زبان بلوچی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
بلوچی
بلوچی
بومی برای

[[پاک

ستان]]، هند، ایران، افغانستان، ترکمنستان، امارات، عمان
بومی سخن‌رانان
۷٫۶ میلیون  (۲۰۰۷)[۱]
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
پاکستان (بلوچستان پاکستان)
تنظیم‌شده توسط آکادمی بلوچی (پاکستان)
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۲ bal
ایزو ۶۳۹-۳ balinclusive code
Individual codes:
bgp – بلوچی شرقی
bgn – بلوچی غربی
bcc – بلوچی جنوبی
گلاتولوگ balo1260[۲]
زبان‌شناسی 58-AAB-a> 58-AAB-aa (East Balochi) + 58-AAB-ab (West Balochi) + 58-AAB-ac (South Balochi) + 58-AAB-ad (Bashkardi)
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

بلوچی از زبانهای ایرانی شاخه شمال باختری است.[۳] این زبان توسط مردم بلوچ در کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان و ترکمنستان و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و دریای مکران گویش می‌شود.

پیشینه[ویرایش]

زبان بلوچی از زبان‌های ایرانی شمال باختری است و با زبان‌های تاتی، کردی و تالشی نزدیکی زیادی دارد.[۴] برای همین به نظر می‌رسد گویشوران این زبان در گذشته دور از نواحی شمالی ایران امروزی به بلوچستان کنونی کوچیده باشند.

گویش‌ها[ویرایش]

بلوچی را به دو گروه اصلی تقسیم می‌توان کرد: شرقی، یا شمال شرقی، و غربی، یا جنوب غربی، عمده بلوچها درسه کشور پاکستان، ایران و افغانستان در سرزمینی نسبتاً وسیع و گرم زندگی می‌کنند تعدادی ازآنان در ترکمنستان بسر می‌برند مجموع قبایل بلوچ جمعیتی بالغ بر ده میلیون نفر تخمین زده می‌شوند. که بیشتر آنها در دو کشور پاکستان و ایران ساکن اند. اما این رقمها اعتبار قطعی ندارند. بلوچها در شماری از کشورهای جهان سکونت دارند و به دلایل مختلفی از سرزمین خود خارج شده‌اند. که بخشی ازآنها درکشورهای حوزه خلیج پارس و برخی درکشورهای آفریقایی زندگی می‌کنند. بلوچهای افغانستان اغلب در دو ولایت هلمند و نیمروز بسر می‌برند.

غربی (رخشانی)
  • لاشاری
  • رخشانی
  • سراوانی
جنوبی (مکرانی)
  • کچی
  • مکرانی
شرقی (سلیمانی)
  • بوگتی (بامبور)
  • مری رند (سیبی) که چاکربرهای سیب را شامل می‌شود
  • دوکمی-مزاری
  • مندوانی & گویش جاتووی سند غربی

نمونه واژگان زبان بلوچی[ویرایش]

بلوچی معادل پارسی نوشتار با حروف لاتین
پْیراپ شبنم pýeráp
گوتل مه gotal
گورآپگ سراب gorápag
مورینگَه زنگ (آهن) moringa

نوشتار[ویرایش]

تا پیش از سده نوزدهم میلادی زبان بلوچی دارای کتابت نبود و برای نوشتار زبان پارسی را بکار می‌بردند. با این وجود بلوچی در میان محاکم بلوچ رواج داشت. پس از آن برپایه خط اردو خطی برای بلوچی پیشنهاد شد و بعدها گسترش یافت.[نیازمند منبع]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. بلوچی منبع در اتنولوگ (16th ed., 2009)
    بلوچی شرقی منبع در اتنولوگ (16th ed., 2009)
    بلوچی غربی منبع در اتنولوگ (16th ed., 2009)
    بلوچی جنوبی منبع در اتنولوگ (16th ed., 2009)
  2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "بلوچی". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. 
  3. "Eastern Iranian languages". Encyclopedia Iranica.
  4. Balochi language:History