زبان گرجی
گرجی | |
---|---|
ქართული کارتولی |
|
بومی برای | |
بومی سخنرانان
|
هفت میلیون (بدون تاریخ) |
الفبای گرجی | |
وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در
|
گرجستان |
کدهای زبان | |
ایزو ۶۳۹-۱ | ka |
ایزو ۶۳۹-۲ | geo (B) kat (T) |
ایزو ۶۳۹-۳ | kat |
زبان گرجی (به گرجی: ქართული ენა، کارْتولی اِنا) زبان مردم گرجی و زبان رسمی کشور گرجستان است.
زبان گرجی یکی از زبانهای قفقازی و از خانوادهٔ زبانهای کارتولی میباشد. این زبان با خط گرجی نوشته میشود که یکی از ۱۶ سیستم نوشتاری دنیا است.
قدیمیترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی، نوشته شده به نخستین الفبای گرجی یعنی آسومتاورولی و مربوط به سدهٔ یکم پیش از میلاد مسیح است.[۱]
محتویات
زبان گرجی[ویرایش]
زبان گرجی در شمار زبانهای قفقازی است و زبانهای قفقازی به آن دسته از زبانها گفته میشود که در منطقهٔ قفقاز بین دریای سیاه و دریای خزر با آن ارتباط برقرار میشود.
زبانهای قفقازی را از دیدگاه طبقهبندی منطقهای میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
- منطقهٔ شمال غربی قفقاز که شامل زبانهای قفقازی شمال غربی میشود.
- منطقهٔ شمال شرقی قفقاز که شامل زبانهای ناخوداغستانی میشود.
- منطقهٔ جنوب قفقاز که شامل زبانهای کارتولی میشود.
گروه کارتولی شامل زبانهای: گرجی، مگرلی، لازی و سوانی است. زبان گرجی به زبان ادبی و علمی از زبانهای کارتولی اطلاق میشود و زبان رسمی کشور گرجستان میباشد.[۲]
خط گرجی[ویرایش]
خط گرجی یکی از قدیمیترین سیستمهای نوشتاری جهان است. با استناد به کتاب باستانی «سرگذشت کارتلی»، خط گرجی به وسیلهٔ پارناواز یکم پادشاه گرجستان باستان اختراع شده است.
یکی از قدیمیترین سنگنبشتههای گرجی به وسیلهٔ کوربو باستانشناس ایتالیایی در فلسطین کشف شده است و تاریخ کتابت آن در حدود سال ۴۳۳ میلادی تعیین گردیده است؛ و یکی دیگر از قدیمیترین سنگنبشتههای گرجی بر دیوار کلیسای بولنیسی واقع در جنوب گرجستان وجود دارد و تاریخ کتابت آن به سال ۴۹۲ میلادی تخمین زده شده است. در اکتشافات اخیر در ایالت کاختی گرجستان نیز اشیایی به دست آمده است که درحدود ۱ قرن پیش از میلاد مسیح بر روی آنها جملات کوتاهی با الفبای گرجی نوشته شده است.[۳]
حروف | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ლ | კ | ი | თ | ზ | ვ | ე | დ | გ | ბ | ა | ||||
ქ | ფ | უ | ტ | ს | რ | ჟ | პ | ო | ნ | მ | ||||
ჰ | ჯ | ხ | ჭ | წ | ძ | ც | ჩ | შ | ყ | ღ |
الفبای کنونی گرجی[ویرایش]
الفبای گرجی نتیجهٔ تطور الفبایی است که از قرون وسطی در گرجستان رایج بود. الفبای گرجی دارای ۳۳ حرف است که به صامت و مصوت تقسیم میشود. در زبان گرجی ۵ مصوت (ა–ე–ი–ო–უ) و ۲۸ صامت وجود دارد و از چپ به راست نوشته میشود.[۴]
خوشنویسی گرجی[ویرایش]
روشهای خوشنویسی گرجی دارای صدها سال سابقه هستند. کتابهای دستنویس گرجی متعلق قرنهای اولیه میلادی، از گنجینههای ملی و فرهنگی گرجستان به شمار میآیند. مسیحیت در ادبیات گرجی نقشی مهم داشته است و این راهبان کلیسای ارتدکس گرجی بودهاند که با نسخهبرداری کتب مذهبی و نوشتن تاریخ گرجستان، خوشنویسی و خط گرجی را نگاه داشتهاند.[۵][۶][۷][۸]
نمونه زبانی[ویرایش]
- ماده یک اعلامیه جهانی حقوق بشر:
-
- به زبان گرجی:
- ყველა ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი თავისი ღირსებითა და უფლებებით. მათ მინიჭებული აქვთ გონება და სინდისი და ერთმანეთის მიმართ უნდა იქცეოდნენ ძმობის სულისკვეთებით.
-
- آوانگاری لاتین:
- Qvela adamiani ibadeba t'avisup'ali da t'anascori tavisi ġirsebit'a da uplebebit'. Mat miničebuli ak'vt' goneba da sindisi da ert'manet'is mimart' unda ik'c'eodnen żmobis suliskvet'ebit'.
- ترجمه به فارسی:
- همهٔ افراد بشر آزاد به دنیا میآیند و حیثیت و حقوقشان با هم برابر است. همهٔ آنها اندیشه و وجدان دارند و باید در برابر یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.
پیوند به بیرون[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.
- ↑ گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.
- ↑ گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.
- ↑ گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.
- ↑ http://www.manuscript.ge/index.php?m=831&ln=geo
- ↑ http://www.pcu.ge/school.html
- ↑ http://calligraphy-expo.com/eng/Personalities/Participants/Lasha_Kintsurashvili/Article.aspx?ItemID=54
- ↑ http://www.ambioni.ge/qartvel-mxatvar-kaligrafta-kavsiri/
منابع[ویرایش]
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «Georgian language»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۴).
- گگوچادزه، لیلا. دستور زبان گرجی برای فارسی زبانان. ترجمه فردین کمایی. رشت: دانشگاه گیلان، ۱۳۸۲.
- دلشاد، فرشید. گئورگیکا و ایرانو-سمیتیکا، پژوهشهایی پیرامون زبانشناسی زبان های کارتول و پیوند آن با زبان های ایرانی و سامی، ویس بادن، آلمان ۲۰۱۰ (به آلمانی)
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ زبان گرجی موجود است. |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به زبان گرجی در ویکیگفتاورد موجود است. |
پیشنهاد شدهاست که این مقاله یا بخش با الگو:زبانهای قفقاز ادغام گردد. (بحث) |
|
|
|
الگو:کد زبانهای معرفیشده در ایزو ۶۳۹–۳ که حرف اول عنوان بینالمللی آنها حرف K است
این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |
- مقالههای زبان همراه شمار سخنران بدون تاریخ
- Language articles without reference field
- Language articles missing Glottolog code
- زبان گرجی
- خوشنویسی
- زبانهای آبخاز
- زبانهای ایران
- زبانهای ایزو ۶۳۹–۱
- زبانهای پیوندی
- زبانهای ترکیه
- زبانهای جمهوری آذربایجان
- زبانهای دارای کد ایزو ۶۳۹–۲
- زبانهای روسیه
- زبانهای قفقازی
- زبانهای کارتولی
- زبانهای گرجستان
- زبانها
- فرهنگ در گرجستان