسان معیار اصلی سنجش سرشناسی افراد، معیارهای زیر است:
- شخص موضوع چندین اثر چاپ‌شدهٔ قابل باشد که منبعشان مستقل از آن شخص باشد.
- این معیار شامل آثار چاپ‌شده در هر شکل شامل مقالهٔ روزنامه، مجله، کتاب، مقاله‌های دانشگاهی و برنامه‌های مستند تلویزیونی می‌شود جز آثاری که به طرزی ناقابل به فرد می‌پردازند. مثلاً مقاله‌های روزنامه که تنها اشاره‌ای به نام فرد می‌کنند و می‌گذرند یا فهرست‌های مرجع تلفنی که نام فرد را می‌دارند یا مدارک سادهٔ پیرامون تاریخ تولد و مرگ.
این موارد توضیح کلی و معیارهای اصلی پیرامون سرشناسی افراد است. برای توضیحات بیشتر و معیارهای کمتر معتبر به نوشتار اصلی رجوع کنید.
یادداشت‌ها[ویرایش]
- ↑ editorial integrity
- ↑ نبود چندین منبع نشان می‌دهد که موضوع ممکن است برای آمدن در یک مقاله با موضوع مرزی مناسب‌تر باشد. رایج است که چندین روزنامه و ژورنال داستان مشابهی را منتشر می‌کنند، که گاهی تنها تفاوت‌های جزئی یا تنها عنوانی متفاوت دارند، اما یک داستان یکسان را نمی‌توان چندین اثر متفاوت دانست. چندین ژورنال که به طور همزمان مقاله‌های متفاوتی منتشر می‌کنند، ممکن است آثار متفاوتی تلقی نشوند، به‌ویژه زمانی که نویسندگان از منابع یکسانی بهره برده‌اند و تنها اطلاعات یکسانی را به روش‌های متفاوت ارائه کرده‌اند. به طور مشابه، یک سری از نشریات که دارای نویسندهٔ یکسان یا گاه‌نامهٔ یکسان هستند، معمولاً تنها یک منبع شمرده می‌شوند.
- ↑ بعید است که آثار تولیدشده بدست موضوع مورد بحث، یا آثاری که ارتباط محکمی با آن دارند، به عنوان مدرکی معتبر برای سرشناسی مقبول واقع شوند. همچنین برای برخورد در چنین مواردی، ویکی‌پدیا:تعارض منافع ببینید.
- ↑ از این گذشته، هر پوششی در منابع معتبر هم دلیل سرشناسی برای داشتن یک مقاله نیست؛ برای نمونه فهرست‌های راهنما، دادگان، تبلیغات، ستون‌های اعلان و آگهی، و داستان‌های خبری جزئی، همگی نمونه‌هایی از پوشش هستند که در یک بررسی دقیق عملاً نمی‌توانند برای سرشناسی استفاده شوند، هرچند که منابع معتبری به شمار آیند.
- ↑ بر پایه اجماع Special:PermaLink/14862925
جستارهای وابسته[ویرایش]
 |
این یک مقالهٔ خرد مرتبط با بنیاد ویکی‌مدیا است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
