تهم‌رییش

تهم‌رییش آن‌گونه که جووانی پـِلِگرینی، نقاش ایتالیایی او را تصور کرده‌است.

تَهم‌رَییش (با شکل یونانی‌شدهٔ تومیریس) ملکهٔ قومی از اقوام ایرانی تبار و ایرانی‌زبان به نام ماساگت‌ها بود که در حدود سال ۵۳۰ پیش از میلاد حاکم قوم خود بود. زبان ماساگت‌ها از زبان‌های ایرانی میانه و ایرانی شرقی بوده است. ماساگت‌ها ایرانی‌تبار سکایی بودند که در بخش‌های بزرگی از دلتای سیردریا در آسیای میانه و شمال قفقاز سکونت داشتند.

تهم‌رییش و پسرش اسپَرگَپِش، که سپهبد سپاه او بود هر دو نام‌های ایرانی دارند. بخش اول نام تهم‌رییش به معنی دلاور است که در نام‌هایی مانند تهم‌تن و تهماسب نیز دیده می‌شود.

کوروش هخامنشی در این بخش از شاهنشاهی هخامنشی هفت دژ مرزبانی ساخت که نیرومندترین این دژها به نام کوروش‌کده، توانست در برابر اسکندر مقدونی مقاومت کند و از دستیابی او به این منطقه جلوگیری کند.

روایت‌های مختلفی از مرگ کورش بزرگ نقل شده است. هرودوت می‌نویسد، راجع به در گذشت کوروش روایات مختلف است اما من شرحی را که بیشتر در نظرم معتبر می‌نماید نقل می‌کنم؛ هرودوت نوشته است که کوروش حین سرکوبی شورش ماساژت‌ها گرفتار شد و سپاه تهم‌رییش توانست وی را بکشد.، بروسوس و تروگ پمپه‌ای هم از مرگ کورش در جنگی در همین منطقه خبر داده‌اندامابه گفته کتزیاس پزشک هخامنشی کوروش درجنگ زخمی شد و درپاسارگاد فوت شد. و کسنوفون گفته کورش در خواب از مرگ خود مطلع می‌شود و پس از نیایش و وصیت‌هایی به نزدیکان و دوستان و بزرگان کشور به مرگ طبیعی از دنیا می‌رود.

منابع

• Cook, J. M. 1983. The Persian Empire. London: Dent.
• F. Altheim und R. Stiehl, Geschichte Mittelasiens im Altertum (Berlin, I970).

پیوند به بیرون

• هرودوت: ملکه تهم‌رییش ماساگت (به انگلیسی)