پامیر
 |
این نوشتار به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
| پامیر | |
|---|---|
کوههای پامیر از هواپیما
|
|
| بلندترین نقطه | |
| ارتفاع | ۷٬۶۴۹ متر (۲۵٬۰۹۵پا) |
| مختصات | ۳۸°۳۵′۳۹″ شمالی ۷۵°۱۸′۴۸″ شرقی / ۳۸.۵۹۴۱۷° شمالی ۷۵.۳۱۳۳۳° شرقی |
| جغرافیا | |
 |
|
| کشورها | |
| ایالت/استان | |
| مختصات جغرافیایی | ۳۹° شمالی ۷۲° شرقی / ۳۹° شمالی ۷۲° شرقیمختصات: ۳۹° شمالی ۷۲° شرقی / ۳۹° شمالی ۷۲° شرقی |
پامیر نام مجموعه رشته کوههای متصل به هیمالیا و مشرف به زنجیره کوهستانهای تیان شان، قراقروم، کونلون و هندوکش است و در میان بلندترین مناطق کره زمین قرار دارد. از گذشته دوری این مناطق را با عنوان بام جهان که اصطلاحی در زبان فارسی است، می‌شناسند..[۱][۲]
قسمت اعظم این سرزمین متعلق به تاجیکستان و قرقیزستان و مابقی جزء افغانستان و پاکستان است. در مشرق به دشتها و ریگزارهای ترکستان چین منتهی شود و در شمال به فرغانه و به مغرب در طول سیلابهائی که آمودریا از آنها تشکیل می‌شود به پستی می‌گراید و در جنوب آن رشته‌کوه قره‌قوروم واقع است.
کوههای پامیر در حدود ۷۰۰۰۰ کیلومترمربع مساحت دارد. ارتفاع این سرزمین که از سطح دریا در حدود ۴۰۰۰ متر است باعث سختی آب و هوای آن شده‌است چنانکه زمستان در این منطقه هفت ماه طول می‌کشد و تنها در یک ماه (ماه ژوئیه) شبها شب‌نم نمی‌باشد و حرارت روزها گاه به ۷۰ درجه می‌رسد. پامیر هوائی خشک دارد و باران و برف در آن بندرت می‌بارد. بادهای آن بسیار سرد است ولی شدید نیست لکن با خشکی آب و هوا دریاچه‌های متعددی در آنجا هست که برخی وسیع باشد لیکن آب این دریاچه‌ها روبه نقصان است چنانکه بعضی بکلی از میان رفته‌است. از جمله دریاچه‌های آن قره‌کول با ۳۰۰ هزارمترمربع مساحت و ساری‌گول با ۴۲۶۷ مترمربع مساحت است.
غالب رودهای پامیر به‌طرف مغرب یعنی آمودریا که به دریاچه آرال می‌ریزد جاریست و بقیه به‌طرف شرق یعنی رود تاریم متوجه‌است.
کوه مرتفع پامیر موسوم به تغارمه ۷۸۹۹ متر ارتفاع دارد.
ظاهراً سکنهٔ فعلی هند و ایران از این معبر گذشته و در این دو مملکت سکنی گزیده‌اند. از جبال مهمی که از این عقدهٔ کوهستانی آغاز می‌شود در شمال، رشته‌کوههای تیانشان است که از حوالی سمرقند تا داخلهٔ ترکستان چین امتداد دارد و در جنوب کوههای کوئن‌لُن و قراقروم و هیمالیا که همه بموازات یکدیگر از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارند و از دره‌های مابین آنها هر یک رودی جاری است. در جانب غربی این نجد دو رشته‌جبال از پامیر آغاز می‌شود یکی سلسلهٔ جبال هندوکوه یا هندوکش و دنباله‌های آن یعنی کوه‌بابا و سپیدکوه و سیاه‌کوه و کوههای شمال خراسان. دیگر سلسلهٔ سلیمان که در امتداد رود سند بجهت جنوب ممتد می‌شود و به بلوچستان و سواحل اقیانوس هند می‌انجامد و راههای اصلی سرزمین‌های مجاور نجد پامیر یعنی افغانستان و پنجاب و ترکستان و کاشغر و ایران همه از میان همین سلسله کوه‌هاست.
کوهستانهای پامیر[ویرایش]
نام سه عدد از بلندترین کوهستانهای پامیر از این قرار است: قله اسماعیل سامانی با 7495 متر ارتفاع (نامهای دیگر آن از 1932-1962 قله استالین، از 1962-1998 قله کمونیسم)، قله ابن سینا با 7134 متر ارتفاع ( به طور غیر رسمی با نام قله لنین شناخته می‌شود)، قله کُرژِنفسکایا با 7105 متر ارتفاع.[۳] در قسمت شرقی پامیر قله چینی کنگور تاغ با 7649 متر بلندترین قله پامیر محسوب می‌شود.
زبان‌های پامیری[ویرایش]
زبان‌های پامیری از شاخه زبان‌های ایرانی شرقی از خانواده هندواروپایی هستند. زبان‌های رایج در کوهستان پامیر و پیرامون آن عبارت‌اند از: زبان شغنانی، وخی، آرموری، روشانی، برتنگی، اشکاشمی، یزغلامی، پراچی، یدغا، مونجی و سریکولی.[۴]
منابع[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پامیر موجود است. |
- ↑ Encyclopedia Britannica 11th ed. 1911: PAMIRS, a mountainous region of central Asia...the Bam-i-dunya ("The Roof of the World"); The Columbia Encyclopedia, 1942 ed., p.1335: "Pamir (Persian = roof of the world)"; The Pamirs, a region known to the locals as Pomir – “the roof of the world".
- ↑ Social and Economic Change in the Pamirs, pp. 13-14, by Frank Bliss, Routledge, 2005, ISBN 0-415-30806-2, ISBN 978-0-415-30806-9: Pamir = a Persian compilation of pay-I-mehr, the "roof of the world".
- ↑ Tajikistan: 15 Years of Independence, statistical yearbook, Dushanbe, 2006, p. 8, in Russian.
- ↑ اهمیت گویش‌های ایرانی از دکتر بهمن سرکاراتی
|
