قدس (شهر)
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوهٔ ویکیپدیا برای ارجاع به منابع با ارایهٔ منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بیمنبع را میتوان به چالش کشید و حذف کرد. |
لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای استفادهشده در ویکیپدیا نیست. |
قدس | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | تهران |
شهرستان | قدس |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | قدس |
نام(های) قدیمی | قلعه حسن خان سبزه الماس |
سال شهرشدن | ۱۳۶۸/۰۴/۰۳ |
مردم | |
جمعیت | ٣٩٧١٥٣[۱] |
رشد جمعیت | ۸٪ |
جغرافیای طبیعی | |
مساحت | ۲۷۰۰ هکتار |
ارتفاع از سطح دریا | ۱۱۷۰ متر |
اطلاعات شهری | |
شهردار | محمدصادق کولیوند[۳] |
پیششماره تلفنی | ۰۲۱[۲] |
وبگاه | شهرداری قدس |
قُدس (قلعه حسن خان پیشین) یکی از شهرهای استان تهران در ایران است. این شهر مرکز شهرستان قدس است.[۴][۵]
همچنین شهر قدس یکی از شهرهای قدیمی استان تهران میباشد که با قرار گرفتن این شهر در بزرگراه فتح (کیلومتر ۲۰) و موقعیت خوب جغرافیایی و آب و هوای خوب کوهپایهای در این چند سال اخیر میزبان سکونت مهاجرین بسیاری از سایر شهرهای کشور بودهاست. لازم به ذکر است این شهر با دارا بودن معادن، مزارع، باغها، مجتمعهای صنعتی و قهرمانان ورزشی یکی از شهرهای مهم کشور به شمار میآید.
شهر قدس که تا قبل از تاسیس شهرداری در سال ۱۳۶۸ تحت نام قلعه حسن خان شناخته میشد، روستایی کوچک و قلعه مانند در حاشیه جنوب غربی تهران و همجواری شهرداری منطقه ۹ و ۱۸ بود. در یک جبهه آن کاووسیه و در جبهه غربی آن سرخ حصار قرار داشت.
در ۱۳۶۸/۰۴/۰۳[۶] شهر قدس از رشد روستای قلعه حسن خان و ادغام آن با نقاط دیگری مانند سرخ حصار، کاووسیه و شهرک بهشتی (قدس) به وجود آمدهاست. از اینرو میتوان دو دوره متمایز را برای تحول کالبدی شهر متصور گردید:
- الف- ایجاد بناها ورشد قلعه حسن خان بصورت یک روستا
- ب- رشد سریع و بدون وقفه شهر در دو سه دهه اخیر
در مرحله اول قلعه حسن خان از دو قلعه اربابی تشکیل گردیده که بنام مالک آن(حسن خان) نامیده شدهاست و هر دو قلعه دروازه بودهاست (یکی از دروازههای نزدیک مسجد جامع فعلی و دیگر نزدیک میدان اصلی موجود شهر قرار داشتهاست).
مرحله دوم با تاسیس کارگاهها و کارخانجات متعدد در کنار جاده قدیم و کنار راه آهن و بطورکلی شروع رشد سریع تهران در چند دهه اخیر آغازگردید. در این مرحله با رشد سریع جمعیت منطقه تهران روستای قلعه حسن خان نیز که در فاصله نسبتاً کمی از تهران و در نزیکی تعدادی از این کارخانجات و کارگاههای قرار گرفتهاست به سرعت رشد نمود.
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
آثار تاریخی[ویرایش]
از آثار تاریخی شهرقدس می توان به تپه کاووسیه مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد [۷] در محله کاووسیه امروزی که از آثار بدست آمده از آن می توان به تابوت مردی مومیایی اشاره کرد و امامزادگان ابوالحسن و ابولحسین معروف به امامزاده حضرتین انتهای خیابان امامزاده [۸] از فرزندان امام موسی کاظم هستند و بر دو تکه سنگ که در کنار مرقد مطهر این امامزادگان قرار دارد نوشته شدهاست: مرقد مطهر سلاله عصمت و طهارت امامزاده ابوعبدالله الحسین فرزند موسی مرقد مطهر سلاله عصمت و طهارت امامزاده ابوالحسن علی فرزند محمد و حمام قلعه که قدیمی ترین حمام شهرقدس است و بنای آن برای دوره قاجار می باشد و نهرفیروز بهرام به قدمت هزاره سوم پیش از میلاد و قبرهای سر خیابان عمارت و قبرستان ابتدای خیابان چمن اشاره کرد که قدمتی قاجاری دارند اشاره کرد.
تاریخچه شهر قدس[ویرایش]
قلعه حسن خان دشتی بود حاصلخیز که در دوره قاجار با ایجاد قلعهای به این نام معروف شد. منطقهای که در اصل شکارگاه حکومتی بود و در آن نقاط باستانی چون کاووسیه، سرخ حصار و کاروانسراسنگی موجود بوده اما امروزه اثری از پیشینه تاریخی آنان باقی نمانده است. وردآورد، کاروانسراسنگی و نهر فیروز بهرام (یکی از نهرهای باستانی که قدمتش به بیش از پنج هزار و پانصد سال میرسد و امروزه به صورت کانال سیمانی موجود است) در شمال آن و رود کرج و روستای باباسلمان در جنوب آن، روستای اسماعیل آباد در شمال شرقی، روستاهای زرنان بالا و پائین و شهرک دانش در شرق آن و گرمدره و تپه های قورت داغی در غرب آن واقع شدهاند. در دوره قاجار شخصی بنام امیرتومان که میرشکار (سردسته شکارچیان ) دربار بود اراضی این منطقه را که شکارگاه حکومتی بود به تصرف خود درآورد و در آن زمان این منطقه بسیار دور از پایتخت بود و کسانی که در تهران به سوی کرج حرکت میکردند معمولاً اولین اتراقگاه آنان در نزدیکی همین محل کاروانسراسنگی (تقاطع بزرگراه فتح و بزرگراه شهید لشگری) بود.
امیرتومان با فراهم کردن امکانات و آوردن عدهای از اهالی خمسه به این منطقه، آرام آرام زمینهای بایر را به زمینهای کشاورزی تبدیل نمود و منطقه رنگی از زندگی جدید به خود گرفت. میگویند نام اولیه این محل پیش از آنکه امیر تومان آنرا تصاحب کند سبزه الماس بوده وامیرتومان آنجا را به نام فرزند ارشدش که نام او حسن خان بود «قلعه حسن خان» نامید. امیرتومان صاحب چند فرزند به نامهای: رضاخان، حسن خان، آقابزرگ خان، موتمرالدوله و سالار همایون بود که آنان پس از مرگ پدر، قلعه حسن خان را بین خود تقسیم کردند و به هر یک از برادران نزدیک یک دانگ رسید. در آن زمان تمام اراضی این قلعه و اطراف آن قابل کشت و زرع بود و کلاً به نواحی: چمن الماس خان، ورامینک، میاندوآب، قلعه سون، اکبر نایب، چنارسوخته و... که مجموعاً ده قطعه بوده تقسیم میشد.
هر یک از نواحی دارای قلعهای خاص بود. بررسی مدارک تاریخی نشان میدهد که در میاندوآب عدهای از اعراب ساکن بوده و به پرورش گاومیش اشتغال داشتهاند.
اراضی قلعه توسط سه قنات بزرگ آبیاری و پرآب آبیاری میشد. یکی از آنها قنات بزرگ نام داشت. و مبدا آن تپه و رودخانهای به نام قروق که شاخهای از رود کرج بود. گویا یکی از قناتها که قنات بزرگ نام داشت از تپههای سرخه حصار سرچشمه گرفته به سوی قلعه امتداد مییافت. آب این قنات حتی به مناطق جنوبی تری چون ورامینک نیز میرسید.
اولین مغازه در قلعه حسن خان را شخصی بنام مشهدی حسین معروف به کلاه حسین به معنای کوتاه قد که اهل یزد بود باز کرده که محل فعلی آن نیز مغازه لبنیاتی جعفری روبروی مسجد جامع شهر است .
اولین وسیله نقلیه که وانت بار وشبیه به کامیون بوده توسط شخصی بنام حمید شهباز یاردلی فرزند کریم خان آورده که روزی دوبار صبح و عصر این وسیله به شهر تردد داشته و مردم از آن استفاده میکردند.
تنها امامزاده این شهر امامزاده ابوالحسن وابوالحسین از نوادگان امام موسی کاظم (ع) بوده و سابقه آن به چند صد سال برمی گردد وامروزه هم این امامزادهها زیارتگاه اهل ایمان است.
اولین مسجد شهر مسجد جامع میباشد که چندین بار بازسازی شدهاست .
آموزش و تربیت در قالب مکتب خانه در شهر قدس توسط شخصی بنام شیخ مرتضی که روحانی بود شکل گرفته و اولین مدرسه دولتی شهر در سال ۱۳۴۱ به نام دبستان صادقی ساخته شدهاست .
اولین حمام محل واقع در خیابان امام روبروی کوچه میثم بوده که چون از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده مالکین با کمک و همیاری مالی جهانشاه خان که یکی از سران بزرگ خمسه در آن زمان و از مخالفان رضاشاه قلدر بود و پس از شکست از ایشان به قلعه حسن خان آمده بود سرمایه ساخت حمام جدیدی بنام «خزینه در» روبروی مسجدجامع داخل کوچه احداث که این حمام به سال ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ ه.ش برمی گردد و معمار آن شخصی بنام استادکریم بودهاست.
در حال حاضر شهر قدس از لحاظ اشتغال در غرب استان تهران به عنوان یکی از مراکز بزرگ صنعتی محیط کارگری مناسبی را فراهم نمودهاست و اکثر ساکنین بعنوان کارگر در این مراکز مشغول به کارند بعد از اشتغال به کشاورزی، کارمندان دولت درصدی از اشتغال را به خود اختصاص میدهند.
از نظر اجتماعی درحال حاضر شهر قدس با وسعتی در حدود ۲۴ کیلومتر مربع یا به عبارتی ۲٬۴۰۰ هکتار جمعیتی بالغ بر ۳۵۰٬۰۰۰ نفر از نقطه نظر وسعت و جمعیت یکی از شهرهای پرجمعیت ومتراکم در کشور محسوب میگردد. جمعیتی از نوع بسیار پراکنده با فرهنگهای مختلف و آداب و سنن متفاوت و ناهمگون.
از لحاظ کشاورزی شهر قدس به لحاظ موقعیت جغرافیایی از نوع خاک مرغوب و آب در حد کفایت در سطح شهر و منطقه از کشاورزی مطلوبی برخوردار است. از مهمترین محصولات آن بعنوان نمونه:
- غلات: گندم، جو، ذرت
- از صیفی جات: گوجه، خیار
- باغات میوه: سیب، آلو، گیلاس وآلبالو میباشد.
سطح زیر کشت در حوزه قدس و شهرکهای اطراف آن ۱۵۰۰ هکتار است. به دنبال تحولات اجتماعی و سیاسی دهههای اخیر، افزایش جمعیت و رشد مهاجرت به سوی تهران، امروزه شهرقدس به یکی از مناطق پر جمعیت و متراکم مسکونی حومه تهران تبدیل شدهاست.[۹]
شهرداری قدس[ویرایش]
شهرداری قدس سازمانی غیردولتیاست که درسال۱۳۶۸ تأسیس شد و اداره شهر قدس را به عهده دارد. مسئولیت اداره این سازمان با شهردار قدس است با حکم شورای شهر قدس انتخاب میشود. شهرداری قدس شامل ۲ منطقه است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقهاست.اولین شهردار قدس محمد اصالت بود که از سال۱۳۶۸ تا۱۳۷۰عهده دار این سمت بود . شهردار قدس هماکنون محسن چیبایی[۱۰]که در ۱۵مرداد ۱۳۹۱توسط شورای اسلامی شهرقدس در این پست قرار گرفت.
شهرداران قدس از آغاز تاکنون[ویرایش]
- محمد اصالت اولین شهردار-۶۸تا۷۰
- زنده یاد جعفر کریمی اصل-۷۰ تا ۷۱
- محمدصادق مصطفی زاده-۷۱ تا ۷۲
- علیرضا گودرزی-۷۲ تا ۷۶
- سید حمزه علی آبادی-۷۶
- سالار علیجانی-۷۶ تا ۷۸
- علیرضا شهلی-۷۸ تا ۸۲
- حسین یاسمی زاده-۸۲ تا ۸۳
- غلامحسین تابش فرد -۸۳ تا ۸۵
- کریم شایان راد -۸۵ تا ۸۷
- غلامرضا یاوند عباسی -۱۳۸۷ تا شهریور ۱۳۸۹
- غلامرضا محمد خانی شهریور۱۳۸۹ تا۲۸ خرداد۱۳۹۱[۱۱] [۱۲]
- علی اصغر امیریان(سرپرست)[۱۳]۲۸خرداد۱۳۹۱ تا ۱۵مرداد ۱۳۹۱
- محسن چیبایی : وی از ۱۵مرداد۱۳۹۱ [۱۴] تا۳۰ دی ۱۳۹۱به عنوان سرپرست شهرداری قدس فعالیت نمود و از تاریخ ۳۰ دی ۹۱ تا آبان ۹۲ حکم فعالیت ایشان به عنوان شهردارقدس ابلاغ گردید در ضمن ایشان اولین شهردارقدس می باشند که حکم شان توسط وزیر کشور امضا و ابلاغ می شود.[۱۵]
- محمدصادق کولیوند از آبان ۹۲ تا کنون
بخشی از ساختار سازمانی[ویرایش]
- معاونت اداری ومالی
- معاونت خدمات شهری
- معاونت شهرسازی
- معاونت فنی و عمران
- معاونت فرهنگی
- اداره روابط عمومی
- اداره حراست
- اداره بازرسی
- واحد رفاه کارکنان
- اداره حقوقی
- واحد پسماند
- سازمان آتش نشانی
- سازمان پارک ها و فضای سبز
- سازمان آرامستان بهشت فاطمه ( س )
- سازمان اتوبوس رانی(تاسیس۱۳۸۰)
- سازمان تاکسیرانی
- سازمان خدمات موتوری
- سازمان میادین ، میوه و تره بار
- سازمان پایانه های مسافربری شهرقدس ( تأسیس ۱۳۹۱ )
- سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری قدس
تقسیمات شهری[ویرایش]
مناطق شهری[ویرایش]
این شهر در حدود ۲۷۰۰ هکتار مساحت دارد. شهرداری قدس برای تأمین نیازمندیها و اداره بهتر سطح شهر را به ۲ منطقه شهرداری و۴ ناحیه تقسیم نمودهاست که جمعیت هر منطقه بالغ بر ۱۵۰۰۰۰نفر می باشد.[۱۶]
محلههای شهر[ویرایش]
در گذشته شهرقدس دارای چندین محله بوده که تا به امروز هم موجود میباشند.
- قلعه
- کاووسیه
- سرخ حصار
- سرقنات
- هرنج
- عمارت
- عوارضی
- چمن
- امامزاده
- اسماعیل آباد
- قورت داغی
- گودرزی
- بهتویی{کوچه بهار}
و محلههای جدید که اکثراً با نام خیابان معروفاند:
- امام سجاد(ع)
- صاحب الزمان(عج)
- طالقانی
- کاج
- شهرک بهشتی
- مصلی
- جواد آباد
- سی متری شورا
- هشت متری شورا
- بهاران
- استقلال
- سی متری جمهوری
- بیست متری ولیعصر(عج)
- چهل و پنج متری انقلاب
- قناری (حمام بعثت)
- کوی مخابرات
- کوی فرهنگیان(خیابان شهرداری و کوچه شورا)
- کوی نیروی هوایی
- شهرک نیروی انتظامی
- کوی فرزان(روبروی دانشگاه آزاد)
- کوی ابریشم
- کوی شهیدعزیزی
و باغات معروف:
- باغ شازده (پشت نفت پارس)
- باغ اختری (پشت شورای جنویی)
- باغ سرهنگ (شهرک ابریشم)
- باغ انگوری (مصلی)
فضای سبز[ویرایش]
اکثر فضای سبز قدس خشک شده و تبدیل به خانه و مراکز صنعتی شده، اما همچنان می شود نمونه هایی از باغات قدیمی را در آن دید. غیر باغات معروف که در بالا به آن اشاره شد می توان به بوستان ها هم اشاره کرد. مسئولیت نگهداری از فضای سبز و بوستان های شهرقدس بر عهده سازمان بوستان ها و فضای سبز شهرداری قدس می باشد.
-
- اسامی بوستان های بزرگ :
- بوستان آزادگان (بلوار۴۵ متری انقلاب)
- بوستان ولیعصر (میدان ولیعصر )
-
- اسامی بوستان های محله ای:
- بوستان شهدای کاووسیه (شهرک کاووسیه)
- بوستان شهید مدنی (بلوار مصلی)
- بوستان معلم(خ گودرزی)
- بوستان سرخ حصار
- بوستان حافظ(خ دانش آموز)
- بوستان عمارت(پشت بانک ملی مرکزی)
- جانباز(خ شهید خاکسار)
اماکن ورزشی[ویرایش]
- ورزشگاه ۲۵ هزار نفرای شهدا(۳۰متری شورا)
- زمین چمن حضرت ولیعصر(میدان امام حسین)
- چمن مصنوعی نیما
- زمین ۳۰۰۰متری( خیابان شریعتی(کاج))
- زمین فوتبال سرخحصار
- سالن ورزشی بانوان(صنعت دوم)
- سالن ورزشی غدیر(کوی ابریشم)
- سالن ورزشی ولیعصر(میدان ولیعصر)
- سالن ورزشی البرز(کاووسیه)
- سالن ورزشی شهید آقا محمدی(خیابان شهرداری)
- سالن ورزشی حجاب(۴۵متری انقلاب)
- سالن ورزشی جانبازان(کوی جانبازان)
- سالن ورزشی شهید شیرودی(کوی مخابرات)
- سالن ورزشی شهرک دانش
اماکن فرهنگی[ویرایش]
اماکن فرهنگی زیر نظر سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری قدس :
- فرهنگسرای قرآن و عترت ، دارالقرآن سابق (مصلی).
- مجتمع فرهنگی زینبیه(میدان قدس)
- فرهنگسرای خانواده، بهداشت و سلامت (شهرک بهشتی).
- خانه فرهنگ شهدای کاووسیه (کاووسیه).
- خانه فرهنگ شهدای سرخ حصار (سرخ حصار).
- خانه فرهنگ علامه دهخدا (سجاد).
- خانه فرهنگ علامه طباطبایی (ولیعصر).
- خانه جوان (عمارت و کلهر).
- مجتمع فرهنگی باقرالعلوم (مصلی) توضیح: این مجموعه مدیریتی مشترک زیر نظر سازمان و امام جمعه دارد.
- نگارخانه نقش و نگار ، مرکزی سابق (میدان قدس).
مراکز فرهنگی زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی :
- انجمن خوشنویسان شهرقدس (میدان قدس).
مراکز آموزشی[ویرایش]
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس
- دانشگاه جامع علمی - کاربردی واحد شهر قدس
- دانشگاه پیام نور واحد شهر قدس
مشاهیر[ویرایش]
- علیرضا حقی (قهرمان چندین دوره دوچرخه سواری آسیا)
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵» (فارسی). وبگاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینیشده در دی ۱۳۸۷.
- ↑ شهر قدس با تهران هم کد شد
- ↑ حكم شهردار قدس ابلاغ شد
- ↑ ۳ شهرستان به نقشه جغرافیایی کشور اضافه شد
- ↑ فرمانداری شهرستان قدس آغاز به کار کرد
- ↑ روستای قلعه حسنخان از توابع بخش شهریار شهرستان کرج به شهر قد
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایرانشهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینیشده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایرانشهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینیشده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ تاریخچه شهرقدس
- ↑ محسن چیبایی با هفت رای، سکاندار شهرداری قدس شد
- ↑ پورتال اطلاع رسانی شهرداری قدس
- ↑ خدا حافظي گرم و صميمي شهردار قدس با پرسنل
- ↑ علی اصغر امیریان به عنوان سرپرست شهرداری قدس منصوب گردید
- ↑ محسن چیبایی با هفت رای، سکاندار شهرداری قدس شد
- ↑ حكم شهردار قدس ابلاغ شد
- ↑ http://www.shahrdariqods.com/fa/news.php?id=1365 ناحیه محوری گامی محکم در راستای رفع نیازهای شهر و شهروندان]
منابع[ویرایش]
- کتاب: سبزه الماس، نوشته: رامین شریفی.
- کتاب: راهنمای همشهری|راهنمای مشاغل شهرستان قدس، نوشته: تحریریه همشهری، با همکاری روابط عمومی شهرداری قدس، صفحه ۶۴و۶۵، چاپ اول۱۳۸۹.
- وب سایت سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری قدس
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
|
|
شهرستانهای استان تهران | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ردیف | شهرستان | جمعیت شهرستان | مرکز شهرستان | ||||||||
۱ | اسلامشهر | ۴۸۵٫۶۸۸ | اسلامشهر | ||||||||
۲ | بهارستان | ۵۲۳٬۶۳۶ | گلستان | ||||||||
۳ | پاکدشت | ۲۹۱٫۳۹۷ | پاکدشت | ||||||||
۴ | پردیس | ۹۰٬۷۰۸ | پردیس | ||||||||
۵ | پیشوا | ۷۵٬۴۵۴ | پیشوا | ||||||||
۶ | شمیران | ۴۴٬۰۶۱ | تجریش | ||||||||
۷ | تهران | ۸٬۲۹۳۱۴۰ | تهران | ||||||||
۸ | دماوند | ۱۰۰٫۶۹۰ | دماوند | ||||||||
۹ | رباط کریم | ۱۹۵٬۹۱۷ | رباطکریم | ||||||||
۱۰ | ری | ۳۱۹٬۳۰۵ | شهر ری | ||||||||
۱۱ | شهریار | ۶۲۴٬۴۴۰ | شهریار | ||||||||
۱۲ | فیروزکوه | ۳۸٬۷۱۲ | فیروزکوه | ||||||||
۱۳ | قدس | ۲۹۰٬۶۶۳ | شهرقدس | ||||||||
۱۴ | ملارد | ۳۷۳٬۹۹۴ | ملارد | ||||||||
۱۵ | ورامین | ۵۲۶٬۲۹۴ | ورامین |
|