صفحهٔ اصلی
اریس با نام پیشین زینا (Xena) دومین سیارهٔ کوتوله و دومین جسم فرانپتونی بزرگ منظومهٔ خورشیدی پس از پلوتو است که پس از کشف، به عنوان سیارهٔ دهم منظومهٔ خورشیدی شناختهشد. اما در سال ۲۰۰۶، اتحادیهٔ بینالمللی اخترشناسی تعریف جدیدی از سیاره کرد و اریس به همراه سرس، پلوتو، هائومیا و ماکیماکی در گروه سیارات کوتوله قرار گرفت و شمار سیارات منظومهٔ خورشیدی به ۸ رسید.
در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۳، مؤسسهٔ فناوری کالیفرنیا سه نگاره از آسمان شب گرفت و حرکت اریس در آن سه نگاره به اندازهای آرام بود که رایانهها آن را تشخیص ندادند. اما در ۵ ژانویهٔ ۲۰۰۵ و در بازبینی مجدد، مایکل براون، چد تروهیو و دیوید رابینوویتز اریس را کشف کردند. مایکل براون نام زینا را بر روی این سیارهٔ کوتولهٔ جدید و نام گابریل را بر روی ماه آن نهاد. اما در ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۶، نام زینا به پیشنهاد مایکل براون به اریس (ایزدبانوی نفاق و کشمکش) و نام گابریل به دیسنومیا (دختر اریس) تغییر یافت.
اریس تقریباً ۱۶٬۰۹۳٬۴۴۰٬۰۰۰ کیلومتر (۱۰ میلیارد مایل) از خورشید فاصله دارد و فاصلهٔ اریس تا خورشید سه برابر فاصلهٔ پلوتو تا خورشید و ۳۸ تا ۹۷ برابر فاصلهٔ زمین تا خورشید است. اوج اریس ۹۷٫۶۶ واحد نجومی و حضیض آن ۳۸٫۲۵ واحد نجومی است و یک بار گردش آن پیرامون خورشید ۵۶۰ سال طول میکشد. اریس در دیسک فشرده پیرامون خورشید میچرخد و °۴۳٫۸۳ درجه نسبت به دائرةالبروج کج و مایل است. قطر اریس طبق برآورد تلسکوپ فضایی هابل ۲٬۴۰۰ کیلومتر (۱۰۰± کیلومتر) است. جرم این سیارهٔ کوتوله ۱۰۲۲×۱٫۶۷ کیلوگرم است. چگالی اریس نیز ۲/۳ گرم بر سانتیمتر مکعب است. به باور دانشمندان، درون اریس مخلوطی از سنگ و یخ است. سطح این سیارهٔ کوتوله نیز از یخ متان و نیتروژن ساختهشده و جو آن نیز یخزده و منجمد است.
هدف ویکیپدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبانهای زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکیمدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکیواژه، ویکیکتاب، ویکیگفتاورد، ویکیخبر، ویکیدانشگاه، ویکیسفر، ویکیداده و ویکیگونه را پدید آوردند.
ویکیپدیای فارسی پس از دو سال از شروع پروژهٔ ویکیپدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و با تلاش و کوشش شبانهروزی کاربران، اکنون در ردهٔ هجدهم ویکیپدیاها قرار دارد و بزرگترین ویکیپدیا در میان زبانهای خاورمیانه و زبانهای راست به چپ و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب میشود. ویکیپدیای فارسی هم اکنون (۱۳ شهریور ۱۳۹۴ خورشیدی) ۴۶۶٬۸۳۷ نوشتار دارد.
امروز: جمعه، ۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی برابر ۱۳ شهریور ۱۳۹۴ هجری خورشیدی و ۲۰ ذیالقعده ۱۴۳۶ هجری قمری
- رویدادها
- ۱۷۸۱ - با استقرار ۴۴ مهاجر اسپانیایی در مجاورت یک روستای سرخپوستنشین، لوس آنجلس که بعدها دومین شهر پرجمعیت ایالات متحده شد، عملاً پایهگذاری گردید.
- ۱۸۷۰ - ناپلئون سوم، که نخست به عنوان رئیس جمهور (۵۲-۱۸۵۰) و سپس امپراتور (۷۰-۱۸۵۲)، بر کشور فرانسه حکمرانی میکرد، از سلطنت خلع شد و جمهوری سوم فرانسه برقرار گردید.
- ۱۸۸۶ - آخرین جنگ بزرگ دولت آمریکا با بومیان این کشور با تسلیم قبیله آپاچی به رهبری جرونیمو پایان یافت.
- زادروزها
- ۱۷۶۸ - زادروزفرانسوا-رنه دو شاتوبریان (در تصویر)، نویسنده، شاعر و سیاستمدار فرانسوی و از پایهگذاران جنبش رمانتیسم.
- ۱۸۲۴ - زادروز آنتون بروکنر، آهنگساز و نوازندهٔ ارگ اتریشی.
- ۱۸۹۶ - زادروز آنتونن آرتو، نویسنده، شاعر و مقالهنویس قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
- ۱۹۱۳ - زادروز کنزو تانگه، معمار برجستهٔ ژاپنی.
- ۱۹۸۱ - زادروز بیانسه خواننده و بازیگر آمریکایی سبک آر اند بی
- ۱۹۸۵ - زادروز رائول آلبیول بازیکن اسپانیایی
- درگذشتها
- ۱۰۶۳ - درگذشت طغرل بیک، از پادشاهان دودمان سلجوقی در ری.
- ۱۱۳۱ - درگذشت خیام، فیلسوف، ریاضیدان، ستارهشناس و رباعی سرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی.
- ۱۷۹۸ - درگذشت لوییجی گالوانی، دانشمند، پزشک و فیزیکدان سرشناس ایتالیایی قرن هجدهم.
- ۱۹۰۷ - درگذشت ادوارد گریگ آهنگساز و نوازنده پیانو اهل نروژ
- ۱۹۶۳ - درگذشت روبر شومان دولتمرد آلمانی فرانسوی ، دو بار نخست وزیر فرانسه ، از بنیانگذاران اتحادیه اروپا، شورای اروپا و ناتو
- ۱۹۶۵ - درگذشت آلبرت شوایتسر پزشک، فیلسوف، عالم الهیات پروتستانیسم و موسیقیدان آلمانی، برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۹۵۲
- ۱۹۷۶ - درگذشت محسن هشترودی ریاضیدان نامدار ایرانی
- ۱۹۸۹ - درگذشت ژرژ سیمنون، نویسنده بلژیکی داستانهای پلیسی در لوزان سوئیس
- ۲۰۰۶ - درگذشت استیو ایروین جانورشناس ، تاریخ طبیعیدان
- ۲۰۰۶ - درگذشت جیاچنتو فاکتی بازیکن فوتبال اهل ایتالیا
- ... سیمین بهبهانی، نویسنده و غزلسرای معاصر ایرانی در طول زندگیاش بیش از ۶۰۰ غزل سرود؟ (در تصویر)
- ... آلبرت انیشتین، زیگموند فروید، مارتین بوبر و حاییم وایزمن از اعضای اولین هیئت علمی دانشگاه عبری اورشلیم بودند؟
- ... کوه المپوس بزرگترین آتشفشان در سامانه خورشیدی است؟
- ... همهٔ کتابهای زویا پیرزاد به فرانسوی ترجمه شده است؟
- ... هاچیکو، سگی ژاپنی بود که پس از مرگ صاحبش، بنابر عادت، هر روز و به مدت نه سال، در زمان و مکانی معین، منتظر بازگشت وی میماند؟
- ... عوامل وابسته به رژیم غذایی حدود ۱۲٪ از موارد ابتلا به نقرس را شامل میشود؟
- ... خوردن یا استشمام قرص برنج موجب مسمومیت شده و چنانچه سم آن از بدن خارج نشود مرگ دردناکی را در پی خواهد داشت؟