کمزاری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
کمزاری
Oman Musandam.png
بومی برای عمان، شمال ، شمال غرب و شمال شرق : شامل مناطق کمزار، جزیره‌های خصب، لارک و مسندم[۱]
منطقه غرب آسیا
قومیت مردم لر
بومی سخن‌رانان
۱۷۰۰ نفر در سال ۱۹۹۳ میلادی[۲]  (بدون تاریخ)
الفبای فارسی در ایران و الفبای عربی در عمان
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 عمان: زبان شناخته شده در کنار زبان عربی.
 ایران: زبان محلی شناخته شده بر طبق قانون اساسی
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۱ zum
ایزو ۶۳۹-۳
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

گویش کُمزاری یا لارکی یکی از گویش‌های زبان لری است.[۳][۲] گستردگی این گویش در دو سوی تنگه هرمز است.[۳] ویژگی‌ها و واژگان مشترکی نیز میان این گویش و زبان فارسی وجود دارد.[۳]

جغرافیا[ویرایش]

به طور کلی جغرافیای گویش‌وران کمزاری در دو سوی تنگه هرمز است.[۳] بخشی از گویش‌وارن کمزاری در جنوب ایران و بخشی در شمال عمان ساکن هستند.[۳] کمزاری همچنین در روستای کمزار، شهر خصب و دبا در شبه جزیره مسندم در عمان و امارات متحده عربی نیز صحبت می‌شود.[۱]در لارک این زبان هنوز فرم اصلی خود حفظ نموده ولی در کمزار، خصب و دبا بعلت گستردگی استفاده از زبان عربی در اداره‌ها، مدرسه‌ها و رادیو تلویزیون، در کمزاری تعداد زیادی واژه عربی وارد شده‌است.

وابستگی زبانی[ویرایش]

دانشنامه ایرانیکا و اتنولوگ گویش کمزاری را گویشی از زبان لری معرفی می‌کنند.[۲][۳] مالچانوا زبان شناس روس، عقیده دارد که کمزاری یکی از لهجه‌های اچمی است.[۴] با این حال کومزاری شباهت‌های زیادی نیز با گویش مینابی دارد. از دیگر ویژگی‌های کمزاری این است که برای سخنوران به گویش لری قابل فهم می‌باشد.[۳]
در گستره پراکندگی کمزاری در عمان عربی زبان رسمی است. ارتباط مستمر لرهای کُمزاری با عرب‌ها در عمان پیدایش مجموعه‌ای (بیش از ۳۰ درصد) از واژه‌های عربی در واژگان کمزاری و نیز پدیده تداخل آوایی (بیشکار از واژه کهن‌تر «پیشکار»، حین از واژه کهن‌تر «آهن» و غیره) در آواهای آن را سبب شد. در نحو کمزاری همانندی‌هایی با زبان عربی دیده می‌شود که احتمالاً به سبب رشد همگرایی این زبان‌ها است. مانند ساختارهایی با معنی «داشتن» با حرف اضافه حالت بایی: وای مه («با من») «من دارم»، مقایسه با: عربی مَعَهُ «با او» و نیز در ترکیب صفت و موصوف که در زبان عربی، صفت از لحاظ شمار و معرفه یا نکره بودن با اسم مطابقت می‌کند.[۱]

نمونه‌هایی از زبان کمزاری[ویرایش]

عناصر زبان فارسی در لارکی زیاد یافت می‌شوند ولی بعضی کمی تغییر شکل داده‌اند مانند: خانه = خانوغو، مرد = مردوکو

چند جمله کوتاه به زبان لارکی:

  • پ گییا تای ؟ = از کجا می‌آیید ؟
  • کییا تو خوری ؟ چه می‌خورید ؟
  • بپ تو گییا هه ؟ = پدرت کجاست ؟
  • مَ تو خاووم = من می‌خوابم.
  • مَ تو گوم = من می‌گویم.
  • مَ تو خوروم = من می‌خورم

دستور زبان[ویرایش]

کومزاری بسیاری از خواص زبان‌های کهن ایران را تاکنون محفوظ داشته، مانند صرف نام‌ها در حالت‌های هفت‌گانه و به کار بردن پیشوندهای متعدد برای فعل‌ها.

  • ضمیرها شخصی
مفرد جمع
اول شخص مَی‌اَم mæɪ æm ماهِم mɑ:hem
دوم شخص تُوی tovi: شومائه ʃumɑ: ə
سوم شخص ییهه ji:he یِهن jehen

در گفتگوهای روزمره معمولاً مَ mæɪ æm، تُو tovi: و یِ je برای من، تو، او بکار می‌رود.

پانویس[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «گویش‌های بشکردی، کردشولی و کمزاری». ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویش شناسی)، ۱۳۸۳. بازبینی‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۵. 
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «Kumzari». Ethnologue. بازبینی‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۵. 
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori»(انگلیسی)‎. Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۴. 
  4. Molchanova, E.K., Kumzari yazyk/dialekt, in Yazyki mira: Iranskie yazyki. I. Yugo-Z apadnye Iranskie yazyki, Moskva: Indrik, ۱۹۹۷, pp. ۱۹۱-۱۹۳.

پیوند به بیرون[ویرایش]