استان کردستان
مختصات: ۳۵°۱۸′۴۱″ شمالی ۴۶°۵۹′۴۶″ شرقی / ۳۵.۳۱۱۳° شمالی ۴۶.۹۹۶۰° شرقی
| کردستان | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | سنندج |
| مساحت | ۲۸٬۲۰۳ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ۱،۴۹۳،۶۴۵[۱] |
| تعداد شهرستان‌ها | ۱۰ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| نماینده ولی فقیه | محمدحسین شاهرودی |
| استاندار | عبدالمحمد زاهدی[۲] |
استان کردستان (به کردی: کردستان ) یکی از استانهای ایران است که در غرب کشور واقع شده است. مساحت این استان ۲۹٬۱۳۷ کیلومتر مربع معادل ۱/۷٪ مساحت کل کشور ایران است. این استان که در دامنه‌ها و دشت‌های پراکنده سلسله جبال زاگرس میانی قرار گرفته است، از شمال به استانهای آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. استان کردستان با کشور عراق ۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد. مرکز این استان، شهر سنندج است. استان کردستان براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰شهرستان، ۲۹شهر، ۳۱بخش، ۸۶دهستان و ۱۶۹۷آبادی دارای سکنه و ۱۸۷آبادی خالی از سکنه بوده است. شهرستان‌های این استان عبارتند از: بانه، بیجار، دهگلان، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ استان کردستان ۱٬۴۹۳٬۶۴۵ نفر جمعیت دارد که ۶۶درصد شهری و ۳۴درصد را جمعیت روستایی تشکیل می‌دهد. تراکم نسبی جمعیت معادل ۵۱٫۲ نفر در کیلومتر مربع است.
محتویات
شهرستان‌ها و شهرها[ویرایش]
| شهرستان | مساحت شهرستان (کیلومتر مربع) | جمعیت شهرستان | شهر | جمعیت شهر[۱] |
|---|---|---|---|---|
| بانه | ۱۳۲،۵۶۵ | بانه | ۸۵،۱۹۰ | |
| بیجار | ۷٫۷۳۰ | ۹۳٬۷۱۴ | بیجار | ۴۷،۹۲۶ |
| دهگلان | ۶۲،۸۴۴ | دهگلان | ۲۳،۰۷۴ | |
| دیواندره | ۴٫۲۰۳ | ۸۱،۹۶۳ | دیواندره | ۲۶،۶۵۴ |
| سروآباد | ۱۲۰۰ | ۴۹،۸۴۱ | سروآباد | ۴،۹۷۶ |
| سقز | ۲۱۰،۸۲۰ | سقز | ۱۳۹،۷۳۸ | |
| سنندج | ۴۵۰،۱۶۷ | سنندج | ۳۷۳،۹۸۷ | |
| قروه | ۲۶۰،۹۶۱ | قروه | ۷۱،۲۳۲ | |
| کامیاران | ۱٫۸۵۲ | ۱۰۵،۹۹۶ | کامیاران | ۵۹،۹۰۷ |
| مریوان | ۱۶۸،۷۷۴ | مریوان | ۱۱۰،۴۶۴ |
نام[ویرایش]
کردستان متشکل از دو کلمه «کرد» و پسوند «ستان» به معنی مکان می‌باشد. کردستان مکان و سرزمین کردها می‌باشد. ناحیه‌ای است در ایران واقع شده است. کلمه کردستان برای اولین بار بطور رسمی در دوره سلجوقی بکار برده شد و از آن پس ثبت گردید.[۳][۴]
جغرافیا[ویرایش]
استان کردستان با مساحت ۲۸۲۰۳ کیلومتر در غرب ایران مجاور کشور عراق بین ۳۴ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۵ درجه و ۳۱ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۱۶ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد که این مساحت ۱٫۷ درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود و از نظر وسعت رتبه ۱۶ را در کشور دارا است. از شمال به استانهای آذربایجان غربی و قسمتی از زنجان و از جنوب به استان کرمانشاه و از شرق به استان همدان و قسمتی دیگر از استان زنجان و از غرب به کشور عراق محدود می‌باشد. این استان شامل ۲۳۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک با کشورعراق است. از لحاظ اقلیمی و طبیعی استان کردستان منطقه‌ای کوهستانی می‌باشد که دشت‌های مرتفع و دره‌های پهن نیز در پهنه منطقه گسترده شده‌اند. اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پست‌ترین نقاط استان به حدود ۲۴۰۰ متر می‌رسد. کوه شاهو با ارتفاع ۳۳۰۰ متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود ۹۰۰ متر کم ارتفاع‌ترین نقطه استان می‌باشد؛ که این اختلاف ارتفاع خود باعث به وجود آمدن اقلیم‌های متفاوت می‌گردد. کردستان با دریا فاصله اش زیاد است، اما از طریق دره‌های عمیق در هم تنیده، به آب‌های آزاد جهان در جنوب و دریاچه‌های شمالی نظیر دریای خزر و دریاچه ارومیه راه دارد. سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ در کوههای کردستان واقع شده‌اند.
 |
زنجان | آذربایجان غربی | ترکیه | |
| همدان |  |
عراق | ||
 کردستان  |
||||
 |
||||
| کرمانشاه |
تاریخ[ویرایش]
استان کردستان بخشی از سرزمینی است که به وسیله مادها حکمرانی می شده است.[۵] مرز تاریخی سرزمینهایی که بوسیله مادها اداره می شده، در شمال به اورارتو، در غرب به آشور و در جنوب و جنوب غربی به ایلام و سومر منتهی می‌شد. در ابتدا قبایل نژاد آریایی در شرق و غرب دریاچه ارومیه اسکان یافتند. تعدادی از آنان در شرق دریاچه مقیم شدند و آن را «آمادای» نامیدند و قسمتی که در غرب دریاچه ارومیه بود را پارسوا (پارسوما) نامیده می‌شد. اولین گروه دولت مادها را بنیان نهاد و دومین گروه سلطنت قدرتمند هخامنشیان را به وجود آورد. با توجه به متن نوشته داریوش در پرسپولیس و بیستون، دولت شاهنشاهی مادها در ناحیه هخامنشی در ۵۵۰ قبل از میلاد واقع شده و سرزمین مادها یکی از ایالات دولت هخامنشی شد. از زمان سلطنت هخامنشیان، در نواحی پارسها و ساسانیها، ایالت مادها بعنوان یکی از ایالات ایران باستان بنام «ماه» شناخته می‌شد. این ایالت شامل دو بخش «ماه پایین» یا رازی ماه و «ماه بالا» یا نهاوند ماه بود. در دوران قبل از اسلام سرزمین مادها، «مای» یا «ماه» نامیده می‌شد. ناحیه استان کردستان (اردلان)در دوره صفویه شامل ۹ شهر عمده بود: سنه، گروس، الکا، زرین کمر، طغامین، خورخوره، جوانرود، اورامان، الکای بانه، قالازالام و پالانگان. دولتمردان مستقل برای قبایل بزرگ منصوب می‌شدند. بنا به پیش نویس شماره ۱۲۷۵ در ۱۳۱۶/۹/۹، ایران به شش بخش تقسیم شده بود. استان غربی شامل شهرهای کردستان، کرمانشاه، گروس، باوندپور (کلهر)، پشت کوه، لرستان، بروجرد، همدان، ملایر، خرمشهر، آبادان، خوزستان و کهگیلویه بود. در سال ۱۳۳۷ با توجه به فرمان شورای وزرا کردستان از پنجمین استان جدا شد و استان کردستان را تشکیل داد. شهرهای استان، سنندج، گروس، سقز و قروه بودند.
مردم[ویرایش]
استان کردستان یکی از استانهای کردنشین در غرب ایران است، اکثریت ساکنان این استان، کردزبان هستند که به لهجه‌های مختلف تکلم می‌کنند.[۶] زبان کردی در استان کردستان و همچنین در استانهای ایلام، کرمانشاه، همدان، قزوین،[۷] آذربایجان غربی و شمال خراسان و دیگر کشورها لهجه‌های گوناگونی دارد اما مهمترین، پر تکلم‌ترین و یا به عبارتی لهجه رسمی و ادبی دو شاخه کرمانجی و سورانی است، شاخه سورانی در استان کردستان لهجه رایج در ادبیات مکتوب است.[۶]
علاوه بر زبان کردی اهالی شمال شرقی شهرستان قروه[۸] وشهریاسوکند و روستاهای شمالی شهرستان بیجار[۹][۱۰] به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند و همچنین در بخش چهاردولی به زبان لکی نیز تکلم می‌کنند[۱۱] اقلیت‌های ارمنی و یهودی نیز به تعداد اندک در برخی شهرهای استان یافت می‌شوند.[۱۰][۱۲]
آب و هوا[ویرایش]
اقلیم کردستان متاثر از توده‌های هوای گرم و مرطوب مدیترانه‌ای است که این توده‌ها موجب بارندگی‌هایی در بهار و ریزش برف در زمستانها شده است. این توده‌های هوایی که از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه با برخورد به ارتفاعات زاگرس بخش قابل توجهی از رطوبت را بصورت بارش‌های پراکنده برف و باران در این منطقه نشان می‌دهند. تعداد روزهای یخبندان ۱۰۹ روز و میزان بارندگی سالانه در شرایط عادی اقلیمی معادل ۵۰۰ میلی‌متر می‌باشد. بیشترین میزان بارندگی مربوط به شهرهای مریوان و بانه حدود ۸۰۰ میلی‌متر در سال و کم‌ترین میزان بارندگی در ناحیه شرق حدود ۴۰۰ میلی‌متر و در قسمت مرکزی استان یعنی سنندج نزدیک به ۵۰۰ میلی‌متر در سال است. نفوذ توده‌های مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تأثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد. میزان رطوبت و بارش مناسب باعث ایجاد جنگل‌های انبوه بلوط و گونه‌های مختلف درختان جنگلی شده است.
کوه‌ها و قله‌ها[ویرایش]
ارتفاعات، دامنه‌ها و رشته کوههای متعدد استان کردستان از دیگر قابلیت‌های تفرجگاهی آن به شمار می‌آیند. رشته کوههای غرب کشور به صورت رشته‌هایی موازی، تمامی پهنه استان را در بر گرفته‌اند و محدوده طبیعی آن را تشکیل می‌دهند. یخچال‌های قلل مرتفع، چشمه سارهای فراوان پوشش مناسب جنگلی و مرتعی دامنه‌های مناطق کوهستانی، به ویژه مناطق نزدیک شهرها (آبیدر، آربابا، شاهو) در جنوب استان عمدتا در روزهای تعطیل، پذیرای گروه زیادی از ساکنین مناطق شهری و مسافران استان هستند. مهمترین کوههای استان که بیش از ۲۸۰۰ متر ارتفاع دارند عبارتند از: کوه کوچسار، کوه شیخ معروف، کوه پنجه علی، کوه کانی چرمه، کوه حلقه مسیر، کوه سنا سره، کوه میانه، کوه مسجد میرزا، کوه ملاکاوو، کوه حسین بک، کوه پیازه، کوه تخت، کوه هوعالی داغ، کوه چهل چشمه، کوه هواربرزه، کوه چرخ لان، کوه سراج الدین.
رودخانه‌ها و منابع آب استان کردستان[ویرایش]
| نام رودخانه | محل سرچشمه | محل ریزشگاه |
|---|---|---|
| قزل اوزن | کوههای سارال و چهل‌چشمه | دریای خزر |
| گاورود | ||
| سیروان | بخش رزاب و مریوان | دریاچه سددربندخان |
| زرینه‌رود | کوههای چهل‌چشمه | دریاچه ارومیه |
| برده‌سور | کوه کان کبوتر | دریاچه ارومیه |
سدها[ویرایش]
مناطق دیدنی و گردشگری[ویرایش]
بزرگترین سینمای روباز جهان در آبیدر[ویرایش]
بزرگترین سینمای روباز جهان با گنجایش ۱۰هزار نفر در پارک جنگلی آبیدر سنندج می‌باشد.[۱۳] آبیدر با پرده‌ای در ابعاد ۱۲×۲۵ متر، بزرگترین سینمای روباز جهان محسوب می‌شود. صدای فیلم‌های این سینما از طریق موج اف ام رادیو در هر مکان از پارک جنگلی آبیدر قابل دریافت است و پرده آن به گونه‌ای تعبیه شده که ۱۰ هزار نفر بتوانند روبه‌روی آن قرار گیرند. حوزه هنری کردستان ساعت ۲۱ هر شب یک فیلم را در این سینما اکران می‌کند. همچنین مسابقات مهم از جمله نیمه نهایی و فیتال جام جهانی ۲۰۱۰ از این سینما برای شهروندان سنندجی پخش شد.
-
پارک امیریه
-
باغ امانیه
-
پارک جنگلی آبیدر
-
باغ امیریه
استان کردستان به علت دارا بودن شرایط مساعد اقلیمی و زیست محیطی، از دوران پیش از تاریخ، به عنوان یکی از استقرارگاه‌های بشری مورد توجه بوده و نتایج حاصل از کاوش‌های علمی باستان‌شناسی در مکان‌های باستانی حاکی از این مطلب است. در کردستان حدود هزار و دویست و سی و چهار اثر باستان شناسایی شده و حدود پانصد اثر از آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
جاذبه‌های طبیعی[ویرایش]
بیشتر جنگل‌های استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل‌های شمال کشور در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارد. در حال حاضر جنگل‌های استان به صورت درختچه و بوته‌های پراکنده درآمده است. معروف‌ترین درختان جنگلی این جنگل‌ها بلوط، گلابی، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو جنگلی، نارون، افرا و درخت‌هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه است. نواحی جنگلی استان عبارت اند از: جنگل‌های مریوان (۱۸۵۰۰۰ هکتار)، بانه (۵۰۰۰۰ هکتار)، سقز (۷۰۰۰ هکتار) و جنگل‌های منطقه سنندج که مساحت آن حدود ۷۸۰۰۰ هکتاراست و بیشتر درغرب کامیاران و جنوب سنندج واقع شده‌اند. از دیگر جاذبه‌های طبیعی استان می‌توان به
- پارک جنگلی آبیدر،
- منطقه اورامان،
- روستای پلکانی پالنگان
- رودخانه سقز (چم سقز)
- دریاچه زریوار
- کوه آر بابا بانه،
- آبشاربل،
- دریاچه زریوار،
- چهل‌چشمه،
- سراب قروه و
- آبشارکویله اشاره کرد.
اماکن باستانی و تاریخی استان کردستان[ویرایش]
-
پل قشلاق سنندج
-
عمارت خسروآباد در دوره قاجار
-
مسجد دارالاحسان
-
درب ورودی عمارت سالار سعید (موزه سنندج)
-
شیء تاریخی در موزه سنندج
-
کاشیکاری مسجد دارالاحسان
-
موزه سنندج
-
غار کرفتو دیواندره
-
خانه کرد( موزه‌مردم‌شناسی)
-
سردیس میرزا محمدرضا کلهر در عمارت آصف وزیری
-
خانقاه نقشبندی در مسجدخانقاه سقز
| اماکن باستانی و تاریخی | مکان | کاربری | دیرینگی | دورهٔ تکمیل اثر | |
|---|---|---|---|---|---|
| دژ و قلعه قمچقا (دره شاهان) | بیجار | قلعه، دژ | هزاره سوم پیش از میلاد | ||
| سنگ‌نبشته اورامان | اورامان | کتیبه | هزاره اول پیش از میلاد | ||
| غار کرفتو | دیواندره | غار | دوران‌های تاریخی پس از اسلام | ||
| عمارت سالار سعید (موزه سنندج) | سنندج | موزه | دوره قاجار | ||
| عمارت آصف وزیری (خانه کرد) | سنندج | موزه | دوره صفویه | دوران صفویه، قاجاریه | |
| عمارت خسروآباد | سنندج | دوره قاجاریه | |||
| عمارت مشیر دیوان | سنندج | دوران قاجاریه | |||
| عمارت امجدالاشراف | سنندج | دوران قاجاریه | |||
| عمارت وکیل‌الملک | سنندج | دوره زندیه | دوره زندیه، قاجاریه | ||
| بازار سنندج | سنندج | دوره صفویه | |||
| مجموعه بازار بیجار | بیجار | دوره صفویه | دوره صفویه، قاجاریه | ||
| بازارتاریخی سقز | سقز | ||||
| مسجد دو مناره سقز | سقز | ||||
| حمام حاج صالح | سقز | ||||
| قلعه تاریخی زیویه | سقز | [ سده نهم تا ششم پیش از میلاد است ]] | |||
| مسجدتاریخی روستای ترجان | سقز | ||||
| حمام یاسوکند | بیجار | دوره ایلخانی | |||
| حمام خان سنندج | سنندج | کاربری فعلی (موزه) | دوره زندیه | ||
| حمام وکیل‌الملک | سنندج | دوره زندیه | |||
| حمام شیشه | سنندج | دوره قاجاریه | |||
| حمام قصلان | قروه | دوره زندیه | |||
| مسجد دارالاحسان | سنندج | ||||
| مسجد خسروآباد گروس | بیجار | دوره قاجاریه | |||
| برج آجری اشقون بابا | بیجار | برج | سدهٔ ششم ه. ق | ||
| پل قشلاق | سنندج | دوره صفویه زندیه | قاجاریه (بازسازی) | ||
| پل صلوات‌آباد | بیجار | دوره صفوی | دوره صفوی، دوره قاجار | ||
| قلعه حسن‌آباد | سنندج | دوران اشکانیان و ساسانیان | |||
| محوطه یاسوکند و امامزاده عقیل | بیجار | دوره سلجوقیان |
آئین‌ها و مراسم‌ها[ویرایش]
مراسم پیر شالیار در روستای اورامان‌تخت (هورامان) کردستان، هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته می‌شود. مقبره پیر شالیار که از موبدان عبدالقادرگیلانی بوده است در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف‌زنی، نوعی رقص، خوردن آش، و شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است.
موقعیت اقتصادی اجتماعی[ویرایش]
این استان از لحاظ اقتصاد کشاورزی از مناطق قابل توجه و از لحاظ دامپروری یکی از قطب‌های اساسی دامداری کشور است. فعالیتهای صنعتی این استان بسیار محدود می‌باشد، ولی به طور کلی صنایع این استان به دو گروه ماشینی و دستی تقسیم می‌شوند که صنایع ماشینی آن مشتمل بر صنایع کانی غیرفلزی، شیمیایی، نساجی و چرم، غذایی، برق و الکترونیک می‌باشد و صنایع دستی آن نیز شامل فرشبافی، گلیم‌بافی، نساجی و غیره می‌باشد.
مشاهیر استان کردستان[ویرایش]
سیاسیون، دولتمردان، نظامیون[ویرایش]
- امیرنظام گروسی (سیاستمدار٬دیپلمات، ادیب و خوشنویس دوره قاجار)
- زبیده خانم امینه اقدس از همسران ناصرالدین شاه قاجار
- غلامعلی بایندر فرمانده کل نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران در جنگ جهانی دوم
- یدالله بایندر ناوسروان نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی ایران
- یحیی صادق وزیری وزیر، قاضی
- فرح کریمی (سیاستمدار ایرانی-هلندی عضو حزب سبزهای چپ، مدیر آکسفام نویب، نماینده پارلمان هلند، مشاور ارشد برنامه عمران ملل متحد در پروژه SEAL)
- احمد مفتی‌زادهفعال سیاسی ومذهبی رهبر حزب ومکتب قرآن کردستان--دبیر حزبدموکرات کردستان ورییس دفتر حزب دموکرات کردستان ایران وترکیه در تهران
- بهاالدین ادب سیاستمدار، موسس حزب جبهه متحد کرد، موسس و رئیس سازمان نظام مهندسی، عضو هیأت موسس بانک کارافرینان، نایب رئیس فدراسیون بسکتبال ایران.
- عبدالله رمضان زاده عضوشورای‌مرکزی جبهه مشارکت ایران، استاددانشگاه‌تهران، سخنگوی دولت خاتمی، استاندار کردستان
- محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس جمهور در دولت احمدی‌نژاد
- صدیق کمانگر از اعضای جنبش کارگری ایران و از رهبران جنبش کارگری در کردستان ایران
- محمدصدیق کبودوند
- رؤیا طلوعی روزنامه نگار، از مدافعان حقوق بشر و طرفدار حقوق زنان
- احسان هوشمند فعال ملی مذهبی، پژوهشگر
- حسن امینی فعال مذهبی- قومی
- هانا عبدی فعال سیاسی.
- جلال جلالی‌زاده عضو شورای شهر سنندج، فعال سیاسی کرد و اهل سنت ونماینده مجلس دوره ششم وعضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی
حوزه فرهنگ و ادب[ویرایش]
- فاضل‌خان گروسی شاعر و نویسنده دربار فتحعلی شاه
- علی‌اصغر امیرانی روزنامه‌نگار و بنیان‌گذار، مدیر و نویسنده مجله خواندنیها
- ابراهیم یونسی مترجم، نویسنده و محقق
- مستوره اردلان شاعر، نویسنده و تاریخ‌نگار
- فرج‌الله محمودی استاد گروه جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) دانشگاه تهران و از پیشکسوتان و صاحب‌نظران این رشته در ایران، عضو وابسته آکادمی علوم ایران و رییس پیشین انجمن جغرافیای ایران
- فرخ نعمت‌پور رمان‌نویس و مترجم
- محمد کابلی (قانع) شاعر
- شکرالله بابان گوینده، مفسر، شاعر، نویسنده، مترجم
- ذبیح‌الله منصوری مترجم، روزنامه‌نگار، نویسنده
- کامران نجات‌اللهی استاد دانشگاه
- محی‌الدین حق‌شناس شاعر و ادیب
- عطا نهایی نویسنده
- حمید حسنی پژوهشگر، فرهنگ‌نویس و ویراستار
- سوران کردستانی محقق، نویسنده، مورخ و شاعر
- عرفان قانعی‌فرد پژوهشگر
هنرمندان[ویرایش]
- سید علی‌اصغر کردستانی از اساتید آواز دوران قاجار و پهلوی
- مظهر خالقی خواننده
- حسن کامکار موسیقی‌دان، نوازندهٔ ویولن و بنیان‌گذار گروه موسیقی کامکارها
- گروه کامکارها شامل خانواده هنرمند و سرشناس کامکار
- هوشنگ کامکار آهنگساز، عضو شورای عالی خانه موسیقی ایران
- بیژن کامکار خواننده و نوازنده دف، رباب، تار، تمبک و دهل
- پشنگ کامکار نوازنده سنتور
- قشنگ کامکار نوازندهٔ سه‌تار و ویلن
- ارژنگ کامکار نوازنده تمبک، نقاش
- اردشیر کامکار نوازندهٔ ویولن و کمانچه
- ارسلان کامکار نوازندهٔ بربط و ویولن
- اردوان کامکار نوازنده سنتور
- هانا کامکار نوازندهٔ دف و عکاس
- صبا کامکار خواننده
- نیریز کامکار نوازنده تار
- سیاوش کامکار نوازنده سنتور
- بهروز غریب‌پور نویسنده کارگردان تئاتر و سینما و استاد نمایش عروسکی
- ایرج گل‌افشان تدوین‌گر فیلم
- عربعلی شروه نقاش، سفال‌گر و مجسمه‌ساز
- محمد رشید شیخ‌الاسلامی کردستانی خطاط
- پل کلدانی موزیسین، مجری رادیوئی٫محقق٫مترجم و نویسنده حکایت‌های فولکلور ایرانی
- بهمن قبادی، کارگردان و نویسنده
- هادی ضیاءالدینی مجسمه‌ساز و نقاش
- حسن یوسف‌زمانی آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر ایرانی
- حسین یوسف‌زمانی آهنگساز، نوازنده ویلن
- احمد ابراهیمی (خواننده)
- ناصر رزازی خواننده
- عباس کمندی خواننده، آهنگساز، شاعر
- صدیق تعریف خواننده
- محمدجلیل عندلیبی آهنگساز و نوازنده سنتور
- قطب‌الدین صادقی نویسنده کارگردان تئاتر و بازیگر سینما و تلویزیون.
- فرهاد اصلانی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون
- فرامرز صدیقی بازیگرسینما و تلویزیون
- مهوش افشارپناه بازیگرسینما و تلویزیون
- بیژن صیفوری طراحِ گرافیک، مدیر هنری، عکاس، نویسنده و استاد دانشگاه
- سعید فرج‌پوری نوازنده کمانچه
- جمشید عندلیبی نوازنده نی
- سعید آقاخانی نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون
- مهرداد کریم خاوری نوازنده و مدرس دف
- احمد رمضان‌زاده نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون
- محمود شهریاری مجری برنامه‌های تلویزیونی
- محمود دینی بازیگر سینما و تلویزیون
- شهره قمر بازیگر سینما
- روژان خواننده کردی کلاسیک
- تینو صالحی بازیگر و کارگردان تئاتر
- کیوان کریمی فیلمساز
- آزاد آزادپور رپر سبک هیپ‌هاپ
- جمشید مقدم خواننده
علما و مذهبیون[ویرایش]
- مظفر پرتوماه از نخستین استادان ایرانی رشته فیزیک هسته‌ای بود، که سه دهه در سازمان فضایی ناسا به پژوهش علمی اشتغال داشت.
- عبدالله سوری (مه‌لا سووری)
- پیرمراد (صحابه پیامبر (ص))
- محمد عزیزی (ملا محمد به‌ردهڕه‌ش)
- آیت الله نصرالله بنی صدر
- سید ابوالفضل حسینی مجتهد
- عزالدین حسینی
ورزشکاران[ویرایش]
- بیژن ذوالفقارنسب بازیکن سابق و مربی فوتبال
- عبدالله چمن‌گلی قهرمان سابق کشتی فرنگی، مربی تیم ملی کشتی، برترین مربی کشتی فرنگی جهان در سال ۲۰۱۲
- بیت الله عباسپور قهرمان بدنسازی ایران و از قهرمانان این رشته در دنیا
- سامان ویسی بسکتبالیست
- حامد سهراب‌نژاد بسکتبالیست
- امجد شکوه‌مقام فوتبالیست
- ضیاءالدین نیک‌نفس فوتبالیست
- وریا غفوری فوتبالیست
- اسحاق سبحانی فوتبالیست
سامان طهماسبی قهرمان کشتی فرنگی جهان
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۰
- ↑ عبدالمحمد زاهدی استاندار کردستان شد
- ↑ Kurdish Globe, accessed: ۱ March ۲۰۱۰.
- ↑ Who Are the Kurds?
- ↑ جغرافیا و تاریخ کردستان
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «استانداری کردستان». بازبینی‌شده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ «زبان و دین مردم استان قزوین». صدا و سیمای مرکز قزوین. بازبینی‌شده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامautogenerated1وارد نشده‌است. - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامautogenerated2وارد نشده‌است. - ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «http://www.britannica.com/EBchecked/topic/322153/Kordestan».+۲۰۰۲.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران ج.۵، حسنعلی رزمﺁرﺍ، تهرﺍن، دﺍیره جغرﺍفیایی ستاد ﺍرتش،۱۳۱ -.۱۳۲
- ↑ «Sanandaj». Britannica Encyclopedia. بازبینی‌شده در ۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ بزرگترین سینمای روباز جهان در سنندج
منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای استان کردستان دارد. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ استان کردستان موجود است. |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||
