سیبری

ناحیه فدرالی سیبری (قرمز پررنگ) و تعریف وسیع‌تر از سیبری (به‌رنگ قرمز).

سیبری یا سیبریه(به روسی: Сиби́рь) نام سرزمینی بسیار گسترده در بخش آسیایی روسیه است. سیبری تقریباً تمامی ناحیهٔ شمال آسیا را در بر می‌گیرد. این منطقه یک دوازدهم سطح کره زمین و ۶۰ درصد خاک اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل می‌دهد. سیبری از رشته‌کوه اورال به سوی شرق امتداد یافته و تا اقیانوس آرام می‌رسد. از سوی شمال به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب به تپه‌های شمال و مرکز قزاقستان و مرزهای مغولستان و چین محدود می‌گردد. مساحت سیبری ۱۲۸۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع است و ۴۰ میلیون نفر سکنه دارد.

نام‌شناسی

نام سیبری از واژه سیبیر در یکی از گویش‌های زبان مغولی گرفته شده و به معنی «سرزمین خفته» است.

سیبیر در اصل نام دژی از تاتارها بود که در پیوندگاه رودهای توبول و ایرتیش قرار داشت.

جغرافیا

خلــــــیج اُب نوایا زملیا دریای کارا رود ینی‌سئی رود اب	شبه‌جزیره تایمیر سِوِرنایا زملیا اقیانوس منجمد شمالی فلات سیبری مرکزی ناحیه فدرالی سیبری	رود لنا یاقوتــستان دریای لاپتف جزایر سیبری نو منطقه کولیما کوهستان ورخویانسک
ناحیه فدرالی اورال قزاقستان رود اُب رود ایرتیش کوه‌های آلتای تیان شان سیردریا تکله‌مکان هیمالیا پامیر هندوکش تـــبت	دریاچه بایکال مغولستان بیابان گُبی دشت شمال چین جلگه یانگ‌تسه فــــــــــــــــــــلات	کوهستان استانُوُی منچوری کره ساخالین رود آمور دریای اُخُتسک ژاپن اقیانوس آرام
نقشه موضع‌نگاشتی شمال آسیا

سیبری سرزمین جنگل‌های انبوه، رودهای پر آب و دشت‌های یخ زده‌است. زمستان‌های بسیار سرد سیبری و تابستان‌های تقریباً داغ آن باعث شده تا قرن‌ها جمعیت چندانی در آن زندگی نکند.

ناهمواری‌ها

سیبری یک سرزمین صاف و هموار است و بخش بزرگی از آن را دشت‌ها تشکیل داده اند؛ مرتفع‌ترین نقطهٔ آن یک آتشفشان فعّال در شبه جزیره کامچاتکا با ارتفاع حدود ۴۶۴۹ متر از سطح دریا است.

دریاچه‌ها

دریاچه بایکال

دریاچهٔ بایکال، دریاچه‌ای است بزرگ با حیات وحشی منحصر به فرد. تنها خوک آبی آب شیرین در این دریاچه می‌زیَد.

آب و هوا

سیبری زمستان‌هایی بسیار سرد دارد؛ به طوری که گاه در زمستان‌ها دمای هوای این منطقه تا ۶۷− درجهٔ سلسیوس نیز می‌رسد و این منطقه به سردترین نقطهٔ مسکونی زمین تبدیل می‌شود. تابستان‌های این منطقه هم نسبتاً داغ هستند. در کل سیبری به عنوان منطقه‌ای سردسیر شناخته می‌شود.

مناطق خاصّی در شمال و خاور سیبری بسیار سردسیر هستند.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی طبیعی

سیبری سرزمین جنگل‌های انبوه‌است. جنگل‌های تایگا که بیش تر از درختان سرو و مخروطیان دیگر تشکیل شده‌اند، جَنوب سیبری را در بر گرفته‌اند.

کشاورزی

کشاورزی تنها در بخشی از جنوب سیبری رواج دارد و در جنوب غربی آن دانه‌های خوراکی از جمله گندم در قالب کشتزارهای بزرگ کشت می‌شوند.

معادن

معادن بسیاری در سیبری وجود دارند و بخش عمدهٔ زغال سنگ و طلای روسیه از معادن این منطقه استخراج می‌شوند. جلگه‌های غربی سیبری دارای معادن نفت و گاز طبیعی هستند.

گودال اوداچنایا

تاریخ

در پایان سده ۱۵، قبایل تاتار بر سرزمین‌های شرق کوه‌های اورال یا همین سیبری تسلّط یافتند. در ۱۵۸۲، مردم روس سپاهی تشکیل دادند و همراه با قزاق‌ها، تاتارها را شکست دادند. از زمان امپراتوری پتر یکم (۱۷۲۵-۱۶۷۲) تا زمان فروپاشی شوروی، زندانیان سیاسی و جنایتکاران محکوم به کار اجباری و آنانی که از سوی دولت برای جامعه خطرناک تشخیص داده می‌شدند را به سیبری اعزام می‌کردند.

شهرها

بزرگ‌ترین و پر جمعیت‌ترین شهر سیبری نووسیبیرسک است. پس از آن امسک و کراسنویارسک به ترتیب پر جمعیت‌ترین شهرهای سیبری هستند.

جستارهای وابسته

• بخاراییان سیبریه

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۷ ژوئن ۲۰۰۹.
• حقایق، بابک و دیگران. «دائرةالمعارف بزرگ زرّین»، سوّم. تهران:نشر آویژه، ۱۳۷۷ ISBN 964-407-238-3.