زبان نوقایی از زبان‌های ترکی رایج در کشور روسیه است که در جنوب غرب روسیه و بویژه در منطقه کاراچای-چرکسیا حدود نودهزار تن گویشور دارد.گویشوران این زبان از تیره های تاتار هستند و به این زبان که گونه ای از ترکی قبچاقی بشمار می رود تکلم می کنند.خط مورد استفاده برای نگارش این زبان خطوط فارسی و سیریلیک است.
نام نوقا از نام نوقاخان نوه چنگیز خان مغول ریشه گرفته است.نوقایی ها اقوام بیابانگردی بودند که در سده سیزدهم میلادی کنترل نواحی رود دانوب را بدست گرفتند.بعدها در منطقه دریای سیاه حوالی اوکراین امرزی مستقر شدند.در سده نوزدهم میلادی شمار زیادی از افراد این قوم به مناطق مختلف کوچ کردند.شماری به رومانی و ترکیه رفته برخی نیز در روسیه و قفقاز سکنی گزیدند.آنهایی که در ترکیه بودند بدلیل سیاست تک زبانی ترکیه و همگون سازی بتریج ترک زبان شدند و زبان نوقایی امروزه تنها میان افراد سالخورده نوقایی در ترکیه مورد استفاده است.در سال 1973 شماری روزنامه ها و جراید در قفقاز بزبان نوقایی نوشته و چاپ شد اما بدلیل دورافتاده بودن نواحی نوقایی زبان معمولاً این نوشته ها آنجا بدستشان نمی‌رسید.هم اکنون شمار گویشوران این زبان را حدود نود تا یکصدهزار تن می دانند.
پس از اینکه مدت ها از خطی وام گرفته از خط فارسی برای نگارش این زبان استفاده می شد.این خط چند نشانه اضافی داشت که برای نوشتن آواهای نوقایی مناسب گردد. از سال 1928 الفبای لاتین در لاتین سازی روسی برای این زبان در نظر گرفته شد که حروف آن بدین صورت بود:
A a
B в
Ç ç
D d
E e
Ә ә
G g
Ƣ ƣ
I i
K k
L l
M m
N n
N̡ n̡
O o
Ө ө
P p
Q q
R r
S s
Ş ş
T t
U u
Y y
J j
Ь ь
Z z
V v
بعدها در سال 1939 دوباره الفبای روسی به نحوی که برای زبان نوقا مناسب باشد مجدد بکار گرفته شد.
