استان کرمانشاه
مختصات: ۳۴°۱۸′ شمالی ۴۷°۴′ شرقی / ۳۴.۳۰۰° شمالی ۴۷.۰۶۷° شرقی
| کرمانشاه | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | کرمانشاه |
| مساحت | ۲۵٬۰۰۹ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ۱٬۹۴۵٬۲۲۷ نفر[۱] |
| پراکندگی | ۷۷٫۵ |
| تعداد شهرستان‌ها | ۱۴ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| استاندار | ابراهیم رضایی بابادی |
استان کرمانشاه (
آوا راهنما·اطلاعات) (به کردی: کرماشان) با مساحت ۲۴۶۴۰ کیلومتر مربع، هفدهمین استان جمهوری اسلامی ایران از نظر وسعت به شمار میرود. مختصات جغرافیایی کامل استان کرمانشاه بر روی کره زمین از طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۲۰ دقیقه و ۳۹ ثانیه شرقی تا ۴۸ درجه و ۱ دقیقه و ۵۸ ثانیه شرقی و از عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه و ۸ ثانیه شمالی تا ۳۵ درجه و ۱۷ دقیقه و ۸ ثانیه شمالی می‌باشد.[۲] استان کرمانشاه که ۱/۵ درصد مساحت کشور را دربرمیگیرد، از استانهای غربی به شمار می‌آید که با کشور عراق مرز مشترک دارند.[۲]این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود میشود. مرکز استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه است.[۳]بر اساس آخرین تغییرات در ۱۳۹۰ استان کرمانشاه از، ۱۴ شهرستان، ۳۱ شهر، ۳۱ بخش و ۸۶ دهستان تشکیل شده است.[۲]
محتویات
تقسیمات کشوری
استان کرمانشاه شامل ۱۴ شهرستان، ۳۱ مرکز شهری، ۸۶ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد.[۴] این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استانهای لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب با کشور عراق هم جوار است و بیش از ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.
تاریخ استان
این استان در گذشته یکی از مراکز ساسانیان بوده‌است و از همین دوره آثار بسیار زیاد و ارزشمندی در این استان مانند طاق بستان، کتیبه بیستون و معبد آناهیتا باقی‌مانده‌است و در طی سده‌های گوناگون نیز به دلیل جایگاه ویژه راهبردی کرمانشاه، این شهرستان دارای اهمیت ویژه‌ای بوده‌است. امروزه نیز از مهمترین شهرهای غرب ایران به شمار میرود.
در سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ با روی کار آمدن رضاشاه حکومت مرکزی توانست تا اندازه‌ای نفوذ و قدرت خود را در سراسر ایران تأمین نماید. در این زمان سنندج بخشی از استان پنجم بود. از سال ۱۳۴۰ به بعد استان کرمانشاه تقسیم شد به استان کردستان و استان کرمانشاهان و سنندج به عنوان مرکز سیاسی و اداری استان کردستان، مهمترین و بزرگترین شهر استان جدید التاسیس کردستان بود.
از سال ۱۳۴۶ نیز فرمانداری کل لرستان تأسیس گردید و شهرهای لک نشین، استان کرمانشاهان (جنوب رود سیمره) به فرمانداری جدید به مرکزیت خرم‌آباد پیوستند، که بعدها تبدیل به استان مستقلی به نام استان لرستان گردید.
مردم‌شناسی
استان کرمانشاه یکی از استانهای کردنشین کشوراست.[۵] برخی از بزرگترین ایل‌های کرد ایران نظیر ایل کلهر، ایل زنگنه، ایل گوران، ایل سنجابی، ایل جمور، ایل قلخانی و ایل زوله در استان کرمانشاه زندگی می‌کنند. گویش‌های گوناگون زبان کردی نظیر کلهری، جافی، کردی کرمانشاهی، لکی، سورانی، پاوه‌ای، ژاو رودی، لهونی، بالاجوبی، اورامی و گوران از رایج‌ترین گونه‌های گویشی در استان کرمانشاه هستند.[۶] در این استان قومیت‌های گوناگون دیگری نیز زندگی می‌کنند.
آب و هوا
کرمانشاه از دید گوناگونی آب و هوائی دارای تنوع زیادی است از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب دارای آب و هوای معتدل هستند.
مذهب
استان کرمانشاه از دیدگاه مذهبی نیز دارای گونه‌گونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان کیشهای شیعه، سنی، یارسان، نعمت‌اللهی، یهودی، مسیحی (ارمنی و آشوری) و بهاپی در این استان در کنار هم زندگی می‌کنند.
زبان
زبان کردی[۷] و فارسی کرمانشاهی[۸][۹] در شهر کرمانشاه از رایج‌ترین زبان‌ها می‌باشند و در استان گویش‌های کلهری، کردی کرمانشاهی، زنگنه‌ای، سنجابی، گورانی، لکی، فارسی کرمانشاهی.[۱۰] هورامی و جافی در شهرهای جوانرود، روانسر، ثلاث باباجانی، بخش‌هایی از پاوه و سرپل ذهاب[۱۱] و ترکی آذربایجانی نیز در سنقر رواج دارد و همچنین زبان لکی درشهرستان هرسین، شهرستان صحنه و شهرستان کنگاور رواج دارد.[۱۲][۱۳]
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان کرمانشاه به قرار زیر بود: ۴٫۲٪ فارس (۱٫۹٪ مرد، ۶٫۲٪ زن)، ۹۲٫۵٪ کرد (۹۵٫۲٪ مرد، ۹۰٫۴٪ زن)، ۰٫۲٪ عرب (۰٫۵٪ مرد)، ۰٫۷٪ لُر (۰٫۵٪ مرد، ۰٫۵٪ زن)، ۰٫۵٪ سایر و ۱٫۹٪ بدون‌جواب بودند.[۱۴]
آمارهای اجتماعی
طبق آمار پزشکی قانونی نسبت به جمعیت کرمانشاه پس از اردبیل و قبل از همدان بیشترین آمار نزاع‌های خیابانی در ایران را به خود اختصاص داده است.[۱۵]
پوشاک
-
پوشاک مردم پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی
-
پوشاک مردم گیلان غرب
-
پوشاک مردم هرسین
-
پوشاک مردهای اسلام‌آباد غرب
-
پوشاک زن‌های اسلام‌آباد غرب
-
-
-
جاذبه‌ها
جاذبه‌های تاریخی
![[نشان]](/web/20150919145438/https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} |
این بخش نیازمند گسترش است. |
در استان کرمانشاه ۳۰۰۰ اثر تاریخی برآورد شده‌است که ۷۱۶ اثر آن به ثبت آثار ملی و یک اثر به ثبت اثر جهانی رسیده‌است.[۱۶] در این میان بیستون به ثبت جهانی رسیده‌است و در همه جای استان آثار گرانبهایی دیده میشود از جمله تاق بستان در کرمانشاه - طاق گرا، معبد آناهیتا در کنگاور
جاذبه‌های طبیعی
استان کرمانشاه که دارای آب و هوای متنوعی در مناطق مختلف است در حدود ۷۷۰ چشمه و ۷۴ سراب را در خود جای داده‌است که آن را بستر مناسبی برای رودخانه‌های فصلی و دائمی تبدیل کرده‌است.[۱۷]
جاذبه‌های دست‌ساز
از جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه می‌توان به غار سنگی دست‌ساز حسین کوهکن در منطقه توریستی میگوره از توابع شهر بانه‌وره اشاره کرد. غار او، دارای ۹ اتاق بوده[۱۸] و از چهار خانه مجزا تشکیل شده که در بعضی نقاط نسبت به سطح زمین ارتفاع کمتری دارد. در بعضی از اتاق‌ها ارتفاع به ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. دو خانه تک‌اتاقی بوده و دو تای دیگر شامل چند اتاق مجزا یا همان دالان است که هر دالان به دالان دیگری ختم میشود. خالو حسین در یکی از خانه‌های تک‌اتاقی به طور مجزا مقبره خود را نیز با دستان خود کنده است تا پس از مرگش او را در آنجا دفن کنند.[۱۹][۲۰]
|
این بخش نیازمند گسترش است. |
فرهنگ
آثار فرهنگی استان کرمانشاه را بازار کرمانشاه، تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، آرامگاه بابا یادگار، اویس قرنی، مقبره احمدبن اسحاق قمی، امامزاده احمدبن محمدباقر و آرامگاه میرعبیدالله، مسجد عمادالدوله، مقبره خلیفه حیدر حیدری باینگانی در بخش باینگان از توابع پاوه و سایر مساجد کهن و زیبا تشکیل می‌دهند.
صنایع دستی
صنایع دستی در استان کرمانشاه از سابقه تاریخی طولانی برخوردار بوده، بطوریکه روزگاری کرند غرب زرادخانه مهمی بوده که سلاح‌های گوناگون را می‌ساخته است. در تاریخ یورش‌های تیموریان و جنگ‌های ایران و عثمانی، از سلاح‌های ساخت کرند یاد شده است. صنایع دستی در استان کرمانشاه به موازات توسعه کشاورزی و دامداری پیشرفت‌هایی داشته و در اقتصاد و زندگی مردم استان به ویژه عشایر و روستائیان نقش مهمی داشته است.
جغرافیا
کوه‌ها
بیش از نیمی از وسعت استان کرمانشاه را کوه‌های مرتفع پوشانده‌است. رشته کوه زاگرس، به صورت مجموعه‌ای از رشته‌های موازی، با دشت‌های مرتفع کوهستانی در بین آنها، پوشش گیاهی متنوعی به وجود آورده‌است.
جنگل
۱. جنگل‌های بلوط ۲. جنگل‌های ون
ناهمواری‌ها
| شهرستان | سراب‌ها | غارها | کوه‌ها | رودخانه‌ها | دشت‌ها |
|---|---|---|---|---|---|
| کرمانشاه | نیلوفر تاق بستان خزر الیاس یاوری بیستون |
پراو شکارچیان دو اشکفت |
پراو میوله سفیدکوه |
قره‌سو آبشوران چم‌بشیر |
ماهیدشت بیستون |
| اسلام‌آباد غرب | سراب شرف آباد | - | - | برف آباد | اسلام‌آباد غرب |
| کنگاور | - | - | - | - | کنگاور |
| دالاهو | - | - | دالاهو | - | - |
| هرسین | هرسین بیستون |
- | بیستون شیرز |
- | بیستون چمچمال |
| سرپل ذهاب | گرم | - | - | - | - |
| گیلانغرب | گیلانغرب | - | - | - | - |
| روانسر | روانسر | - | - | - | - |
| صحنه | صحنه | - | - | - | - |
| پاوه | - | کاوات قوری قلعه غار سنگی حسین کوهکن |
شاهو | سیروان لیله |
- |
پناهگاه حیات وحش
۱. بیستون ۲. نواه کوه ۳. کچل ۴.هشیلان ۵. بدر و پریشان ۶. بوزین ۷. مره‌خیل ۸. زله‌زرد
حیوانات
۱.آهو ۲. کل ۳. بز وحشی ۴. پلنگ ۵. خرس ۶. گربه وحشی ۷. شوکا
موقعیت
استان کرمانشاه در موقعیت ۳۴ درجه شرقی و ۴۷ درجه شمالی شمالی قرار دارد.
 |
کردستان | |
||
| لرستان، همدان |  |
عراق | ||
 کرمانشاه  |
||||
 |
||||
| ایلام |
صنایع
کرمانشاه ۵/۱ درصد مساحت کل ایران را تشکیل می‌دهد و از لحاظ رتبه صنعتی در بین ۳۰ استان ایران هجدهم است. ۶۰ درصد صنعت استان در شهرستان کرمانشاه متمرکز است.[۲۱]
پتروشیمی کرمانشاه، مجتمع شیمیایی بیستون، باختر بیوشیمی و کیمیای غرب‌گستر، سیمان غرب، چینی کرد، کاشی بیستون کاشی کازه سیمان سامان و کاشی کرد از مهمترین واحدهای صنعتی استان است.[۲۱]
پالایشگاه آناهیتا، پلیمر کرمانشاه، ذوب آهن فرامان، کاغذ کاوه و از جمله طرحهای در دست احداث استان می‌باشد.[۲۱]
موقعیت اقتصادی و اجتماعی
استان کرمانشاه یکی از مناطق عشایری ایران است و به علت شرایط اقلیمی محصولات کشاورزی متعددی تولید میشود. صنایع این استان به دو گروه صنایع دستی و ماشینی تقسیم میشود که بزرگترین صنعت کارخانه‌ای این استان تصفیه خانه نفت می‌باشد. از نظر ذخائر معدنی نیز این استان حائز اهمیت می‌باشد که عمده‌ترین آنها عبارتند از آهن، سرب، گوگرد، آلومیت، کوارتزیت و غیره.
مراکز آموزشی
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جستارهای وابسته
نگارخانه
-
طبیعت استان کرمانشاه
پانویس
- ↑ مرکز آمار ایران، سرشماری سال 1390
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ کتاب استان شناسی کرمانشاه، پایگاه کتاب‌های درسی، اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
- ↑ ایران، درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران.
- ↑ اداره راه و ترابری استان کرمانشاه بازدید در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۰
- ↑ مرگ مردی که نام کرمانشاه را به آن بازگرداند
- ↑ «مرگ لهجه‌ها». روزنامهٔ ابتکار، ۶ بهمن ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۰.
- ↑ «kermanshah». Iran Chamber Society. بازبینی‌شده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ وزارت کشور، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور: مرجع شهرهای ایران. بازدید: مارس ۲۰۱۰.
- ↑ مرجع شهرهای ایران، بازدید: فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ دانشگاه آزاد کرمانشاه، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
- ↑ «روزنامه سلام کرمانشاه». بازبینی‌شده در مارس ۲۰۱۰.
- ↑ گردشگری استان کرمانشاه، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
- ↑ ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱
- ↑ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کرمانشاه/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱–۵۷–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ «اردبیل، کرمانشاه، همدان؛ دارای بیشترین نزاع‌های خیابانی/سیستان، خراسان جنوبی و بوشهر». خبرآنلاین، 6 تیر 1390.
- ↑ «دیار شیرین و فرهاد» (فارسی). وبگاه آفتاب، ۱۱ دی ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۰. «مجله خانواده سبز»
- ↑ ابوالحسن باقری نسب. «کرمانشاه گهواره تمدن دارای بیشترین تنوع آثار تاریخی است» (فارسی). خبرگزاری آفتاب، ۸ فروردین ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۰. «روزنامه اطلاعات»
- ↑ فارس گزارش می‌دهد: «هزار ماسوله» نگینی در دل کوه‌های شاهو: شهرستان پاوه که به شهر هزار ماسوله مشهور بوده، یکی از دیدنی‌ترین مناطق استان کرمانشاه است.، خبرگزاری فارس.
- ↑ فرهاد در اورامانات: هنوز هم با گذشت هزاران سال اگر کمی گوش‌هایمان را تیز کنیم صدای تیشه فرهاد را بشنویم که می‌خواهد همه غیرممکن‌ها را قربانی یک نگاه معشوق کند. تیشه‌ای که هزاران سال است در شکاف کوه بیستون افتاده و مردمان بی‌توجه می‌آیند و می‌روند اما کسی آن تیشه را نمی‌گیرد.، جام جم آنلاین - گردشگری.
- ↑ فرهاد ثانی سرای سنگی حسین کوهکن، بی‌بی‌سی‌کورد.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ ایرنا، کد خبر: ۳۳۰۰۲۹ زمان مخابره: ۱۲/۱۱/۱۳۸۷. بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
|
||||||||
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای استان کرمانشاه دارد. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ استان کرمانشاه موجود است. |
