رزا جمالی

رزا جمالی
زادروز	۲۸ آبان ۱۳۵۶ تبریز
ملیت	ایران
پیشه	شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، مترجم

رزا جمالی (۲۸ آبان ۱۳۵۶ در تبریز) شاعر، نمایش‌نامه‌نویس و مترجم ایرانی است.

پس زمینه و سبک ادبی

رزا جمالی متولد ۲۸ آبان ۱۳۵۶ در تبریز است. دانش آموختهٔ ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر. فعالیت ادبی خود را از ابتدای دهه۱۳۷۰ آغاز کرد. در کتاب «کارنمای زنان کارای ایران» او شاعری متفاوت خوانده‌ شده است که زبان و فضاهای جدیدی را ارائه می‌دهد و پسامدرن است. شاعری که در میانه‌ی دهه‌ی ۱۳۷۰ از اعضای جوان کارگاه شعر رضا براهنی بود و انتشار نخستین کتابش، «این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی»، در سال ۱۳۷۷، به سبب عنوان و اشعار نامتعارفش، جنجال فراوانی برانگیخت. بعد از آن، تا سال ۱۳۸۰، او دو مجموعه‌ی دیگر از اشعارش را، به همراه تعدادی یادداشت و مقاله و مصاحبه در روزنامه‌ها و مجلاتِ آن دوران، به چاپ رساند و، به این طریق، خود را به عنوان شاعری پرکار و مطرح تثبیت کرد. با در نظر گرفتن تم کهن الگویی غالب، نقش محوری الهه رویش، و درهم تنیدگی انکارناپذیر ایماژ با اسطوره رویش به مثابه یک ژانر در مجموعه "این ساعت شنی که به خواب رفته است"؛ باید اذعان نمود که شعر خانم جمالی در معنای کهن الگویی کلمه زنانه و در خور اعتناست. کتاب "بزرگراه مسدود است " گزیده‌ای از شعرهای موفق پنج دفتر اوست. محور افقی در اغلب شعرها رعایت نمی‌شود و شاعر در پی پیوند و برقرار کردن ارتباط منطقی و زبانی میان سطرها و بندهای سروده خود نیست. مجموعه شعرهای اخیر او به نوعی ادامه همان شیوه در شاعری است که وی از ابتدا آن را دنبال می‌کرد؛ اما او در این شیوه به نوعی پختگی دست یافته است.

آثار

شعر

• این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی(انتشارات ویستار، ۱۳۷۷)
• دهن کجی به تو (انتشارات نقش هنر، زمستان ۱۳۷۷)
• برای ادامهٔ این ماجرای پلیسی قهوه‌ای دم کرده‌ام (انتشارات آرویج، زمستان ۱۳۸۰)
• این ساعت شنی که به خواب رفته است ... ( نشر چشمه، تابستان ۱۳۹۰)
• بزرگراه مسدود است (گزینه اشعار، بوتیمار ۱۳۹۲)
• جنگ سایبری (مجموعه شعر) بوتیمار، ۱۳۹۵

نمایش‌نامه

• سایه (انتشارات بوتیمار، ۱۳۹۴)

ترجمه

• شعر بریتانیا در قاب اسطوره (انتشارات بوتیمار، در دست انتشار)
• ترجمهٔ رمانِ خانهٔ ادریسی‌ها به انگلیسی

نقد

• مقالات متعددی در تحلیل شعر در نشریات ادبی نظیر نامه کانون نویسندگان ایران ، کارنامه ، آدینه ، دنیای سخن ، جهان کتاب ، بیدار، عصر پنج شنبه و... .

نمونه شعر

"هفت طبقه بودم گیاهی مخصوص به تن داشتم ؛ در جشنی شبیه مراسم ختم شرکت کرده بودم

سنگ بر پیشانی برگشتم ؛ بر سرزمین مادری ام باردیگر نگریستم وَ گریستم

پدرم سیمرغ بود ؛ مادرم الهه ای بی تاب درشوش وُ هگمتانه وُ مقبره ی مردخای

وَ خدا با من بود

این چشم ها دوربین من شده اند در تاریکی محض ، مطلق

و من اسطوره ی گُنگِ برخورد قاشق ها با چنگال بوده ام در لحظه ی شام

ایزد بانوی بزرگراه نواب من ام ، به قبرستان می روم

در منتهی الیه ی شرقی این شهر

این که مطلق باریده بر فرق سرت ، این چیست؟ این پلشتیِ آرام چیست ؟ به چه می ماند؟ چیست؟

فرشتگان بر موهای تاریکم لانه کرده بودند به ناچار

وَمن پریان را شسته بودم ، لکه گیری کرده بودم ، شبیه برنج دم کرده بودم

ساعت را می دانستی در لحظه ای که کش می آمد و خمیازه می کشید ، آن لحظه ی منجمد وُ خاموش

وقتی با چنگال های زخمی ام بر اجاق گاز سر می رفتم

وقتی تمام صحنِ میدانِ انقلاب را فراگرفته بودم وَ فوران می کردم

و با وایتکس صورتم را سفید نگه داشته بودم انگار."

برنامه‌های بین‌المللی

• از مدعوین مرکزمطالعات آسیایی آفریقایی لندن: مه ۲۰۰۱.
• مهمان بنیاد فرهنگ و شناخت در رتردام هلند:سپتامبر ۲۰۰۶.
• مهمان جشنواره شعر گوتنبرگ، تدریس ادبیات خلاقه به زبان انگلیسی در آکادمی هنرهای زیبای سوئد و سخنرانی در اتحادیه ی نویسندگان سوئد در استکهلم به زبان انگلیسی در باب شعر ایران: سپتامبر ۲۰۱۳
• شرکت در برنامه ی شعر و جهان امروز؛ شعر خوانی در مراکز مطالعات زبان فارسی آمریکا؛ واشنگتن، نیویورک، آرکانزا، کالیفرنیا و شیکاگو:آوریل ۲۰۱۴
• نوشتن در ایران با نیم نگاهی به گذشته در کتابخانه ملی بریتانیا: فوریه ۲۰۱۵
• شرکت در همایش محیط زیست و ادبیات؛ هند: دسامبر ۲۰۱۵

پانویس

• . روزنامه اعتماد. http://www.etemadnewspaper.ir/Released/91-01-20/219.htm#195928. 
• آﯾﻨﺎز ﻣﺤﻤﺪی. «ﺗﺎزه ھﺎی ﻧﺸﺮ در ﺿﯿﺎﻓﺖ ﻣﺼﻼی تهران». روزنامه ایران. 
• «انجمن شاعران ایران». 
• . خبرگزاری کتاب ایران. http://www.ibna.ir/vdcfvxd0xw6dxxa.igiw.html. 

منابع

• فرخ‌زاد، پوران. کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز). تهران: نشر قطره، ۱۳۸۱. ISBN 964-341-116-8. 

پیوند به بیرون

• گفتگو با روزنامه آرمان امروز
• درهم تنیدگی انکارناپذیر ایماژ با اسطوره
• گفتگو با روزنامه فرهیختگان
• صداهایِ دیگری غیر از آن راویِ دانایِ كلِ مطلق
• بررسی گوناگونگی آرایه ها و خوانش ها در شعر رُزا جمالی
• بازخوانی شعر رُزا جمالی از نگاه فمینیست های متاخر
• کوبیسم شاعرانه