عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه | |
---|---|
نام | عمارت مسعودیه |
کشور | ایران |
استان | استان تهران |
شهرستان | تهران |
اطلاعات اثر | |
کاربری | عمارت |
دیرینگی | دوره قاجار |
دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۲۱۹۰ |
تاریخ ثبت ملی | ۲۷ دی ۱۳۷۷ |
عمارت مسعودیه مربوط به دوره قاجار است و در تهران، میدان بهارستان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]
باغ عمارت مسعودیه بادستور مسعود میرزا حاکم اصفهان، ملقب به ظلالسلطان فرزند ناصرالدین شاه پس از آقامحمد در ۱۲۹۵ ق، به سرکارگری رضا قلی خان (ملقب به سراج الملک) در زمینی به وسعت حدود ۴۰۰۰ مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده است. در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است.[۲]
معمار این بنا استاد شعبان معمار باشی و ناظر آن میرزا رضا قلی خانی ملقب به سراج الملک است.
عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بود. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاههای مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال ۱۲۸۷ در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد.
بنای بسیاری از ساختمانهای فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سالهای ۱۳۰۴ انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاقهای آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاقهای آن به عتیقههای باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایهگذاری شد. اشیای عتیقه همین جا در سال ۱۳۱۸ به موزه ملی منتقل شد[۳]
در فاصله سالهای ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ ش، از عمارت مسعودیه برای مدت کوتاهی به عنوان دانشکده افسری استفاده شده است.. /.[۴]
در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی با تفکیک وزارت آموزش و پرورش از فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.[۳]
هیئت وزیران در جلسه ۱۰/۱۲/۷۶ بنا به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و با استفاده از ماده ۱۱۴ قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ۱۳۶۲، تصویب کرد که حق استفاده از عرصه و اعیان ساختمان قدیمی وزارت آموزش و پرورش، واقع در خیابان اکباتان به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شود. این مصوبه در واقع براساس توافق وزارت خانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی (که سازمان میراث فرهنگی وابسته به آن است) و وزارت آموزش و پرورش صورت گرفت و پس از انجام نقشه برداری و تهیه مدارک لازم، مجموعه به شماره ۲۱۹۰، در تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۷۷در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و حریم و ضوابط آن در تاریخ بهمن ماه ۱۳۷۷ تعیین و تصویب و به مراجع قانونی اعلام شد. عمارتهای اصلی عبارتند از:
عمارت دیوان خانه، عمارت سفره خانه (وجه تسمیه آن بر حسب قرینهای است که در کاخ گلستان و در جوار تالار سلام کاخ موزه و تالار آیینه است)، حیاط سید جوادی، عمارت سید جوادی، حیاط مشیری، عمارت مشیرالدوله، حیاط خلوت، عمارت حیاط خلوت عمارت سر در پیادهرو، عمارت سر در کالسکهرو، باغ دیوانخانه و بناهای جدید از شمال به جنوب
ساختمان آجری یک طبقه مرکب از قسمت کارت زنی، حراست، نگهبانی، بانک ملی، پست برق، گلخانه، سرویس بهداشتی
ساختمان سه طبقه آجری (گزینش)
ساختمان سه طبقه آجری (شورای آموزش و پرورش)
ساختمان یک طبقه آجری واقع در شمال عمارت سید جوادی (سمعی و بصری)
ساختمان یک طبقه آجری ایوان دار (عکاسی و...)
انبارهای موقت، بناهای جدید یک طبقه، چاپ خانه واقع در شرق حیاط و آبدارخانه، ساختمان جنوب غربی مجموعه.[۴]
عمارت مسعودیه ۲۵ شهریور سال ۱۳۹۰ میزبان پانزدهمین جشن خانه سینما بود.[۵]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایرانشهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینیشده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ جوان آنلاین - عمارت مسعودیه
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ آتش، آرامش 135 ساله مسعودیه را شکست -خبرگزاری میراث فرهنگی
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بناهای تاریخی تهران(3)- سایت تبیان
- ↑ عمارت قاجاری مسعودیه، میزبان جشن خانه سینما،
این یک مقالهٔ خرد پیرامون یکی از آثار باستانی ایران است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |