رشیدالدین وطواط
| رشیدالدین وطواط | |
|---|---|
| زادروز | ۴۸۱ ق. /۹-۱۰۸۸ بلخ |
| درگذشت | ۵۷۳ ق. یا ۵۷۸/۳-۱۱۸۲ (۹۷ سالگی) |
| محل زندگی | گرگانج، خوارزم |
| پیشه | ادبیات فارسی و عربی، ریاست دیوان رسائل خوارزم |
| نهاد | مدرسه نظامیه بلخ |
| لقب | ذواللسانین |
امیر امام رشیدالدین سعدالملک محمد بن محمد بن عبدالجلیل عمری معروف به رشیدالدین وَطواط شاعر ایرانی همدوره با خوارزمشاهیان در ایران است. او دبیر دیوان اتسز خوارزمشاه بود. برای اندام کوچکش به او لقب وطواط (به معنای خفاش یا نوعی پرستو) دادند.[۱]
رشید از شاهان خوارزمی، آتسز و ارسلان و تکش را درک کرد.[۲]
در موقعی که سلطان سنجر هزارسف را محاصره کرده بود انوری شاعر در خدمت وی بود. این دوبیتی نوشت و در شهر انداختند :
| ای شاه همه ملک زمین حسب تراست | وز دولت و اقبال جهان کسب تراست | |
| امروز به یک حمله هزارسف بگیر | فردا خوارزم و صد هزار اسب تراست |
وطواط در هزارسف بود و در پاسخ این بیت نوشت و با تیر برای آنها بینداخت:
| گر خصم تو ای شاه شود رستم گرد | بک خر ز هزارسب تو نتواند برد |
چون سلطان سنجر پس از رنج و سختی بسیار شهر را فتح کرد سوگند خورد که اگر به وطواط دستیابد وی را هفت پاره کند.وطواط مدتها فراری بود و به دنبال شفیعی که شفاعتش کند تا اینکه منتجب الدین بدیع الکتاب رییس دیوان انشا توانست موجب عفو وی توسط سلطان سنجر شود.[۳]
زمانی که وطواط در سنین نزدیک به هشتاد سالگی بود تکش در خوارزم به تخت پادشاهی نشست و وطواط را در یک تخت روان به خدمتش آوردند.وطواط گفت که به دلیل کهولت سن تنها به گفتن یک رباعی برای تبرک بسنده می کند. رباعی این است:
| جدت ورق زمانه از ظلم بشست | عدل پدرت شکستها کرد درست | |
| ای بر تو قبای سلطنت آمده چست | هان تا چه کنی که نوبت دولت توست |
آثار[ویرایش]
- حدائق السحر فی دقائق الشعر
- ابکار الافکار فی الرسائل و الاشعار
- عرائس الخواطر و نفائس النوادر
- دیوان فارسی (با بیش از ۸۵۰۰ بیت)
- دیوان عربی
- نثر اللئالی (مطلوب کل طالب من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب)
- لطایف الامثال و طرایف الاقوال (شرح فارسی ۲۸۱ مَثَل عربی).
- مجموعه رسائل عربی
- فصل الخطاب
- انس اللهفان
- جواهر القلائد و زواهر الفرائد (فرائد القلائد)
- لغت فارسی منظوم موسوم به حمد و ثنا
- درر غرر
- تحفة الصدیق الی الصدیق من کلام ابی بکر صدیق
و ۱۱ رساله و مجموعه، صدکلمه‌ای از سخنان خود به عربی.
منابع[ویرایش]
*وطواط، رشیدالدین، لطائف الامثال و طرائف الاقوال، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: حبیبه دانش‌آموز، تهران: میراث مکتوب، ۱۳۷۶، مقدمه.
Blois, F.C. de. "Ras̲h̲īd al- Dīn Muḥammad b. Muḥammad b. ʿAbd al-Ḏj̲alīl al-ʿUmarī, known as Waṭwāṭ." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, ۲۰۰۸. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. ۱۶ April ۲۰۰۸
|
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون افراد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
