مجد همگر

خواجه مجدالدین هبه‌الله بن احمد (یا محمد) بن یوسف همگر مشهور به ابن همگر و مجد همگر شیرازی (۶۰۷–۶۸۶ ه. ق) از شاعران و گویندگان فارسی قرن هفتم هجری است. دیوان منسوب به مجد همگر در حدود سه هزار بیت در قالب‌های قصیده، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی دارد. دیوان وی چاپ شده و حاوی مطالب ارزشمندی در باب مسائل ادبی و اجتماعی قرن هفتم هجری است. مجد در نثر فارسی نیز توانا بود چنان‌چه بدر جاجرمی او را منشی کلام نامید.

او سال‌های متمادی از عمر خود را در خدمت پادشاهان سَلغُری فارس گذرانده و آنان را مدح گفته و سمت ملک‌الشعرائی داشته‌است. او پس از فروپاشی حکومت اتابکان فارس، به قراختائیان کرمان و پس از آن به خاندان جوینی در اصفهان پیوسته‌است و پس از زوال جوینیان، در تنهایی و بی‌کسی در اصفهان درگذشته‌است.

بحث در سبک شعر مجد همگر از روزگار خود او مرسوم بود. سید ذوالفقار شروانی (درگذشت: ۶۷۹ ه. ق)، معاصر مجد همگر، اولین کسی است که دست به نقد سبک‌شناسانه او زده‌است. ذوالفقار او را در شعر عراقی قوی‌تر از شعر خراسانی می‌داند.

زندگی

وی در نیمه‌های سال ۶۰۷ در یزد زاده شد و در نزد عبیدالله خشیبی شعر و انشاء و خوش‌نویسی آموخت. پس از آن از یزد به شیراز رفت و به خدمت پادشاهان سلغری رسید.

در فارس، ابن همگر ابوبکر بن سعد و سعد بن ابوبکر و محمد بن سعد را مدح کرد و در نزد این پادشاهان رتبهٔ ملک‌الشعرایی یافت. اتابک ابوبکر او را به زندان انداخت و پس از مدتی اسارت به شفاعت فخرالدین ابوبکر وزیر اتابک رهایی یافت. پس از زوال حکومت سلغریان در سال ۶۳۳ هجری، مجد همگر از شیراز به کرمان رفت تا در پناه قراختاییان کرمان درآید. پس از مدتی، ابن همگر دوباره به شیراز بازگشت و شمس‌الدین محمد و بهاء‌الدین محمد و همچنین عطاملک جوینی از او پشتیبانی کردند.

پس از حمله قوم مغول و تاتار، مجد همگر به اصفهان رفت و در سال ۶۸۶ در اصفهان وفات کرد. قبر منسوب به او در اصفهان واقع است و به وزیرنشان معروف است.

منابع

• ذبیح‌الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران. چاپ سوم. تهران: ابن‌سینا، ۱۳۴۲. ۴۴۸.