کاتبی ترشیزی

شمس‌الدین محمد بن عبدالله کاتبی نیشابوری شاعر و خطاط شهیر ایرانی قرن نهم هجری قمری است.

محتویات

وی در روستای طرق، نزدیک ترشیز و نیشابور، به دنیا آمد و به همین سبب او را نیشابوری و ترشیزی نیز خوانده‌اند.

کاتبی شعر و ادبیات و خوش‌نویسی را در نزد سیمی نیشابوری آموخت؛ تا این که کاتبی، نیشابور را به قصد هرات رها کرد و در هرات به خدمت بایسنقر میرزا پسر شاهرخ میرزا رسید؛ و قصایدی را نیز در مدح او سرود. پس از آن محمد کاتبی به استرآباد، مازندران، گیلان، شروان و آذربایجان سفر کرد. در شروان، منوچهرشاه شروانی را چندین بار مدح کرد و از او صله دریافت کرد. پس از آن در آذربایجان، اسکندر قره‌یوسف، یکی از شاهزادگان قراقویونلو را ستایش کرد. در گیلان، به ابراهیم پسر شاهرخ میرزا خدمت کرد. آن‌گاه کاتبی، روی به اصفهان نهاد و به خدمت صاین‌الدین علی بن محمّد ترکه پیوست و در نزد او اصول عرفان و تصوف را آموخت. پس از مدّتی، کاتبی به استرآباد بازگشت.

کاتبی در استرآباد و در سال ۸۳۹ هجری در اثر بیماری وبا یا طاعون درگذشت.

از کاتبی منظومه‌هایی چون گلشن ابرار (منظومه)، ده باب، محبّ و محبوب، سی‌نامه، مجمع‌البحرین و تجنیسات برجای مانده است. دیوان او مرکب از قصایدی در حمد خدا، ستایش پیامبر اسلام و برخی شاهان و امیران است. کاتبی، در قصاید به استقبال شاعرانی چون خاقانی و کمال‌الدین اسمعیل رفته است.

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به کاتبی ترشیزی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

ذبیح‌الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران. چاپ سوم. تهران: ابن‌سینا، ۱۳۴۲. ۴۴۸.
ایرج سعادتمند توندری. ترشیز ۱ - (نگاهی به تاریخ و جغرافیای شهرستان کاشمر). چاپ اول. مشهد: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب، ۱۳۸۴. 296. شابک ‎۹۶۴-۲۴۹-۰۵۵-۰.