علی ظهیرالدوله

برای دیگر کاربردها، ظهیرالدوله را ببینید.

از راست ظهیرالدوله و صفی‌علیشاه

جنبش مشروطه

گروهی از مشروطه‌خواهان
شاهان قاجار
نام	دورهٔ پادشاهی
آقامحمد خان فتحعلی شاه محمدشاه ناصرالدین شاه مظفرالدین شاه محمدعلی شاه احمدشاه	۱۱۷۵-۱۱۶۱ ۱۲۱۳-۱۱۷۶ ۱۲۲۶-۱۲۱۳ ۱۲۷۵-۱۲۲۶ ۱۲۸۵-۱۲۷۵ ۱۲۸۸-۱۲۸۵ ۱۳۰۴-۱۲۸۸

علی‌خان قاجار دولو یا علی‌خان ظهیرالدوله ملقب به صفاعلی (۱۲۴۳ - ۱۳۰۳) سیاستمدار و شخصیت مذهبی ایرانی بود.

او در ۲۹ مرداد ۱۲۴۳ شمسی، مصادف با ۱۲۸۱ هجری قمری، ۱۸۶۴ میلادی متولد شد. تحصیلات مقدماتی را نزد میرشفیعا ادیب و شاعر شیرازی انجام داد. زیرا در آن اوقات به همراه پدرش که مأمور فارس بود در شیراز زندگی می‌کرد. پدرش محمدناصرخان ظهیرالدوله بود. پس از آنکه پدرش در سال ۱۲۹۴ قمری درگذشت به مناسبت اعتمادی که ناصرالدین شاه به این خاندان یافته بود، علی خان را با همان لقب ظهیرالدوله و با سمت وزیر تشریفات در دربار به خدمت گمارد و مرتبت او را چندان اهمیت گذارد که در ۱۶ سالگی یکی از دختران خود را با نام فروغ‌الدوله به عقد ازدواج او در آورد. او پس از آن در چند ولایت به حکومت رسید. در ۱۳۰۳ هجری قمری از پیروان صفی‌علی‌شاه شد و انجمن اخوت را تأسیس کرد. با شروع جنبش مشروطه به آزادی‌خواهان پیوست و در رویداد توپ بستن مجلس خانه‌اش ویران شد. ظهیرالدوله و فروغ‌الدوله دارای سه پسر و چهار دختر از جمله ولیه صفا (فروغ‌الملک، هنرمند، عارف و مشروطه‌خواه) شدند.

کارهای دولتی

• ۱۳۰۴ وزیر تشریفات ناصرالدین شاه
• ۱۳۱۹ حکمران مازندران
• ۱۳۲۴ حکمران همدان
• ۱۳۲۶ حکمران گیلان
• ۱۳۲۷ حکمران کرمانشاه
• ۱۳۳۳ حکمران تهران

حکومت همدان

دوران حکومت ظهیرالدوله در همدان از سال ۱۳۲۴ قمری آغاز شد. مهمترین اقدامات ظهیرالدوله در همدان که هر یک از آنها مظهری از طرز تفکر سیاسی ظهیرالدوله و منشأ اثری انسانساز و مردمی بودند به چند مورد اساسی می‌توان اشاره کرد:

• تشکیل مجلس فواید عمومی همدان و تشکیل صندوق عرایض و شکایات در همدان
• ساختن سنگ‌های اوزان رسمی و جمع‌آوری اوزان نادرست
• مبارزه با خوانین محتکر و عاملین گرانی گندم و قحطی
• ریشه کن کردن اختلافات خونین حیدری نعمتی

مرگ

او به تاریخ ۸ تیر ۱۳۰۳ شمسی، در تهران درگذشت. مقبره او گورستان ظهیرالدوله نام دارد و میان امامزاده قاسم (شمیرانات) و تجریش شمیران واقع است و بعدها چندین تن از هنرمندان و دیگر سرشناسان ایران در جوار او مدفون شدند.

جستارهای وابسته

• گورستان ظهیرالدوله
• قحطی در همدان در دوران حکومت علی‌خان ظهیرالدوله

منابع

• بامداد، بدرالملوک. زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. ج. جلد دوم. تهران: انتشارات ابن سینا، ۱۳۴۸. ۱۰. 
• بنفشه حجازی. تذکره اندرونی: شرح احوال و شعر شاعران زن در عصر قاجار تا پهلوی اول. چاپ نخست. تهران: نشر قصیده سرا، ۱۳۸۲. ص ۱۵۱ تا ۱۵۶. ISBN 964-7675-76-3. 
• مصاحب، غلامحسین، دائرةالمعارف فارسی.

پیوند به بیرون

• وب‌گاه غیررسمی ظهیرالدوله، دارای عکس‌ها، مطالب مرتبط، زندگینامه و گفتاوردهایی از وی.