سجاس
| سجاس سوجاس |
|
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | زنجان |
| شهرستان | خدابنده |
| بخش | سجاسرود |
| نام(های) دیگر | sajas |
| نام(های) قدیمی | سکاس |
| سال شهرشدن | ۳۰/۲/۱۳۷۷ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۷۸۵۸ نفر سر شماری سال ۸۵ |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۷۳۹ متر |
| اطلاعات شهری | |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۲۴۳ |
| وبگاه | sojasly.com |
سُجاس شهری است در استان زنجان ایران. شهر سجاس در بخش سجاسرود شهرستان خدابنده واقع شده و ۲۵۸۴۱ نفر جمعیت دارد.[۱]
از دیدنی‌های این شهر مسجد سجاس است که متعلق به دوره سلجوقیان و اواخر قرن پنجم هجری است. این مسجد کتیبه‌هایی به خط کوفی، نسخ و ثلث و آیاتی از سوره ملک و گچبری‌های و طرح‌های اسلیمی دوره‌های سلجوقی و ایلخانی دارد.[۲]
گورستان تاریخی سجاس که به قبرستان شهدا معروف گردیده در منتهی‌الیه شهرک سجاس قرار گرفته‌است.[۳]
تاریخچه[ویرایش]
حمدالله مستوفی در نزهت القلوب می‌نویسد: سجاسرود و سهرورد در اول دو شهر بوده‌است و در فترت مغول خراب شد؛ و اکنون (تاریخ تالیف کتاب) از هر یک به قدر دهی باقی‌مانده و چند دهی دیگر نواحی آن دارد.
در مُعجَم‌البُلدان سجاس بکسر اولش و فتح آخرش آمده‌است: ابوجعفر محمدبن علی پسر عبدالله بن سعید سجاسی ادیب منسوب به آن‌جاست و سروده‌ها و تک بیتی‌های ادبی از او بجا مانده‌است. سجاس شهری است بزرگ با دشتهای خوشبو دارای غلات فراوان و درختان زیاد و همچنین آبی گوارا در جنوب شرقی زنجان و بین این شهر و زنجان فرسنگ‌ها فاصله‌است و معروف است بر سر زبان‌ها و سال‌هاست که باقیست.
دونالون ویلبر جهانگرد معروف آمریکایی در کتاب خود از سجاس چنین می‌نویسد: شرح مختصر حمدالله مستوفی که در کتاب خود در حدود سال ۱۳۴۰ میلادی نوشته است از ناحیه سجاس یا سیجای یا ساجیس نام می‌برد و فاصله آنرا در حدود نصف روز در جنوب سلطانیه ذکر می‌کند. شهرهای این ناحیه در حملات مغول ویران گردیده (۱۲۹۰ میلادی) مقبره ارغون در کوهستان کمربندی سجاس (شاید منظور نویسنده قیدار فعلی باشد) بوده که در بدو امر پنهان بود ولی بعدا دخترش اولجای خاتون صومعه‌ای در این محل ساخت و کسانی را در آن محل مستقر نمود از سلطانیه به سمت جنوب در کوهستان راهی است که به زحمت برای اتومبیل قابل عبور است در سمت دیگر شعبه‌ای به سوی مغرب به سجاس می‌رود که از سلطانیه ۵۶ کیلومتر فاصله دارد در کنار شهر کوچک بنای قابل توجهی وجود داشته که مسجد جمعه است این بنا شبیتان بزرگ مربع شکل است که روی آن گنبدی به ارتفاع ۲۶ متر ساخته شده است. طرز معماری آن در کلیه جزئیات شبیهه گنبد مسجد جامع قزوین است که در دوره سلجوقیان است که در دوره سلجوقیان ساخته شده است. به طور قطع می‌توان گفت که ساختمان سجاس در حدود ۱۱۰ میلادی ساخته شده است. دو کتیبه متعلق به این دوران و جود دارد که هیچکدام تاریخ ندارند! مدخل دیوارهای شرقی و غربی مسدود شده است.
یک رودخانه دائمی به طول ۶۰ کیلومتر است که در شهر سجاس رود از بخش سجاس رود شهرستان خدابنده جریان دارد. این رودخانه از دامنه‌های جنوبی کوه آق داغ در ۲۸ کیلومتری شمال خاوری خدابنده سرچشمه می‌گیرد و ارتفاع سرچشمه آن۱۹۰۰ متر است. رودخانه سجاس رود در ابتدای سرچشمه خود مسیری به سمت جنوب باختری دارد ولی پس از عبور از روستای مزید آباد و مخلوط شدن با ریزابه‌های متعدد به سمت شمال باختری تغییر مسیر داده و از روستاهای سیمان، سجاس، چنگور، نهاویس، دولجین، زرز، آقاجری و سُها عبور کرده و آنها را آبیاری می‌کند. در روستای سها به سوی باختر تغییر مسیر می‌دهد و ضمن عبور از دره جنوبی کوه بیوک قیه، روستای قلابر را مشروب ساخته و در این روستا با ریزابه روستای جوقین مخلوط می‌شود. پس از عبور از روستای بلوبین، در یک کیلومتری شمال باختری این روستا با رودخانه اوزون دره مخلوط شده و با هم رودخانه خویین را پدید می‌آورند. ارتفاع ریزشگاه سجاس رود ۱۵۰۰ متر است. با احداث سد در روستای گلابر از آب این رود بهربرداری شده است. در اثر حفر چاههای عمیق از دهه ی 1380 شمسی در منطقه ی دشت قیدار که شامل سجاس نیز می شود رودخانه ی سجاسرود به خشکی گراییده و بدین ترتیب تنها منبع آب دائمی سد گلابر که 12 سال برای احداث و بهره برداری آن صرف شده است از بین رفته است.
اب و هوای سجاس اب و هوای شهرکوهستانی است و با توجه به شرایط خاص کوهستانی می‌توان آب و هوای آن را اقلیم معتدل کوهستانی نیز به حساب آورد. خصوصیات این آب و هوا، گرمای شدید دره‌ها در تابستان و اعتدال آنها در زمستان و بر عکس سرمای شدید مرتفعات در زمستان و اعتدال آن در تابستان است.
فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۲ در مورد سجاس نوشته‌است: قصبه‌ای است جزء دهستان سجاسرود بخش قیدار شهرستان زنجان واقع در ۱۲ هزارگزی شمال باختری قیدار و ۶ هزارگزی راه مالرو عمومی. هوای آنجا سرد و دارای ۱۸۶۷ تن سکنه‌است. آب آنجا از رودخانه سجاس رود تامین می‌شود. محصولات آن غلات، میوه، سیب زمینی و شغل اهالی زراعت و مکاری، قالیچه، گلیم و جاجیم‌بافی. راه آن مالرو است و از طریق مجیدآباد و مزیدآباد اتومبیل می‌توان برد. .[۴]
منابع[ویرایش]
- ;کتاب تاریخ سجاس نوشته بهنام کرمی
- حمدالله مستوفی در نزهت القلوب
- تاریخ ذوالقرنین؛ نامه خاقان»، میرزا فضل‌الله خاوری شیرازی، تصحیح و تحقیق ناصر افشارفر.
- مختصات و ارتفاع
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: مؤسسهٔ گیتاشناسی، ۱۳۸۳ خورشیدی.
- ↑ قدیری، مرتضی، شگفتی‌های آشکار و نهان مساجد ایران: خاکی آسمانی، در: روزنامه ایران> شماره ۳۷۲۰ ۱/۶/۸۶> صفحه ۲۰ (ایران زمین).
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری زنجان، بازدید: مه ۲۰۰۹.
- ↑ دهخدا
|
|||||||||||||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
