مدائنی

ابوالحسن علی بن محمد بن عبدالله بن ابی سیف مولی شمس بن عبد مناف (متولد ۱۳۵ ه. ق/۷۵۲م در بصره، درگذشته به ۲۲۴، ۲۲۵، یا ۲۲۸ ه. ق) از جایگاه بلندی در میان مورخان اسلامی برخوردار است.

او احتمالاً ۲۰۰ کتاب نوشته‌است. ظاهراً از میان این کتابها، تنها ۲ اثر باقی مانده که یکی از آنها ناقص است. اما مدائنی مورد توجه تاریخ نگاران بعدی قرار گرفته‌است و آثارش به ویژه در زمینه فتوحات، تا دوران زیادی، منتقل گردیده‌است. نه تنها این آثار، بلکه تعداد زیادی از آثار وی، چه از لحاظ وسعت محدوده (زندگی محمد، فتوحات، رخدادهای جنگهای داخلی اول و دوم، زندگی حاکمان و شورشیان و...) و چه از لحاظ تنوع (روایات کوتاه و بلند، لیست اشخاص، خطبه‌ها و...) بسیار تاثیر گذار بوده و شاید دارای سلسله مراتب نسخه‌ها (مانند آثار کوچکتری چون کتاب بزرگ روایات در مورد خلفا و آثار کاملتری چون کتاب مختصر در مورد خوارج) بوده باشند. اگر این درست باشد، اسناد این چنینی حاکی از آن است که تاریخ نگاری از قرن ۹ میلادی آغاز نگردیده بلکه در آن دوران به بلوغ و شکوفایی رسیده‌است.

آثار مدائنی، نشان دهندهٔ گرایش‌های گسترده و همچنین تعیین کننده سطح دانش ماست. بازنویسی قبلی، بیان‌گر صحت کافی تحقیقات بعد از آن می‌باشد. مانند کتاب فهرست ابن ندیم که در قرن ۱۰ میلادی تالیف گردید. اطلاعات ما درباره آثار مدائنی که مرتبط به فتوحات هستند، تحت تاثیر منابع بعدی است که نقل قول‌های آن دوران تاکنون باقی مانده‌اند. آثار مدائنی، به عنوان مهمترین علت رشد صعودی تاریخ نگاری مطرح است. این مهم، تبعات خود را به دنبال داشت. از مهم ترین این تبعات، می‌توان به تخصصی شدن روایان اخبار اشاره نمود.

§منابع

• العسلی، خالد. "المدائنی". کلیة الآداب دانشگاه بغداد، ١٩٦٣، ٤٧٣–٤٩٨. بازبینی‌شده در ٢٠١٣-١٠-٠٧. 

• Robinson, Chase F.. Islamic Historiography. Cambridge University Press, 2003. ISBN ‎0521629365, 9780521629362. Retrieved 28 April 2012.