مهندسی هسته‌ای

طرح رآکتور هسته‌ای از نوع گازی MAGNOX

مهندسی هسته‌ای (به انگلیسی: Nuclear Engineering) یکی از رشته‌های مهندسی در دانشگاه است.

معرفی رشته مهندسی هسته‌ای

دنیای امروز با بحران انرژی روبرو است، انرژی هسته ای یکی از انرژی های نو می باشد که به میزان زیادی این بحران را حل می کند. انرژی هسته ای کاربردهای بسیار زیادی در زمینه های مختلف دارد. برای مثال از انرژی شکافت هسته ای در نیروگاه های هسته ای می توان برای تولید الکتریسیته استفاده کرد. برای کاربردی کردن انرژی هسته ای، نیاز به متخصصان و کارشناسانی از جمله مهندس هسته ای می باشد که به دانش و تخصص این حوزه تسلط داشته باشند.

مهندس هسته ای می تواند مسئول راه اندازی ایمن و بهره ور نیروگاه های اتمی، بازفرآوری سوخت، مدیریت مواد زائد، انهدام نیروگاه های هسته ای قدیمی و حفاظت و ایمنی (در برابر تشعشعات رادیواکتیو) باشد. در واقع مهندس هسته ای با تکنولوژی روز آشنا بوده و قدرت طراحی و بهینه سازی سیستم ها و نیز راه اندازی و نگهداری آنها را دارد. همچنین مهندس هسته ای قادر است با مواد و تشعشعات رادیو اکتیو به صورت صحیح و بی خطر کار کرده و در جابجایی آنها و نگهداری و محافظت پرسنل در مقابل پرتوها توانمند می باشد. مهندسی هسته ای عبارت است از دانش فرآیندهای هسته ای و کاربرد آنها در گسترش تکنولوژی های گوناگون و تولید برق هسته ای. این دانش در زمینه های گوناگونی چون طراحی، راه اندازی و نگهداری نیروگاه های هسته ای، تشخیص ها و درمان های پزشکی (مهندسی پزشکی هسته ای)، تحقیقات در زمینه شتاب دهنده ها، لیزر، فوق هادی ها و... کاربرد دارد.

گرایش های مهندسی هسته ای

مهندسی هسته ای گرایش گداخت هسته ای

مهندسی هسته ای گرایش پرتو پزشکی

مهندسی هسته ای گرایش رآکتور

مهندسی هسته ای گرایش چرخه سوخت

مهندسی هسته ای گرایش کاربرد پرتوها

امروزه استفاده از انرژی شكافت هسته ای در نیروگاه های هسته ای برای تولید الكتریسته یكی از كاربردهای اصلی انرژی هسته ای می باشد. این انرژی عظیم ناشی از شكافت هسته ای همچنین می تواند بعنوان منبع قدرت سفینه های فضایی و زیر دریائیها مورد استفاده قرا گیرد، و در آینده ای نه چندان دور می توان امیدوار به داشتن نیروگاه هایی بر مبنای جوش هسته ای بود، كه در این صورت مسئله بحران انرژی برای همیشه در جهان حل خواهد شد.

سابقه ی رشته ی مهندسی هسته ای در ایران و سایر کشور های جهان:

مقطع کارشناسی مهندسی هسته ای در ایران برای اولین بار در دانشگاه آزاد واحد علوم وتحقیقات راه اندازی گردیده است، ولی مقاطع كارشناسی ارشد و دكترای تخصصی مهندسی هسته ای در واحد علوم و تحقیقات، علاوه بر گرایش پرتو پزشكی، در دو گرایش مهندسی هسته ای به نام مهندسی راكتورهای هسته ای و مهندسی سوخت و چرخه مواد هسته ای هرساله دانشجو می پذیرد. همچنین در دانشگاه های صنعتی شریف، ‌دانشگاه پلی تكنیك ( صنعتی امیر كبیر )، دانشگاه شهید بهشتی در تهران و نیز دانشگاه شیراز مقاطع تحصیلات تكمیلی این رشته ارائه می گردد.

اخیرا مقطع کارشناسی رشته مهندسی هسته ای و مهندسی پرتوپزشکی دردانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر نیز راه اندازی شده و جذب دانشجو در این واحد آغاز شده است. این واحد دانشگاهی دارای پتانسیل علمی بسیار بالایی در زمینه فیزیک اتمی و هسته ای در کشور می باشد.

در دانشگاه های خارج از كشور دو دانشگاه معتبر و برتر جهان به نام دانشگاه بركلی و دانشگاه MIT رشته مهندسی هسته ای را علاوه بر مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری در مقطع كارشناسی در سه گرایش، ‌مهندسی پرتو پزشكی، مهندسی راكتور و مهندسی پسماندازی هسته ای ارائه می دهند و در تعداد زیادی دانشگاه دیگر مقاطع كارشناسی ارشد، دكتری تخصصی و پست دكتری رشته مهندسی هسته ای ارائه می گردد كه به پیوست برنامه درسی مقطع كارشناسی مهندسی هسته ای دانشگاه بر كلی، همراه برنامه درسی مقطع كارشناسی دانشگاه MIT و گزارش توجیهی آن تقدیم می گردد.

زمینه ی اجرایی رشته

از نظر عملی نیز در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی آزمایشگاهها و كارگاههای متعددی دایر است كه از ان جمله می توان به آزمایشگاههای فیزیك 1 و 2 ‌، شیمی و شیمی آلی ،‌مكانیك سیالات و انتقال حرارت و..... اشاره نمود. راه اندازی آزمایشگاه تخصصی هسته ای و آزمایشگاه دزیمتری و آشكار سازی كه درشرف راه اندازی است از دلایل اجرای رشته در زمینه عملی می باشد و آمادگی این واحد دانشگاهی را جهت برگزاری دوره مهندسی هسته ای نشان می دهد . این واحد همچنین مجهز به كتابخانه وسایت كامپیوتری فعال می باشد.

قابلیت ها، مهارت ها و نقش دانش آموختگان رشته ی مهندسی هسته ای:

گسترش ایمن و اقتصادی نیروگاههای هسته ای، طراحی، ‌ساخت و بهره برداری از نیروگاه های هسته ای و کار در نیروگاه ها ی هسته ای از جمله نیروگاه در دست احداث بوشهر، از جمله اولین وظایف و مراکز جذب مهندسین هسته ای است. زمینه كاری دیگر آن ها فراوری سوختهای هسته ای از استخراج تخلیص ،‌ غنی سازی و آماده سازی میله های سوخت گرفته تا پسمانداری و نگهداری سوختهای مصرف شده و جابجایی كلیه مواد وتجهیزات رادیواكتیو می باشد.

علاوه بر تمام اینها ، علوم و تكنولوژی هسته ای درگستره وسیعی از كاربرهای صنعتی ، زیست محیطی، كشاورزی و ...... می تواند در خدمت جامعه باشد، كه دانشجویان مقطع كارشناسی با زمینه های اصلی آن چون تولید پرتوهای رادیو اكتیو، بر هم كنش پرتوها با ماده ، آشكار سازی و اندازه گیری پرتوهای رادیو اكتیو ، طراحی سیستم های هسته ای و حفاظ سازی در مقابل تابش های رادیو اكتیو آشنا خواهد شد. آنان در طی آموزشهای خود 140 واحد درسی را به صورت زیر می گذرانند:

دروس عمومی: 20 واحد

دروس پایه  : 42واحد

دروس اصلی : 50 واحد

دروس تخصصی : 36 واحد

دروس اختیاری : 22 واحد كه دانشجو موظف است تا سقف 140 واحد درسی تعدادی از آنها را انتخاب نماید.

نوع مدرك ورودی و ضوابط و مواد امتحانی عبارتند از :

فیزیك و مكانیك ضریب 4 دروس ریاضی زیر دیپلم ضریب 4 شیمی ضریب 3 گذراندن دوره پیش دانشگاهی در رشته ریاضی فیزیك برای ورود به دوره كارشناسی مهندسی هسته ای ضروری است.

در ایران

دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته مهندسی هسته ای [در ایران] در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری: دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته مهندسی هسته ای [در ایران] در مقطع کارشناسی: دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر و دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته هستند و چهار گرایش اصلی این رشته، مهندسی راکتور هسته‌ای و مهندسی پرتو پزشکی هسته‌ای، کاربرد پرتوها و رادیوایزوتوپ ها و چرخه سوخت می‌باشد.

البته دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات از سه سال پیش مقطع کارشناسی گراش پرتو پزشکی را ارائه میدهد ودر مقطع کارشناسی رآکتور نیز در کنکور 85دانشجو پزیرفته‌است درضمن در مقطع ارشد و دکتری واحد علوم وتحقیقات در گرایش چرخه سوخت دانشجو می پذیرد.

در آمریکا

موسسه	دپارتمان (پیوند به بیرون)	مدارج ارائه شونده	رتبه سال ۲۰۱۴
دانشگاه میشیگان	Nuclear Engineering and Radiological Sciences	BS,MS,PhD	۱
ام آی تی	Nuclear Science and Engineering	BS,MS,PhD	۱
دانشگاه ویسکانسین	Engineering Physics	BS,MS,PhD	۳
دانشگاه تگزاس A&M	Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۳
دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا	Mechanical and Nuclear Engineering Distance Learning Program in Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۵
دانشگاه تنسی	Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۵
دانشگاه برکلی	Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۷
جورجیا تک	Nuclear and Radiological Engineering	BS,MS,PhD	۸
دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی	Nuclear Engineering	BS,Meng,MS,PhD	۸
دانشگاه ایالتی اورگان	Nuclear Engineering and Radiation Health Physics	BS,MS,PhD	۱۰
دانشگاه ایلینوی در اوربانا-شامپاین	Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۱۰
دانشگاه فلوریدا	Nuclear and Radiological Engineering	BS,MS,PhD	۱۲
دانشگاه پردیو	Nuclear and Radiological Engineering	BS,MS,PhD	۱۳
دانشگاه میزوری در کلمبیا	Nuclear Science and Engineering Institute	MS,PhD	۱۴
دانشگاه ایالتی اوهایو	Nuclear Engineering	MS,PhD	۱۵
موسسه فناوری رنسلیر	Mechanical, Aerospace & Nuclear Engineering	BS,MS,PhD	۱۶
دانشگاه تگزاس در آستین	Nuclear and Radiation Engineering	MS,PhD
دانشگاه مریلند در کالج پارک	Materials and Nuclear Engineering	MS,PhD
دانشگاه ایالتی آیداهو	Institute of Nuclear Science and Engineering	BS,MS,PhD
دانشگاه ایالتی کانزاس	Mechanical and Nuclear Engineering	BS,MS,PhD
موسسه فناوری نیروی هوایی	Engineering Physics	MS,PhD
دانشگاه سینسینتی	Mechanical, Industrial and Nuclear Engineering	BS,MS,PhD
دانشگاه آیداهو	Nuclear Engineering Program	MS,PhD
دانشگاه علم و فناوری میزوری	Nuclear Engineering	BS,MS,PhD
دانشگاه نیومکزیکو	Chemical and Nuclear Engineering	BS,MS,PhD
دانشگاه کارولینای جنوبی	Nuclear Engineering	ME,MS,PhD
آکادمی نیروی دریایی آمریکا	Nuclear Engineering	BS
آکادمی نظامی ایالات متحده آمریکا	Nuclear Engineering	BS
دانشگاه ماساچوست در لوول	Chemical Engineering	BS
دانشگاه ایالتی کارولینای جنوبی	Nuclear Engineering	BS

در کانادا

در کانادا دانشگاه آنتاریو UOIT در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه میدهد.

پیوند به بیرون

• انجمن مهندسی هسته ای نوین
• سایت جامع مهندسی هسته‌ای (پارسی)
• انجمن هسته‌ای آمریکا
• سایت ژورنال مهندسی هسته‌ای بین‌المللی

نگارخانه

• 
•