بیوولف

برای دیگر کاربردها، بئوولف (ابهام‌زدایی) را ببینید.

نبرد بیوولف با اژدها.

بــِیُوولف (Beowulf) نخستین حماسه شناخته شدهٔ اروپایی از نویسنده‌ای ناشناس است. تاریخ‌نگاران نگارش آن را میان ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ میلادی برآورد کرده‌اند. این رزمنامه که از سده نوزدهم به این سو به نام بیوولف نامور شده‌است به داستان نبردهای پهلوانی به نام بیوولف می‌پردازد که بر هیولایی به نام گرندل و پس از آن مادر گرندل پیروز می‌شود. این حماسه به زبان انگلیسی کهن نوشته شده و یکی از برجسته‌ترین نوشته‌های ادبی آنگلوساکسون شناخته می‌شود.

این نگاشته بن مایه (منبع) و الگوی بسیاری از حماسه‌های پس از خود شده‌است. نامورترین و امروزی‌ترین این نگاشته‌ها، کار سترگ پروفسور تالکین، «سه‌گانهٔ ارباب حلقه‌ها» است که به گفتهٔ خود او برداشت زیادی از بیوولف داشته‌است. در آن زمان تالکین بزرگ‌ترین بیوولفشناس و پژوهشگر در این باره به شمار می‌رفته‌است و بیشترین شمار جستارهای پژوهشی از آن وی بوده‌اند. همچنین بخشی در هابیت که بیل‌بوی به کنام اسماگ می‌زند هم به روشنی همانندی زیادی به داستان شبیخون بیوولف به غار گرندل پیش از درگیر شدن با او دارد.

با اینکه این نگاشته به زبان انگلیسی کهن نوشته شده‌است، اما بیوولف پهلوانی اسکاندیناویایی‌تبار است. پیوستگی سه‌هزار بیت بیوولف نشان از آن دارد که همه نگاشته از آن یک نویسنده بوده‌است.

امراله ابجدیان در کتاب تاریخ ادبیات انگلیس در مورد این حماسه می‌گوید: " اهمیت حماسهٔ بیوولف در این است که تمام رسوم دنیای عصر قهرمانی به وسیلهٔ شاعر منعکس می‌شود. بیان ارزش‌های قهرمان، سخاوت شاهانه، وفاداری امیران، عطش کسب شهرت از راه شجاعت و بردباری، لاف و گزاف قبل و بعد از جنگ، افتخار به اصل و نسب و نظیر این ارزش‌ها همگی با ویژگی‌های حماسه هماهنگند. اگرچه شرح عجیب بیوولف با عجایب ادیسه متفاوت است و امتزاج عناصر عیسوی و ژرمنی آن را تا حدی تضعیف کرده، با این حال بیوولف قدیمی ترین حماسه به یک زبان تئوتونی است که با بیان زمینهٔ فرهنگی و اجتماعی عصر قهرمانی ملل ژرمن، بیانگر رسوم سنتی آن عصر است.

حماسهٔ بیوولف در ۳۱۲۸ مصراع در قرن هشتم سروده شده و تنها نسخهٔ موجود به لهجهٔ ساکسون غربی است که در قرن دهم نگاشته شده است. قهرمانان و صحنه‌های حماسه همگی اسکاندیناویایی بوده و غیر از زبان هیچ چیز دیگرش انگلیسی نیست (هرچند اقوام اسکاندیناوی و قوم آنگلوساکسون هردو از تبار ژرمن و خویشاوند می‌باشند). حماسه شامل دو داستان مجزا از دلاوری‌های جوانی و پیری بیوولف است و شخصیت قهرمان داستان به این دو نیمه وحدت می‌بخشد."

منابع

• «مدخل بئوولف». مشارکت‌کنندگانِ دانش‌نامه‌ٔ هنر و ادبیات گمانه‌زن. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۳ فوریه ۲۰۰۷. 
• ابجدیان، امراله. ۱۳۸۵. تاریخ ادبیات انگلیس: (جلد اول) ادبیات انگلیسی قدیم. مرکز نشر دانشگاه شیراز. چاپ پنجم. شیراز.