هفشجان
| هفشجان هوشنگیان |
|
|---|---|
 |
|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال و بختیاری |
| شهرستان | شهرکرد |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | هفشجون |
| نام(های) قدیمی | هوشنگان، هوشگون |
| سال شهرشدن | ۱۳۵۵ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۰٬۸۴۷[۱] |
| رشد جمعیت | ۱/۲ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۱۵۰۰ هکتار |
| ارتفاع از سطح دریا | ۲۰۵۸ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | فرهاد باقری هفشجانی |
| ره‌آورد | شیر سنگی، جوشکاری |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۳۸۳۲۵۷ |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
| به هَفشِجان دارالمومنین ایران، پایتخت صنعتگران ایران و دیار شهیدان صنعتی کشور خوش آمدید | |
هَفشِجان یکی از شهرهای ایران واقع در بخش مرکزی شهرستان شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد. این شهر در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی شهرکرد، ۱۱۵ کیلومتری اصفهان و در دامنهٔ رشته کوه جهان بین قرار دارد.[۲] بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰جمعیت هفشجان برابر با ۲۰٬۸۴۷ نفر[۳] بوده است.
شهر هفشجان امروزه منتظر اتمام مراحل ارتقا به بخش می‌باشد چرا که معیارهای گرفتن بخشداری در شهرستان شهرکرد را دارد.[۴]
محتویات
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
هفشجان در مختصات جغرافیایی ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی، در ارتفاع ۲۰۵۸ متر از سطح دریا و از نظر موقعیت استقرار در دشت هفشجان، چهارمین دشت وسیع استان، قرار دارد. در دوران معاصر، هفشجان به صورت یکی از چند مرکز جمعیتی با جمعیتی چند ده هزار نفری می‌باشد و به عنوان شهر صنعتگران بزرگ ایران ارایه خدمات به تمام پروژه‌های بزرگ صنعتی کشور و ناحیه‌ای به روستاهای اطراف شهر را ایفا می‌کند. شهر کوچک طاقانک و روستاهای نوآباد، سیرک، شمس‌آباد، بهرام آباد، مصطفی آباد، محمدآباد و منطقه مسکونی کارخانه قند در زیر نفوذ مستقیم شهر هفشجان قرار دارند.[۵]
آثار تاریخی[ویرایش]
شهر هفشجان دارای پیشینه و تاریخچه‌ای کهن است. براساس سفالینه‌های کشف شده بروی تپه‌های باستانی قدمت هفشجان به هزاره هفتم قبل از میلاد برمی‌گردد و بیانگر پیشینه ۹۰۰۰ ساله این شهر است. از آثار تاریخی این شهر می‌توان به این ۶ اثر تاریخی اشاره داشت که جزو آثار ملی ایران نیز می‌باشند.[۶]
تپه اسکندری و تپه‌های اطراف[ویرایش]
تپه اسکندری اولین و بزرگ ترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری، مربوط به تاریخ ایران پیش از اسلام است و در شهرستان شهرکرد، ۱ کیلومتری هفشجان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قدمت این دولت شهر تاریخی به ۹۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد و جزو اولین سکونتگاه‌های دوره نوسنگی محسوب می‌گردد.[۷]
تپه شهر کهنه[ویرایش]
تپه شهر کهنه مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان شهرکرد، شمال باختری هفشجان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱ دی ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۸]
کتیبه گر نوشته هفشجان[ویرایش]
کتیبه گر نوشته هفشجان مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد و ۶۰۰۰ سال پیش است و در هفشجان، کوه جهان بین واقع شده است. این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در کنار این کتیه که بر دیوارهٔ صخره‌ای و صیقلی کوه جهان بین در حومه شهر هفشجان شهرکرد ایجاد شده است، بقایای راهی سنگ چین وجود دارد که به گفته کارشناسان، احتمالاً بقایای اولین مسیر ارتباطی برای انتقال فرهنگ و تمدن شوش و دشت خوزستان به محیط تمدن تابستانی اسکندری هفشجان در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، بوده است. به عبارت دیگر در گذشته شاهراه خوزستان به اصفهان یا همان راه دسپارت (دزپارت) از هفشجان که مرکزیت مطلق منطقه بوده، عبور می‌کرده است.[۷] اما متأسفانه امروزه هنوز حریم حفاظتی کتیبه گرنوشته و حداقل ایجاد سقف بروی آن برای جلوگیری از فرسایش تدریجی توسط برف و باران توسط هیچ‌یک از سازمان‌های استان انجام نپذیرفته است و این اثر ۶۰۰۰ ساله را که قدیمی ترین کتیبه استان است را در معرض نابودی تدریجی قرار داده‌اند.
گورستان تاریخی بُزلَر هفشجان[ویرایش]
قبرستان تاریخی بُزلَر هفشجان مربوط به دوره صفوی به بعد است و در ابتدای شهر هفشجان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۹۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۷] شهر هفشجان در گذشته یکی از مراکز مهم شیرتراشی بوده‌است و اکنون تعدادی از سنگ‌تراشهای قدیمی در هفشجان در قید حیاتند. شیرهایی که در قبرستان‌های هفشجان باقی مانده‌است، از زیباترین و خوش‌نقش‌ترین شیرهای سنگی محسوب می‌شوند. قدیمی‌ترین شیر سنگی موجود در استان چهار محال و بختیاری مربوط به دوره صفویه است. بنا به گفته‌ها شیر سنگی یادگار دوران ماد هاست. در ۳ دهه گذشته شیرهای سنگی بی نظیر این قبرستان به غارت کشیده شدند.پرویز تناولی از معروف ترین مجسمه سازان ایران کتابی در خصوص شیر سنگی به چاپ رسانده است که شیر سنگی هفشجان را از مهم ترین نمونه‌های ایران برشمرده است.[۹]
گورستان ارامنه سیرک[ویرایش]
گورستان ارامنه سیرک مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهرکرد، بخش مرکزی، روستای سیرک در حومه هفشجان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۰۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبور ارامنه سیرک از جمله خوش نقش ترین قبور تاریخی ارامنه محسوب می‌گردند.[۷]
مسجد خلجاء هفشجان یا مسجد قلعه[ویرایش]
مسجد خلجاء هفشجان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهرکرد، بخش مرکزی، شهر هفشجان، خیابان امام حسین واقع شده است. این اثر نیز سرانجام در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۴۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۷]
وجه تسمیه[ویرایش]
هفشجان یا هفشه جان معرب واژه پارسی هوشگان است. کلمه هوشگان نیز مخفف و برگرفته از نام هوشنگیان می‌باشد.هوشنگیان منتسب داده شده به هوشنگ پادشاه پیشدادی می باشد به طوری که کشف آتش و اجرای جشن سده نیز به او نسبت داده می‌شود، هم اکنون نیز بخش وسیعی از املاک هفشجان در دشتی واقع شده است که بزرگان و ریش سفیدان آن را دشت هوشنگ شاه می‌دانند. علی‌رغم آنکه پیشدادیان ریشه در اساطیر ایران دارد، اما در اینجا کلمه هوشنگیان مشخصاً و الزاماً وجود فردی به نام هوشنگ را به تایید نمی‌رساند بلکه این عقیده ریشه در ادبیات شفاهی مردم داشته و این گونه تاثیر خود را بر نام این شهر گذاشته است. با این وجود عظمت آثار تاریخی هفشجان و پیشینه تاریخی۹۰۰۰ ساله این شهر اهمیت تاریخی هفشجان را می‌رساند.[۱۰]
زبان[ویرایش]
زبان مردم هفشجان فارسی است که با لهجه هوشگانی تکلم می‌شود. لهجه هوشگانی گونه‌ای از فارسی شکسته است و ریشه آن فارسی پهلوی است. به علت مجاورت با ایل بختیاری نیز تعدادی از لغات بختیاری در زبان اهالی هفشجان دیده می‌شود.[۱۱]
مردم و صنعت[ویرایش]
امروزه بالای ۷۰ درصد از مردم شهر هفشجان به شغل جوشکاری مشغول هستند. آوازه تبحر جوشکاری مردم این شهر به گونه‌ای است که بیش ترین و دقیق ترین جوشکاری‌های پروژه‌های مهم کشور در زمینه‌های لوله‌های انتقال گاز، نفت و … به آن‌ها سپرده می‌شود و شهر هفشجان را به شهر صنعتگران مشهور کرده است. جوانان هفشجان در مجتمع‌های نفت و گاز پارس جنوبی پالایشگاه‌های آبادان و بندرعباس و طرح‌های خطوط لوله سراسر کشور و حتی خارج از کشور به حرفه جوشکاری اشتغال دارند. جوش استیل، کربن، کاپرنیک و آرگون از انواع جوشکاری حرفه‌ای است که هفشجانی‌ها در ارائه آن تبحر دارند.[۱۲] در راه اعتلای صنعت ایران تعدادی کثیری از صنعتگران هفشجان جان خویش را از دست داده‌اند که می‌توان حوادث تروریستی دیاله عراق را مهم ترین آن‌ها دانست که در مجموع ۱۸ تن از مهندسین و تکنسین‌های ایرانی جان خود را از دست داند، در این میان ۸ تن آن‌ها اهل شهر هفشجان بودند.[۱۳][۱۴][۱۵]
جاذبه‌های طبیعی و گردشگری[ویرایش]
گردشگاه چشمه زنه هفشجان[ویرایش]
گردشگاه چشمه زنه هفشجان در دامنه رشته کوه جهان بین و ۲ کیلومتری هفشجان و ۲۰ کیلومتری شهرکرد واقع شده است. در روز طبیعت هرسال بیش از ۱۰ هزار نفر از گردشگاه چشمه زنه و طبیعت زیبای آن دیدن می‌کنند.[۱۶]
این گردشگاه از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری نزدیک به شهرکرد مرکز کنونی استان چهارمحال و بختیاری است و آب معدنی و لاله‌های واژگون آن از مهم ترین ویژگی‌های آن می‌باشد. به منظور تأمین بخشی از آب کشاورزی دشت هفشجان، سدی در ۲۰ کیلومتری جنوب شهرکرد و شمال کوه جهان بین و ۳ کیلومتری شهر هفشجان برروی این چشمه احداث شده است. این سد خاکی با هسته رسی، دارای مخزنی به حجم ۱/۳ میلیون مترمکعب می‌باشد. طول تاج سد ۴۱۰ متر و عرض تاج آن ۸ متر و ارتفاع از روی پی در عمیقترین ناحیه ۴۲ متر است.[۱۷] در وجه تسمیه نام چشمه زنه باید توجه داشت که نام زنه به علت زایش چشمه‌ای جوشان در کوه جهان بین هفشجان می‌باشد.
غار جهان بین هفشجان[ویرایش]
غار جهان بین در دامنه کوه جهان بین و در غرب هفشجان قرار دارد. این غار با بیش از ۱۴۰ متر عمق و متراژ عمودی عمیق ترین چاه غار طبیعی کشف شده در ایران محسوب می‌گردد.[۱۸] با عبور از شهر و رفتن به سوی تفریحگاه چشمه زنه در رشته کوه جهان بین به سنگ‌شکن می‌رسیم که مسیر صعود به قله نیز هست. با طی جاده خاکی دسترسی به دکل‌های برق فشار قوی و نیز پیمودن حدود ۲۲۲ متر به سمت شرق سمت چلا و به سمت قله اصلی رفته تا به دهانه غار که زیر صخره‌ها پنهان است برسیم. غار دارای سنگ‌های بسیار زیبایی به شکل‌های گونگون است. آب حوضچه غار کاملاً شفاف و از محل چکیدن قندیل‌ها تامین شده است. برای بازدید باید از تجهیزات کامل صعود و فرود روی طناب برخوردار بوده و به فن آن تسلط داشته باشید.
علاوه بر این جاذبه های طبیعی و گردشگری،هفشجان دارای ۲۶ قنات یا کاریز ثبت شده است.
حوزه نفوذ و توسعه شهری[ویرایش]
راههای ارتباطی[ویرایش]
شهر هفشجان از طریق راه اصلی بزرگراه هفشجان-شهرکرد به شهرکرد، مرکز کنونی استان چهارمحال و بختیاری متصل می‌گردد. طول این محور حدود ۱۲ کیلومتر است. از طرفی شهر هفشجان از طریق جاده اصلی هفشجان-سورشجان به سورشجان و از آن جا به غرب استان چهارمحال و بختیاری متصل می‌شود؛ طول این مسیرحدود ۲۲ کیلومتر است. جاده هفشجان-طاقانک نیز شهر هفشجان را به مسیر ارتباطی خوزستان متصل می‌کند.
با توجه به دیدگاه باستان شناسی از هزاران سال پیش گذرگاه‌های مهمی به هفشجان متصل می‌شده‌اند که می‌توان راه باستانی دسپارت یا دزپارت را مهم ترین آن‌ها دانست. این شاهراه پس از عبور از اصفهان، مرکز کشور و گردنه رخ به هفشجان مرکز مطلق منطقه چهارمحال می‌رسید و با عبور از تنگ خراجی امتداد یافته و مناطق شهرستان اردل وارد شهرستان ایذه و استان خوزستان کنونی می‌شد.
این راه تاریخی به عبارتی شاهراه اتصالی اصفهان به خوزستان بوده است که از مرکز منطقه هفشجان عبور می‌کرده است و همواره بر اهمیت راهی هفشجان می‌افزوده است. متأسفانه در ده‌های گذشته راههای مهم متصل به هفشجان قطع و در جهات دیگر امتداد یافتند، به طور مثال راهی که می‌بایست از مرغزار شهرکرد مستقیم عبور کرده و به شهرکرد برسد؛ با انحراف زیاد کج شده و در جهت راه سورشجان منحرف گردیده است. مهم ترین دلیل این اتفاقات مربوط به موقعیت شهرکرد است. با توجه به اینکه شهرکرد مرکز کنونی استان چهارمحال و بختیاری هیچ موقعیت راهبردی و توسعه‌ای در منطقه ندارد؛ به‌ناچار برای توسعه راهی این شهر، موقعیت راهبردی هفشجان نادیده گرفته شده است و آن را محصور در دشت هفشجان کرده است.[۱۹]
تقسیمات شهری[ویرایش]
هفشجان شهری است که در چند دهه اخیر تحولات چشم گیری را از سرگذرانده است. شهر هفشجان بنا به آخرین تغییرات مشتمل بر ۱۷ محله می‌باشد که عبارتند از :تیر برزی، زیر کهریزی، پشت خانه نوروز، قلعه، پشت شهرداری، شمال سیل بند، میانرود، سنگ تراشها، جنوب سیل بند، شهرک فجر، مرغزار، لک لک، فیلی‌ها، جنب باغ جهان بین، بزلر، بازار قدیم و الله بخشی. در مطالعات حاضر حریم پیشنهادی با سطحی حدود ۱۴۹۹/۶ هکتار از شمال به دامنه دیگ چی و از شمال شرق به اراضی کارخانه قند؛ از شرق، جنوب و غرب منطبق بر خط محدوده شهر می‌باشد. امکانات مناسب زیستی بخصوص منابع آب کافی همچون چشمه‌های متعدد و اراضی با قابلیت کشاورزی شرایط اسکان اولیه را برای ساکنین اولیه این شهر فراهم آورده است. شواهد موجود بیانگر این است که هسته اولیه شهر کنونی هفشجان یا هوشگان حدود ۷۰۰ سال قبل شکل گرفته است. قبل از آن هفشجان در دوره خوارزمشاهیان غیر مسکونی بوده و جنبه کاربری تفریحگاه و شکارگاه را داشته است.
اگر چه اطلاعات دقیقی از خصوصیات اجتماعی ساکنین اولیه وجود ندارد اما نظام یافتگی و پیچیدگی بافت کالبدی شهر مؤید قدمت آن می‌باشد. شهر هفشجان به مرور با شکل گیری هسته اولیه آن شروع به گسترش دایره‌ای خود می‌کند. روندگسترش دایره‌ای شهر به مرور با محدودیت‌هایی که در اطراف شهر وجود داشته متوقف می‌شود. چنین وضعیتی را می‌توان بعد از سال ۱۳۴۲ خورشیدی به دلیل محدودیت زمین‌های جنوب که عمدتاً درختکاری شده بود مشاهده نمود بطوریکه توسعه شهر بسوی شمال و غرب کشیده می‌شود. اما بیشترین گسترش شهر بعد از انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد. شهر یکباره در دامنه ملایم ارتفاعات شمال پیش می‌رود، انتخاب زمین بوسیله سازمان زمین شهری و محدودیت زمین‌های کشاورزی در شرق، جنوب و غرب را می‌توان عمده ترین عامل گسترش بطرف شمال دانست. هم اکنون گسترش و توسعه شهر هفشجان به سوی شمال و ارتفاعات بزلر می‌باشد.[۲۰]
نگارخانه[ویرایش]
-
تپه اسکندری هفشجان اولین و بزرگترین اثر ملی و تاریخی استان چهارمحال و بختیاری
-
لاله واژگون جهان بین هفشجان
-
گردشگاه چشمه زنه در ارتفاعات جهان بین هفشجان
-
کهن ترین شیرهای سنگی در هفشجان
جستارهای وابسته[ویرایش]
- جهان‌بین (کوه)
- غار جهان‌بین
- گردشگاه چشمه زنه هفشجان
- تپه اسکندری و تپه‌های اطراف آن
- کتیبه گر نوشته هفشجان
منابع[ویرایش]
- ↑ درگاه ملی آمار
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران. سعید بختیاری. چاپ ۱۳۸۵. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۵ خورشیدی. ص ۱۰۰. شابک: ۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱.
- ↑ درگاه ملی آمار
- ↑ «پیگیری‌های لازم برای تبدیل شهر هفشجان به بخش در حال انجام است». خبرگزاری مهر، جمعه ۱۳ تیر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در 22 آبان 1393.
- ↑ حیدر صادقی، فرهاد رئیسی، محمد مهدی شفقت دهکردی، مهرداد رئیسی، محمد رضا طاهر پور و مهراب محمدی. سیمای فرهنگ و طبیعت استان چهارمحال و بختیاری. چاپ ۱۳۹۲. تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ۱۳۹۲ خورشیدی. ص ۴۰۰. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۱۶۸۷-۸-۱.
- ↑ آلن زاگارل آلمانی. شیوه ظهور زندگی در ارتفاعات استان چهارمحال و بختیاری. چاپ 1386 خورشیدی. تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، 1386 خورشیدی. ص 202.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، تاریخ بازدید =۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ پرویز تناولی. سنگ قبر. چاپ ۸۸/۰۶/۲۵. تهران: انتشارات بن گاه، 1388 خورشیدی. ص 132. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۲۶۸-۰۷-۲.
- ↑ شهرام امیدوار. جغرافیای استان شناسی چهارمحال و بختیاری. چاپ 1389 خورشیدی. تهران: وزارت آموزش و پرورش، 1389 خورشیدی. ص 64. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۵-۲۰۱۴-۷.
- ↑ شهرام امیدوار. جغرافیای استان شناسی چهارمحال و بختیاری. چاپ 1389 خورشیدی. تهران: وزات آموزش و پرورش، 1389 خورشیدی. ص 65. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۵-۲۰۱۴-۷.
- ↑ «” هفشجان” شهر جوشکارها/ اشتغال بالای ۷۰ درصد مردم به جوشکاری». صنعت جوش. بازبینی‌شده در 21 آذر1393.
- ↑ باشگاه خبرنگاران ایران. «جزئیات دیگر از حمله به کارگران ایرانی در عراق/ ورود پیکر شهدا از مرز خسروی». باشگاه خبرنگاران ایران، 23 آذر1392. بازبینی‌شده در 21 آذر1393.
- ↑ باشگاه خبرنگاران ایران. «در گلستان شهدای هفشجان آرام گرفت». باشگاه خبرنگاران ایران. بازبینی‌شده در 21 آذر1393.
- ↑ باشگاه خبرنگاران ایران. «تشییع پیکر دو شهید حادثه تروریستی عراق در شهرکرد». باشگاه خبرنگاران ایران. بازبینی‌شده در 21 آذر1393.
- ↑ «چشمه-زنه-هفشجان-در-ایام-نوروز-10-هزار-بازدید-کننده-داشته-است». خبرگزاری مهر، دوشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۲.
- ↑ «چهارمحال و بختیاری بام ایران، سرزمین هزار چشمه + تصاویر». خبرگزاری تسنیم، 16 خرداد 1393.
- ↑ غارهای ایران. «رکورد عمیقترین تک چاه طبیعی ایران شکسته شد + تصحیح». غارهای ایران، دوشنبه ۱۲شهریور ۱۳۸۹ خورشیدی.
- ↑ مهندسان مشاور شهر و خانه، وزارت راه و شهر سازی و شهرداری هفشجان. طرح توسعه و عمران (جامع) و حوزه نفوذ شهر هفشجان-جلد اول و دوم. چاپ 1390 خورشیدی. تهران: وزارت راه و شهر سازی، 1390 خورشیدی. ص 17 و 18.
- ↑ مهندسان مشاور شهر و خانه، وزارت راه و شهر سازی و شهرداری هفشجان. طرح توسعه و عمران (جامع) و حوزه نفوذ شهر هفشجان-جلد اول و دوم. چاپ 1390 خورشیدی. تهران: وزارت راه و شهر سازی، 1390 خورشیدی. ص 65 و 66.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
