فریبرز رئیس‌دانا

فریبرز رئیس‌دانا
زادروز	۱۳۲۷ تهران
ملیت	ایرانی
پیشه	اقتصاددان دفتر تحکیم وحدت زندانی سیاسی عضو کانون نویسندگان ایران فعال سیاسی سوسیالیست

فریبرز رئیس‌دانا (متولد ۱۳۲۷)، اقتصاددان ایرانی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، فعال حقوق بشر، زندانی سیاسی، عضو کانون نویسندگان ایران، فعال سیاسی سوسیالیست و دانش‌آموختهٔ دکتری اقتصاد از مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی از دانشگاه لندن (L.S.E) است.

بازداشت و زندان

در نیمه شب ۲۰ دسامبر ۲۰۱۰ برابر ۲۸ آذرماه ۱۳۸۹ پس از گفتگویی با تلویزیون بی‌بی‌سی در مورد طرح هدفمندی یارانه‌ها و "نیو لیبرالی" خواندن این سیاست دکتر رئیس دانا در منزل شخصی بازداشت شد و به مکان نامعلومی انتقال یافت. شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی محمد مقیسه‌ای، او را به یک سال حبس محکوم کرد.

وی در خردادماه ۹۰ از سوی شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی مقیسه به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال حبس تعزیری محکوم شد. در متن حکم دادگاه، «عضویت در کانون نویسندگان، صدور بیانیه علیه سانسور، مصاحبه با رسانه‌های بی. بی. سی و صدای آمریکا و متهم کردن جمهوری اسلامی به آزار و تجاوز و شکنجه زندانیان» از دلایل صدور حکم اعلام شده بود..

او در اول خرداد ۱۳۹۱، جهت اجرای حکم یک سال زندان خود بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. فریبرز رییس دانا روز دوشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۹۲ از زندان اوین آزاد شد.

واکنش‌ها به دستگیری

انجمنی که خود را اقتصاددانان خاورمیانه می‌نامند و نهادی بین‌المللی، متشکل از بعضی از اقتصاددانان علاقه‌مند به مسایل خاورمیانه است، در بیانیه‌ای نوشت:«در حالی که در جوامع دموکراتیک، دانشمندان و دانشگاهیان آزادند و حتی تشویق می‌شوند تا در گفتگو در باره مسایل مربوط به امور سیاست‌های عمومی مشارکت کنند، دکتر رئیس دانا به دلیل بیان دیدگاه تخصصی اش در مورد وضعیت اقتصادی ایران و سیاست‌های دولت بازداشت شده است.»

همچنین ۴۰ استاد ایرانی دانشگاه‌های خارج از کشور با محکوم کردن بازداشت فریبرز رئیس دانا، که به گفته آنان، به طور پیگیر، سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی حکومت اسلامی را به نقد کشیده است، نوشتند: دولت محمود احمدی نژاد، در برابر بحران روزافزون اقتصادی و سیاسی ایران و در تدارک اجرای سیاست بحث انگیز حذف یارانه‌ها، تلاش می‌کند تا منتقدانی همچون دکتر رئیس دانا را خاموش کند.

آنان خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط آقای رئیس دانا و دیگر زندانیان سیاسی و فعالان مدنی شدند.

از جمله امضاکنندگان این بیانیه، یرواند آبراهامیان، سهراب بهداد، رامین جهانبگلو، رضا براهنی، منصور فرهنگ، رضا قریشی، احمد حکاک کریمی، فرهاد خسرو خاور، حسن منصور، فرهاد نعمانی و نیره توحیدی هستند.

در این میان، ناصر زرافشان، وکیل مدافع فریبرز رئیس دانا، درباره آخرین وضعیت پرونده موکلش به «رادیو فردا» می‌گوید:

«تاکنون به رغم تلاش‌هایم برای ملاقات با موکلم و نیز اینکه وکالت نامه‌ام را به تایید مقامات برسانم، موفق به دیدار با او نشده‌ام و ظاهراً آقای رئیس دانا در مرحله بازجویی قرار دارد.»

زرافشان با اشاره به اینکه پرونده فریبرز رئیس دانا هنوز به هیچ دادیاری یا بازپرسی ارجاع نشده است که برای صدور قرار تامین اقدام شود، می‌افزاید:«تنها مرجعی که در شرایط فعلی که موکلم در اختیار ضابطین قبل از دادسرای انقلاب است، می‌تواند چنین دستوری را صادر کند، دادستان تهران است که تاکنون به رغم مراجعه‌هایم هنوز موفق به دریافت مجوز برای دیدار با موکلم و یا حداقل پرونده او نشده‌ام.»

بیش از ۲۳۰ فعال سیاسی و مدنی در نامه دیگری که از سوی کمپین آزادی فریبرز رئیس دانا تدوین شده است، از بازداشت آقای رئیس دانا انتقاد کردند.

از امضاکنندگان این نامه، داریوش آشوری، مرتضی محیط، سیروس آرین پور، جمشید اسدی، کمال اطهاری، جلال ایجادی، سعید پیوندی، احمد سیف، رضا علامه زاده، کاظم علمداری و رضا فانی یزدی هستند.

فرشین کاظمی نیا، سخنگوی کمپین آزادی فریبرز رئیس دانا، در مورد بازداشت این اقتصاددان منتقد و نامه این کمپین به «رادیو فردا» می‌گوید:«آقای رئیس دانا به دلیل ابراز عقیده و نگاه کارشناسی اش به مسایل، مشکلات و اقتصاد ایران بازداشت شد» و می‌افزاید:«بر حسب مبانی حقوق بشر و آزادی بیان، ایشان هیچ جرمی مرتکب نشده است و بنابراین، ما خواستار آزادی فوری سریع ایشان هستیم.»

پیش از انتشار این نامه و بیانیه نیز کانون مدافعان حقوق کارگر که آقای رئیس دانا، یکی از اعضای آن به شمار می‌رود، در بیانیه‌ای نوشت که دستگیری این اقتصاددان چند ساعت پس از آن صورت گرفت که او اعلام کرد که اجرای هدفمند سازی یارانه‌ها، به معنای «فشردن گلوی کارگران و زحمتکشان و حمله همه‌جانبه به سفره خالی آنان است.»

کانون مدافعان حقوق کارگر با اشاره به اینکه بازداشت آقای رئیس دانا به منزله تلاش برای ایجاد فضای قبرستانی و اجحاف بر مردم است، خواستار آزادی بی قید وشرط و فوری او شد و افزود: رئیس دانا هیچ جرمی جز بیان خواسته‌های کارگران و زحمتکشان مرتکب نشده است.

کانون نویسندگان ایران نیز در بیانیه‌ای نوشت: در کشوری که به‌تازگی نماینده اش در کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد اعلام کرد ایران آزادترین کشور جهان است، اقتصاددانی را ظاهراً به اتهام اظهارنظر درباره «طرح تعدیل اقتصادی و حذف یارانه‌ها» بازداشت می‌کنند.

کتاب‌شناسی

• جهانی سازی قتل‌عام اقتصادی
• اقتصاد سیاسی توسعه
• گفت آمدهایی در ادبیات
• فروپاشی شوروی از دیدگاه احزاب کمونیست
• رویکرد و روش در اقتصاد
• زایش تاریخ (تحلیل وقایع انقلاب مشروطیت)
• گفت آمدهایی در شعر معاصر ایران: زمینه‌های اجتماعی و سیاسی
• سوسیالیسم و آزادی (چند بحث و نظر)

جستارهای وابسته

• ناصر زرافشان