شهرستان مشگین‌شهر

شهرستان مشگین‌شهر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	اردبیل
نام‌های پیشین	خیاو
مردم
جمعیت	۱۵۱۱۵۶ نفر
مذهب	شیعه

شهرستان مشگین‌شهر از شهرستان‌های استان اردبیل است.

شهرستان مشگین شهر در شمال غربی ایران و ۸۳۹ کیلومتری تهران واقع شده است و جمعیتی بالغ بر ۱۵۱۱۵۶ نفررا در خود جای داده است. آب و هوای این شهرستان معتدل کوهستانی است. کوه سبلان در ۲۵ کیلومتری این شهر واقع شده است. شواهد و قرائن به دست آمده از منطقه باستانی شهریری، حکایت از تمدنی با قدمت شش هزار سال قبل از میلاد در منطقه مشگین‌شهر دارد.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی شهرستان مشگین‌شهر
  • دهستان دشت
  • دهستان مشگین شرقی

شهرها: مشگین‌شهر

• بخش ارشق
  • دهستان ارشق شمالی
  • دهستان ارشق مرکزی

شهرها: رضی

• بخش مشکین شرقی
  • دهستان قره سو
  • دهستان لاهرود
  • دهستان نقدی

شهرها: لاهرود، فخرآباد

• بخش مرادلو
  • دهستان ارشق غربی
  • دهستان صلوات
  • دهستان یافت

شهرها: مرادلو

• بخش قصابه
  • دهستان شعبان
  • دهستان مشگین غربی

شهرها: قصابه

جغرافیا

رودهای مهم: خیاو چای - مشگین چای - اونار چای - قره سو

مناطق طبیعی: سبلان و دامنه‌های آن - پارک جنگلی – شیروان دره سی - قره سو - زیستگاه‌های قاراگول، موئیل، آیقار، منطقه زیبای کپز و ...

آبگرمهای معدنی: قوتورسویی – قینرجه – ایلاندو – شابیل – موئیل سویی ...

پیشینه

با توجه به آثار به دست آمده از محوطه باستانی شهر بئری این شهرستان، قدمت این شهر بیش از ۱۰۰۰۰ سال می‌باشد. به عبارتی قدمت این شهرستان ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌باشد. (و در برخی منابع قدمت این شهرستان بیشتر نیز تخمین زده می‌شود)

اورامی، وراوی، خیاو و پشگین، اسامی این شهرستان در ایام گذشته بوده است

از نظر تاریخی مشگین شهر با داشتن بیش از ۴۲۰ محوطه تاریخی و باستانی یکی از شهرستان‎های مهم استان اردبیل می باشد.

به روایاتی نام قدیم مشگین شهر اورامی و یا وراوی محل تولد سعد الدین وراوینی دانشمند و مترجم مرزبان‎ نامه در قرن ششم هجری قمری بوده است.

شهرستان مشگین شهر به احتمال فراوان در گذشته‎های دور با فلات اردبیل و مناطق مغان و قره داغ تشکیل سرزمین واحدی را می داده که چنین منطقه وسیعی از دیر باز می توانسته نیاز بسیاری از اقوام گله دار را که همیشه در حال کوچ ییلاق و قشلاق می‌باشند، برآورد.

شهرستان مشگین شهر به لحاظ موقعیت طبیعی دارای تپه ها، قلعه‎‌ها، اماکن تاریخی زیاد مربوط به ادوار تمدن‎های ماقبل تاریخ و ادوار تاریخی قبل و بعد از اسلام می باشد. از جمله وجود نقوش صخره ای آثار تمدن انسان‎های ماقبل تاریخ در محدوده کناره رودهای قره ‎سو، دره ‎رود و شکلی داش ارشق، سنگ افراشت‎های مجسمه‌ای هزاره قبل از میلاد معروف به شهریری و مکتب اوشاقلاری کناره رود قره سو، سنگ نبشته پهلوی ساسانی، قلعه کهنه، قلعه قهقهه (محل زندانی شدن شاه اسماعیل دوم صفوی)، قلعه ارشق، دیو قلعه سی (دژ بهمن)، بقایای کاروان سراهای رضی، قانلو بلاغ، قره قیه، قره آغاج چرچیلو بر روی رودخانه‎های دره رود و قره سو، مقبره شیخ حیدر، بقایای برج و باروی منظم قلعه سی، مقابر امامزاده‎ها و آثار متنوع دیگر را در خود جای داده است.

مؤلف کتاب زینه المجالس این منطقه را ملوک پیشگین خوانده و در وجه تسمیه آن می نویسد:چون محمدبنپیشگین گرجی در زمان اتابکان آذربایجان حاکم اینجا بوده بنام او معروف گشته و در نتیجه کثرت استعمال، پیشگین به مشگین تبدیل گشته که امروزه به دو نام خیاو و مشگین شهر شهرت دارد.

حمدالله مستوفی در کتاب نزهه ‎القلوب آورده که پیشگین در اصل «وراوی» نامیده می شد و دارای هفت شهر بوده و جزء تومان پیشگین بودند، شامل: پیشگین، خیاو، انار، ارجاق، اهر، تکلفه و کلیبر است.

در دوره حکومت آق ‎قویونلو و قره ‎قویونلو و اوایل نهضت های صفویه بویژه در زمان شیخ جنید و فرزندش شیخ حیدر و بلحاظ تولد بنیانگذار حکومت شیعه در ایران، شاه اسماعیل اول صفوی، به سال ۸۹۰ هجری قمری در شهر خیاو، این شهر از رونق و اهمیت خاص برخوردار بوده و خود شیخ حیدر مدتی حاکم و والی شهر خیاو و مغان بوده است. در دوره قاجاریه بخصوص در زمان جنگ‌های ۱۳ ساله ایران و روس این شهر از مراکز استقرار لشکریان عباس میرزا بوده است.

چشمه‌های معدنی مشگین شهر

این شهرستان در ۹۰ کیلومتری غرب شهرستان اردبیل واقع شده است. مشگین شهر به جهت واقع شدن در دامنه سبلا ن، از طبیعتی زیبا و آب و هوایی خنک و آب‌های معدنی فراوان برخوردار است. این شهرستان دارای نه چشمه معدنی است که به فاصله تقریبی ۱۹ کیلومتری از مرکز شهرستان مشگین شهر قرار دارند.

آثار تاریخی

سنگ نبشته شاپور دوم ساسانی _ بقعه شیخ حیدر _ قلعه قهقهه _ قلعه ارشق _ کهنه قلعه _ کاروانسراهای قانلی بلاغ، _ قلعه قشلاق زاخور _ دیو قالاسی _ قلعه بربر _ منطقه باستانی شهریری _ و ...

کشاورزی

محصولات کشاورزی: انگور - سیب - هلو - خربزه - گندم - جو

جستارهای وابسته

• مشگین شهر
• سبلان

پیوند به بیرون

خبرگزاری شهرستان مشگین شهر(خیاو نیوز)]

• جامعه مجازی مشگین شهر
• وب سایت جامع عکسهای شهرستان مشگین شهر
• سایت شهرستان مشگین شهر
• سایت دانشجویان شهرستان مشگین شهر
• تصاویری از شهرستان مشگین شهر
• وب سایت اختصاصی مشگین شهر دهستان آلنی

منابع

بخش تقسیمات کشوری: اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.