املش

املش
املشی بیجار
املش; املشی بیجار
کشور	ایران
استان	گیلان
شهرستان	املش
مردم
جمعیت	۱۴٬۹۱۵
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۳ متر
	املش روی نقشه ایران; ۳۷°۰۵′۵۱″ شمالی ۵۰°۱۱′۰۱″ شرقی / ۳۷.۰۹۷۵° شمالی ۵۰.۱۸۳۶° شرقیمختصات: ۳۷°۰۵′۵۱″ شمالی ۵۰°۱۱′۰۱″ شرقی / ۳۷.۰۹۷۵° شمالی ۵۰.۱۸۳۶° شرقی

اَملَش شهری است در استان گیلان و در شمال ایران. این شهرستان یکی از دو معدن بزرگ میکای سیاه و دولومیت ایران را در قلب خود جای داده است.

خرابه‌های حمام صوفی

جمعیت[ویرایش]

براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت املش (۴٬۳۵۰خانوار) برابر با ۱۵٬۰۴۷ نفر بوده‌است.^[۲]

این شهر با موقعیت کوهپایه‌ای، مرکز شهرستان املش و مشتمل است بر دو ناحیه جلگه‌ای و کوهستانی، که در جهت جنوبی دو شهرستان لنگرود و رودسر واقع شده‌است. بنابراین آب و هوای آن متأثر از دو عامل جغرافیایی، دریا و کوهستان، معتدل مرطوب نیمه کوهستانی است.

نام املش[ویرایش]

نامی است مرکب از دو واژه «ام» و «لش» که «لش» به معنی راکد، ایستاده، و «ام» به رود و رودخانه اطلاق می‌شود. بنابراین املش به معنی رود تنبل و راکد از جریان ایستاده می‌باشد.

از چهره‌های صاحب نام این شهر می‌توان به حاج میرزا حبیب الله املشی معروف به میرزای رشتی^[۳] از مجتهدین صاحب نام عصر ناصری و از مشاهیر مراجع و مدرسین جهان اسلام در قرن ۱۳ و اوایل قرن ۱۴ و شیخ بهاءالدین املشی صاحب کتاب گوشه‌هایی از تاریخ گیلان که یاور میرزا کوچک خان و عضو هیأت اتحاد اسلام در جنبش جنگل نیز بوده اشاره کرد.

آیت الله محمد مهدی ربانی املشی عضو خبرگان قانون اساسی، خبرگان رهبری، شورای نگهبان و دادستان کل کشور نیز از علما برجسته این شهر است.

املش با وسعتی حدود ۵/۴۶۹ کیلومتر مربع در ۱۶ کیلومتری شهرستان رودسر واقع گردیده، فاصله املش تا مرکز استان ۷۵ کیلومتر است، آب و هوای املش به علت قرار گرفتن در کنار ارتفاعات سرسبز و ییلاقات بسیار مطبوع می‌باشد. قومیت مردم املش گیلک با لهجه بیه پیش (شرق گیلان) و گویش املشی تکلم می‌کنند.

مجاورت شهر املش با رودخانه شلمانرود و به علت راکد بودن آب این رودخانه باعث گردید تا در گذشته مردم املش عمدتاً در بخش کشاورزی و دامپروری فعالیت دارند و آثار کشاورزی بدست آمده در این منطقه نشانگر فعالیت‌های کشاورزی در ۱۵۰۰ سال قبل می‌باشد، از محصولات عمده کشاورزی می‌توان برنج، چای، گندم، فندق، مرکبات. گیاهان دارویی، فراورده‌های دامی و عسل و ابریشم را نام برد اما قسمت اعظم زمین‌های کشاورزی زیر کشت چای و برنج است و محصولات چای املش حدود ۳۲٪ کل تولید کشور می‌باشد عرضه محصولات بدست آمده در روز سه شنبه انجام می‌شود و سه شنبه بازار املش نمونه کاملی از بازارهای سنتی گیلان می‌باشد که مردم این منطقه با حضور گسترده رونق خاصی به آن می‌بخشند، مردم املش روزهای بازار را گالش بازار می‌نامند. این بازار در تمامی طول سال در روزهای سه شنبه برقرار و اگر این روز با مناسبت‌های مذهبی برخورد کند فقط نیمی از روز درآن به داد وستد می‌پردازند.

دین[ویرایش]

مردم املش شیعه می‌باشند.^[۴]

مراکز خرید[ویرایش]

سه شنبه بازار:

در این روز(همانند مردم شهرستان فومن) مردم کالاهای خود را برای خرید و فروش به خیابان اصلی شهر می‌آورند.

پوشش گیاهی و جانوری[ویرایش]

املش از لحاظ پوشش گیاهی با توجه به آب و هوایی مطلوب و متعدل آن و همچنین واقع شدن در جلگه گیلان از شرایط بسیار مساعدی برخوردار می‌باشد، گرچه با توجه به گسترش شهرنشینی و افزایش فعالیت‌های صنعتی اکو سیستم این منطقه در حال تهدید است. پوشش گیاهی املش متشکل از درختان توسکا، افرا، انار ترش، انجیر، ازگیل (کنوس)، فندق، گردو، راش، شرم، بلوط، ممرز، توت، ون و آزاد می‌باشد. همچنین گیاهان دارویی از قبیل گل بنفشه و ختمی، گل گاوزبان و کود کوتو در اکثر نقاط املش می‌رویند.

پرندگان و جانوران پراکنده در این شهرستان عمدتاً روباه، شغال، گرگ، سمور، خرگوش، تیهوو سا، عقاب و انواع گونه‌های پرندگان جلگه‌ای و کوهستانی است.

تمدن تاریخی املش[ویرایش]

نمایی از دژ میل روستای تاریخی اُمام املش

از لحاظ جغرافیایی – تاریخی، املش ناحیه‌ای مستعد است که کشف آثاری از سده‌های پیشین، حکایت از پیشینه کهن تاریخی پیش از اسلام آن دارد. در املش آثار باستانی مهمی همچون کوزه‌های زرین و گلی از اشکال حیوانات، مجسمه و سلاح‌های انسانی به دست آمده است، که از جنس برنز، نقره و طلا ساخته شده‌اند. این اشیای باستانی گاهی در جریان حفاری‌های غیرمجاز و یا توسط باستان شناسان از گورستان‌ها به دست آمده است. قدمت برخی از این اثار به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره قبل از میلاد مسیح برمی گردد.

در مقایسه با تپه مارلیک، تمدن املش از لحاظ شیوه و زمینه دارای تفاوت‌هایی است، اما در استفاده از اشکال حیوانات مشترکند. با نمایش سفالینه‌ها و اشیای فلزی املش به سال ۱۹۶۴م/۱۳۴۳ش در موزه نوشاتل سویس، هنر و تمدن املش شناخته شد.

به گفتهٔ ادموندز، جهانگرد بریتانیایی که در اواخر دورة قاجار به املش سفر کرده است، شمار خانه‌های این دهکده ۱۰۰ باب بوده است که ۲۰۰ خانوار از خاندان صوفی در آنها زندگی می‌کرده‌اند. او املش را به لحاظ برخورداری از مناظر طبیعی و مسکونی زیبا با مناظر طبیعی بریتانیا^{[نیازمند منبع]} مقایسه می‌کند.