تواریخ
| تاریخ هرودوت | |
|---|---|
Fragment from Histories, Book VIII on 2nd-century Papyrus Oxyrhynchus 2099
|
|
| نویسنده | هرودوت |
| ناشر | واریوس |
| محل نشر | یونان |
| تاریخ نشر | ۴۴۰ق. م |
| سبک | تاریخ |
| زبان | یونانی باستان |
| کتاب‌شناسی هرودوت | |
تاریخ هرودوت کتاب تاریخی است که توسط هرودوت، مورخ یونانی نوشته شده‌است. این کتاب اولین کتاب تاریخ در جهان به شمار می‌رود و شامل ۹ کتاب است. شرح زندگانی ۴ شاه ایرانی کوروش بزرگ،کمبوجیه،داریوش بزرگ،خشایارشا در تاریخ هرودودت آمده‌است. تاریخ هرودوت ابتدا در قرن پانزدهم میلادی در اروپا از یونانی به زبان لاتین ترجمه شد. هنری راولینسون شرق شناس معروف و کاشف خط میخی در پادشاهی محمدشاه قاجار به عنوان مربی نظامی در فوج کرمانشاه به خدمت اشتغال داشت و ضمن همین خدمت به کاوش و پژوهش در زمینهٔ کشف خط میخی همت گماشت و سرانجام موفق شد. اندکی پس از کشف خط میخی توسط او، برادرش جرج راولینسون از آن اکتشاف مهم تاریخی بهره گرفت و اولین ترجمهٔ کامل انگلیسی تاریخ هرودوت را با حاشیه‌ها و توضیحات در چهار جلد منتشر کرد.
نخستین ترجمهٔ مختصر تاریخ هرودوت به زبان فارسی در زیر نظر اعتماد السلطنه وزیر مطبوعات دولت ناصری در تهران به چاپ رسید. ترجمهٔ دیگری و آن نیز هم مختصراً از روی نسخه‌ای که در ایام جنگ جهانی دوم در لندن چاپ شده بود توسط وحید مازندرانی و با مقدمهٔ عباس اقبال در سال ۱۳۲۴ شمسی در تهران منتشر شد. سپس در سال‌های ۱۳۴۱–۱۳۳۸ دانشگاه تهران ترجمهٔ تازه‌ای مبتنی بر متنی فرانسوی به اهتمام هادی هدایتی در ۵ جلد تا کتاب ششم تاریخ هرودوت انتشار داد. سرانجام در سال ۱۳۵۶ خورشیدی هر ۹ کتاب تاریخ هرودوت توسط وحید مازندرانی از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه و چاپ شد.[۱]
کشف اسرار تاریخ ایران در زمان هخامنشیان بیش از هر چیز دیگر مدیون کتاب تاریخ هرودوت است. هر چند این کتاب به اقتضای زمان و احوال مؤلف نقایصی دارد ولی در عهد جدید اکثر انتقادات به نفع هرودوت است و رویهم رفته محققان او را مورخی صادق و صمیمی دانسته‌اند.[۲]
ویژگی‌های تواریخ[ویرایش]
کتاب تواریخ نخستین تاریخ جهان است که دربارهٔ آداب و رسوم اقوام و ملیت‌های گوناگون سخن گفته و مجموعاً ۹ کتاب یا فصل است. گرچه هرودوت کتابش را تقسیم‌بندی نکرد ولی در دورهٔ رنسانس آن را به ۹ کتاب یا فصل‌های مختلف تقسیم کردند و هریک را به نام یک میوز خواندند. این تقسیمات گاهی با محتوای گزارش خود وفق ندارند ولی در هر صورت اکنون کاربردی سنتی یافته‌اند و سبب می‌شوند تا مراجعه به مطالب کتاب آسان شود. از ۹ کتاب او سه کتاب به آسیای صغیر، مصر، میان‌رودان، ایران و سوریه و سرزمین‌های مجاور آن، کتاب چهارم دربارهٔ سکاها و کتاب پنجم تا نهم به جنگ‌های ایران و یونان اختصاص دارد.[۳]
در تواریخ سخن از جنگی بزرگ می‌رود که میان ایران و یونان درگرفت. هرودوت می‌کوشد به این پرسش که چرا ملت‌های مذکور با یکدیگر به منازعه پرداختند پاسخ دهد. او برای چنین منظوری لازم می‌بیند علاوه بر شرح داستان جنگ، از تاریخ، رسوم، مذهب و فرهنگ این دو قوم نیز سخن گوید.[۴]
از دیدگاه مدرن، تواریخ شامل ابعاد تاریخ‌نگاری، قوم‌نگاری، جغرافیا و توپوگرافی و همچنین حکایات، شایعات، افسانه‌ها و اسطوره‌هاست. رویدادهای کتاب هرودوت از زمان پهلوانان اسطوره‌ای آغاز می‌شود و به نبرد یونانیان و خشایارشا ختم می‌شود. هرودوت پس از شرحی کوتاه از دوران افسانه‌ای، درگیری بین لیدی‌ها و یونانی‌ها را بیان می‌کند و سپس هنگامی که کرزوس به‌دست کوروش بزرگ شکست خورد، امپراتوری هخامنشی مبنای کار هرودوت می‌شود. او در شرح حوادث، مرتباً به وقایع آینده یا گذشته گُریز می‌زند و افزون بر این، این تکنیک را نه‌تنها در شرح رویدادهای تاریخی بکار می‌برد بلکه در استفاده از مطالب جغرافیا و قوم‌نگاری نیز از آن استفاده می‌کند. هرگاه قوم یا شخص مهمی برای نخستین بار در کتاب مطرح می‌شود، هرودوت تاریخچهٔ خاص او را تا دورترین زمان ممکن دنبال می‌کند. اثر هرودوت به گفتهٔ خودش، بررسی دلایل وقوع جنگ بین ایرانیان و یونانیان است که درگیری بین خشایارشا و یونانیان، یک سوم از حجم تواریخ را تشکیل می‌دهد. تواریخ با گزارش فتح شهر سستوس توسط یونانیان در سال ۴۷۹ پیش از میلاد به پایان می‌رسد؛ بنابراین هرودوت تاریخ معاصرش را شرح نمی‌دهد زیرا اثر وی در دههٔ ۴۲۰ پیش از میلاد منتشر شد. در نتیجه، او واقعه‌نگار نبوده است.[۵]
مرجع احتمالی[ویرایش]
این فرض که هرودوت با دانشمندانی آگاه از اوضاع و احوال ایران پیوند داشته و نیز گمان دیگر مبنی بر این که آگاهی‌های مزبور را در حین مسافرتش به شرق تحصیل نکرده‌است موجب این استنباط می‌شود که وی لابد با افرادی آگاه در همسایگی یونان و یا خود یونان در ارتباط بوده و بدین وسیله امکان یافته‌است که دربارهٔ تاریخ و اوضاع ایران دست کم از یک ایرانی برجسته اطلاعات به دست آورد. بر اساس نوشته‌های خاتمهٔ کتاب سوم، احتمال می‌رود که این شخص زوپیر از نوادگان بغابوخش یکم بوده که پس از جلای وطن در شهر آتن اقامت داشته و به احتمال قوی قسمتی از مندرجات راجع به سازمان نظامی ایران در عهد هخامنشی را او در اختیار مؤلف گذاشته‌است.
| بغابوخش یکم یا مگابیز یکم
فرمانده سپاه داریوش یکم در اروپا
|
|
||||||
|
|
|
|
|||||
| زوپیر
ساتراپ بابل در زمان داریوش یکم
|
|
||||||
|
|
|
|
|||||
| بغابوخش یا مگابیز |
|
||||||
|
|
|
|
|||||
| زوپیر یا زوپوروس |
|
||||||
پانویس[ویرایش]
- ↑ هرودوت، تاریخ هرودوت، ۲–۱.
- ↑ هرودوت، تاریخ هرودوت، ۶.
- ↑ احمدیان، هرودوت، ۹۰.
- ↑ هرودوت، تاریخ هرودوت، پیشگفتار مترجم: ۱۸.
- ↑ Rollinger, Introduction to the Histories.
- ↑ هرودوت، تاریخ هرودوت، ۴.
منابع[ویرایش]
- هرودوت. تاریخ هرودوت. ترجمهٔ وحید مازندرانی. تهران: انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران، ۱۳۵۶.
- اسکالا، اسپنسر دی. نقد تواریخ هرودوت، جنگ‌های ایران و یونان. ترجمهٔ محمد بقائی (ماکان). تهران: انتشارات یادآوران، ۱۳۸۷.
- احمدیان، امیر. «هرودوت». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا (تهران)، ش. ۱۴۱ (بهمن ۱۳۸۸): ۸۹–۹۴.
- هرودوت. تاریخ هرودوت. ترجمهٔ مرتضی ثاقب‌فر. تهران: اساطیر، ۱۳۸۹.
- Rollinger, Robert. “Herodotus”. In Encyclopædia Iranica. 2003. Retrieved 28 April 2014.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- دانلود کتاب تاریخ هرودوت به زبان فارسی
- Herodotus Inquiries—new translation with photographic essays of the places and artifacts mentioned by Herodotus hyperlinked to the text
- The History of Herodotus, at The Internet Classics Archive (translation by George Rawlinson).
- Parallel Greek and English text of the History of Herodotus at the Internet Sacred Text Archive
- Excerpts of Sélincourt's translation
- Herodotus Histories on Perseus
- The Histories of Herodotus, A.D. Godley translation with footnotes (Direct link to PDFپی‌دی‌اف (14 MB))
