شهیون
 |
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | خوزستان |
| شهرستان | دزفول |
| بخش | شهیون |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۳۰۲کیلومتر مربع |
طایفه شِـهی یکی از طوایف بختیاری از باب هفت لنگ دورکی میباشد. تیرهای این طایفه عبارتند از:
- کاید خورده
- بدوند
- چمائی
- کاید گپ
- نرکی
- شهایی
- تختایی
- دهنوی
- ملک بی یر
محل اسقرار این طایفه منطقه شهیون از توابع شهرستان دزفول و بر گرفته از نام این طایفه است که در ۱۵ کیلومتری شمال شهر دزفول قرار گرفته و مساحتی بالغ بر ۳۰۲ کیلومتر مربع را دارا می باشد. راه آسفالته دزفول-شهیون به مسافت تقریبی ۷۵ کیلومتر تا آخرین روستا یعنی آبیدسری کشیده شده و مسافت آن تا اولین روستا یعنی بیشه بزان ۳۴ کیلومتر می باشد. علاوه بر جاده اصلی کنونی جاده های فرعی آسفالته شده و شنی وجود دارد که روستاهای اطراف را به جاده اصلی متصل می¬کند.
محتویات
تبار شناسی[ویرایش]
اهالی این منطقه بختیاری و از طایفه شـِهی و باب هفت لنگ دورکی میباشند.بختیاری ها که در تقسم بندی میان گروه های قوم لر به لر بزرگ شناخته می شوند در طول تاریخ در گستره سرزمینی که امروزه شامل بخش هایی از استان های لرستان، خوزستان، اصفهان، مرکزی و استان چهارمحال و بختیاری است سکنی گزیده اند.
زبان[ویرایش]
مردم این منطقه به گویش بختیاری و البته به لهجه خاص منطقه خود سخن می گویند.
زمین شناسی[ویرایش]
منطقه شهیون از نظر زمین شناسی به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می شود. قسمت جنوبی آن از انتهای گلال حیدری در جنوب شروع و تا قلعه شاداب (Shadab)و روستای بیشه بزان ادامه دارد. این قسمت از منطقه را کنگلومرای بختیاری که شامل قلوه سنگ های ریز و درشت با سیمانتاسیون شن و ماسه پوشیده شده است. سازند کنگلومرای بختیاری ویژگی رسوبات آبرفتی – کوهپایه‌ای حاصل از فرسایش ارتفاعات را دارد که بیشتر شامل کنگلومرا و ماسهسنگ آهکی است که گاهی به صورت هم‌شیب و گاهی دگرشیب بر روی سازندهای کهن‌تر نهشته شده است.از ویژگی های مهم این منطقه وجود دره های عمیق و دیدنی می¬باشد که مناظری بدیع از خلقت را نمایان می سازد.
قسمت شمال منطقه را سازند آغاجاری تشکیل می دهد. جنس این سازند به طور متناوب شامل مارن های سرخ رنگ همراه با لایه های سیلتی و ماسه سنگ های ریز دانه است. سن این سازند میوسن بالایی تا پلیوسن است. این منطقه ادامه رشته کوه های زاگرس بوده که هرچه به مرکز منطقه نزدیک شویم تپه ماهورها، صخره ها و تخته سنگ های ماسه ای را تشکیل می دهد. این منطقه به دلیل وجود کوهپایه ها، دره های آبرفتی و چشمه هایی که در اغلب سال پربار اند، سرسبزی و زیبایی خیره کننده ای را در بیشتر فصول سال دارند.
به علت نزدیکی این منطقه به کوه های زاگرس در شمال و جلگه گرم خوزستان در جنوب، گونه ی آب و هوایی متفاوتی در این منطقه به وجود آمده است. بادی که از جنوب شرق می وزد تابستان هوا راگرم و زمستان معتدل، و باد شمال غربی تابستان هوا را معتدل و زمستان سرد می نماید.
صنایع دستی[ویرایش]
-
- چوقالیوسی : نوعی خاص از چوقای بختیاری که در لیوس بافته می شد که به چوقای ليوسي معروف است و در گذشته نمونه پنبه اي آن را برزگرها و کارگرهاي بختياري بر تن مي كردند.امروزه نیز این نوع چوقا هنوز دارای شهرت بوده و در مراسم،همایش ها و یادبودها مورد استفاده قرار میگیرد.
- کپوبافی : از صنایع دستی رایج منطقه است و برای مردم منطقه نه تنها سرشار از هنر و ذوق است بلکه راهی برای امرار معاش خانواده‌های روستایی نیز هست. محصولات تولیدی کپوی به نقاط مختلف کشور صادر می‌شود.
- قالی بختیاری: گونه‌ای قالی ایرانی است که در همین خطه یافت و تولید می‌شده‌است. در همهٔ شهر و روستاهای سرزمین بختیاری فرش بافی رایج است این کار از دیر باز به صورت سنتی انجام میشده و بیشتر توسط زنان و دختران در خانه انجام می‌شود.
از فرشهای معروف که امروز در اروپا و بخصوص آمریکا خواهان زیاد دارد فرش چالشتر، قهفرخ، شهرکرد، شلمزار و... میباشد.
مشاغل[ویرایش]
مشاغل عمده این منطقه کشاورزی، دامداری ،باغیانی و صیادی در دریاچه است[۱].
گردشگری[ویرایش]
نقاط بسیار زیبای طبیعی شهیون این منطقه را به یکی از مناطق پر جاذبه شهرستان دزفول از نظر گردشگری تبدیل کرده است[۲].
دریاچه شهیون(دز)[ویرایش]
دریاچه مصنوعی شهیون از جاذبه های طبیعی ارزشمند و کم نظیر منطقه شهیون محسوب می شود. وجود منابع سرشار آب و پوشش گیاهی متنوع در منطقه، علاوه بر ایجاد مناظر زیبا و بدیع، زمینه های مناسبی را برای انجام ورزش های تابستانی و تفریحات آبی به وجود آورده است. در فضای این دریاچه و همچنین رودخانه ای که از شهر دزفول می گذرد، امکان انجام ورزش های شنا، قایق رانی، اسکی روی آب و ماهیگیری را میسر کرده است. دریاچه دز یا شهیون در شرایط پر آبی و کم آبی دارای وسعت نسبتاً متفاوت میباشد هرچند به طور متوسط در حدود شش هزار هکتار وسعت این دریاچه میباشد و عمق آن نیز تا ۵۰ متر متغیر است و دمای آب نیز در نقاط مختلف دریاچه متفاوت است که از عجایب این دریاچه وجود ماهی غیر بومی قزل آلا رنگین کمان است.[۳] دریاچه شهیون و رودخانه دز به دلیل شرایط و عدم آلودگی و ورود فاضلاب یکی از مهمترین منابع تولید آبزیان آب شیرین در استان خوزستان می باشد . به طوری که صید و بهرداری از ماهیان دریاچه یکی از منابع تامین معشیت ساکنان می باشد. آب این دریاچه از ارتفاعات اراک و الیگودرز سرچشمه گرفته و پس از عبور از کوههای زاگرس و دریافت ریز آبه های فراوان وارد این دریاچه می گردد این رودخانه از دو شاخه اصلی بنام سزار و بختیاری تشکیل می گردد. رود سزار در شمالی ترین قسمت حوزه جریان دارد و شامل سه شاخه ماربره ، تیره و سبزه است. رود بختیاری دومین سرشاخه اصلی رودخانه دز است که در چهل کیلومتری اتصال سرخاب به رود سزار می پیوندد. این درباچه نقش مهمی در منطقه ایفا می کند و زندگی آبزیان و پرندگان منطقه وابسته به آن می باشد. رودخانه دز پس از سد دز و عبور از دره عمیق حد فاصل قلعه شاداب و کوه تنگوان در غرب وارد دشت خوزستان گردیده و از میان شهر دزفول عبور و پس از عبور از جنگل دز و منطقه تحت حفاظت دز (پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده دز ) در محل بند قیر به رودخانه کارون می پیوندد و کارون بزرگ تشکیل می شو[۴]د.
روستای پامنار[ویرایش]
روستای پامنار در موقعیت جغرافیایی َ ۲۵ و ْ۴۵ تا َ ۲۹ و ْ۴۸ طول شرقی و َ۳۷ و ْ۳۲ تا َ ۳۸ و ْ۳۲ عرض شمالی و به وسعت ۵۷ هکتار در دامنه اراضی کوهستانی و مشرف به دریاچه سد دز واقع شده است، که بواسطه چشم اندازهای بسیار متنوع طبیعی- فرهنگی مستعد جذب گردشگران بیشماری می باشد. عده زیادی از ساکنین روستای پامنار به شغل صیادی در دریاچه سد دز مشغولند. وجود کوهستان ، چشمه ها و باغها در کنار دریاچه زیبای شهیون و همچنین تنوع گیاهی و حیات وحش آن همراه با زندگی روستایی با آیین های اصیل ایرانی، منطقه را به یکی از مناطق پرجاذبه گردشگری در شمال خوزستان تبدیل نموده است. همچنین وجود راه آسفالته از شهر دزفول تا کنار دریاچه در دسترسی آسان به منطقه موثر بوده و موجب شده است هر ساله بویژه در روزهای بهاری که طبیعت منطقه زیبا و دل انگیز است گردشگران فراوانی را به سوی خود بکشاند.
قلعه شاداب(دژ شهی)[ویرایش]
قلعه شاداب یک قلعه طبیعی است که در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان دزفول در بخش شهیون با ارتفاع ۸۵۰ متر از سطح دریا و با مساحت حدود ۱۰۰۰۰ هکتار واقع شده است که از ضلع غربی مشرف به رودخانه دز، از شمال به روستا های اسلام آباد وپامنار،ازجنوب به کول خرسان و از شرق به روستاهای بیشه بزان منتهی میگردد واز چهار ضلع به وسیله دره های بسیار عمیق محصور شده است. ارتفاع دیواره های آن در کمترین ناحیه ۲۵ الی ۳۰ متر و در بلندترین ناحیه به بیش از ۴۰۰ متر می رسد. تنها راه ارتباطی این قلعه طبیعی از طریق دروازه ای مقدور میباشد که در ضلع شمالی آن و در مجاورت روستای اسلام آباد قرار دارد.
گونه های گیاهی: بلوط، انجیر، نخل، رملیک و کنار گونه های جانوری: بزکوعی، پلنگ، خرس، کفتار، روباه، خرگوش و کل میباشد[۵].
این قلعه دارای مناطق تاریخی ، باستانی و معماری سنتی است که باید ثبت ملی شود.
روستای لیوس[ویرایش]
روستای لیوس در ۷۳ کیلومتری جاده ای شمال شهرستان دزفول و فاصله هوایی ۵۱ کیلومتری شهر با مختصات جغرافیایی ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی از توابع دهستان سید ولی الدین بخش شهیون دزفول و در دامنه کوه لنگر واقع شده است .این روستا از شمال غربی به کوه لنگر و از غرب به درة کول محدود می‌شود. ارتفاع آن از سطح دریا ۹۷۰ متر میباشد و آب و هوای معتدل کوهستانی دارد[.علی رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستای تاریخی در بافت کهن خانه ها هنوز هم شاهد نحوه معیشت ،فرهنگ و سنن، گویش ، آداب و رسوم و برپایی مراسم مختلف به شیوه کاملاً سنتی می باشیم ودارای جاذبه های طبیعی از جمله انارستان های فراوان، رودخانه دابمی، کوهستان عظیم ،دیوار های طبیعی جهت سنگنوردی و چندین امامزاده (سه پیرون، پیر گوشه و...) و محل بزرگترین فسیل تری لوبیت دنیا میباشد[۶].
قدمت روستا[ویرایش]
بافت کنونی روستای لیوس سابقه ای بیش از هفتصد سال دارد . به دلیل اینکه برخی از ابنیه روستا کتیبه ای مبنی بر آن تاریخ را دارد ( مانند منزل حیدر عباسی) با این حال ، وجود آسیاب هایی با قدمت دوره ساسانی ، پیشینه این منطقه را به دوره جنگ ایران و روم می برد و به استناد تحقیقات گروهی از ایتالیایی ها نام این روستا لیوس، قسمتی از نام یک سردار رومی گرفته شده است ، نام گذاری روستای همجوار آن به اسم” سزار” نیز مؤید این مدعا می باشد.
آبشار شوی[ویرایش]
آبشار شِوی یکی از بزرگترین و زیباترین آبشارهای ایران در رشته کوه های زاگرس است.این آبشار در قسمت شمالی شهیون واقع شده است. ارتفاع آبشار ۱۰۰ متر و عرض آن ۴۰ متر است.آب آن پس ازعبور از کوه‌ها و دره‌ها، به رود دز می‌ریزد. بهترین زمان بازدید از آبشار شوی که در زبان لری بختیاری به معنای لطافت میباشد، ابتدای فصل بهار و خصوصاً فروردین ماه میباشد که طبیعت این منطقه دارای سرسبزی و طراوت دو چندان است و هنوز هوا گرم نشده است.[۷]
پوشش گیاهی اطراف این آبشار، تشکیل شده از درختانی مانند بید، انجیر، انگور، زبان‌گنجشک، افرا، کیکم و بلوط است. در زیر آبشار و بر روی دیواره‌های آن گیاه سیاه وشان و سایر گیاهان آب دوست روییده‌است. در نزدیکی این آبشار، آبشار بزرگ دیگری وجود دارد که گاه از آن به آبشار دوم شوی یاد می‌شود. سالیانه صدها نفر از میهمانان ایرانی و جهانگردان خارجی در فصل بهار به دزفول آمده و به دیدن این آبشار می‌روند.برای رسیدن به آبشار شوی دومسیر وجود دارد.
مسیر اول از سمت منطقه دزفول شهیون و روستای لیوس است. مسیر دوم از طریق ایستگاه راه‌آهن تله زنگ میباشد.
در مسیر نخست از دزفول به سمت منطقه شهیون مسیری مناسب و ماشین رو قرار دارد که تا نزدیکی آبشار ادامه دارد و پس از آن یکی دو ساعت کوهنوردی ساده‌ای که مسیری بسیار خوش منظره دارد با گذر از روستای شوی و یک آبشار کوچک و زیبایی به آبشار شوی خواهید رسید[۸].
یکی از خصوصیات آبشار شوی این است که تا چند صد متری آبشار هیچ نشان و خبری از آبشار نیست وبعد از عبور از یک پیچ در منطقه ای کوهستانی با شیبهای تند به یکباره و پس از عبور از پیچی دیگر، آبشاری زیبا در برابر شما نمایان میگردد.[۹]
چال کندی[ویرایش]
چال کندی(chal kandi)در کیلومتر ۱۷ جاده دزفول - شهیون ، به طرف رود خانه دز حدود یک ساعت پیاده روی تا کنار آب می باشد و دارای درخت ، کوه و جنگل ، بیشه زار است و در چهار فصل سال میتوان استفاده کرد[۱۰].
اشکفت زرده(کول خرسان)[ویرایش]
اشکفت زرده(کول خرسان)در کیلومتر ۲۸ جاده شهیون سمت غرب جاده در مجاورت روستای بیشه بزان واقع شده است که دارای آب دایمی ، آبشار ، بیشه زار و انواع روییدنی های خاص منطقه میباشد و از دو مسیر قابل دسترسی می باشد . روستای بیشه بزان و روستای اسلام آباد[۱۱].
== منابع ==[۱۲]
هادی پیروج "جاذبه های زمین گردشگری منطقه شهیون، شمال دزفول"
