زیاد بن ابیه

زیاد بن ابیه (حدود ۱ ه. ق/۶۲۳ م در طائف - ۵۳ یا ۵۴ ه. ق/ ۶۷۳ در بصره) فرمانده جنگی و حکمران عرب بود.

علت نامگذاری

مادر زیاد سمیه کنیز ایرانی یا هندی حارث بن کلده پزشک مشهور بود و با مردان متعددی ارتباط داشت از این رو پدر وی نامشخص بود و وی زیاد بن ابیه (زیاد پسر پدرش) خوانده می‌شد، همچنین به زیاد بن امه (زیاد پسر مادرش)، زیاد بن سمیه و زیاد بن عاص نیز شهرت داشت. البته برخی هم برده‌ای رومی را پدرش می‌دانستند. در زمان عمر، ابوسفیان او را پسر خود دانست اما علی بن ابی طالب او را برای این سخنش نکوهش کرد.

زندگی

در سال ۶۵۹ میلادی، علی بن ابی طالب خلیفه چهارم او را به مأموریت جنگی در اصطخر ایران فرستاد. علی، او را به حکمرانی بصره برگزید. پس از ترور علی بن ابی طالب، معاویه بن ابی سفیان با حسن بن علی عهدنامه صلح بست. پس از تحکیم پایه‌های خلافت معاویه، مغیره بن شعبه، زیاد را به دمشق دعوت کرد. معاویه زیاد را به دربار دمشق جلب کرد، او را برادر خود خواند و اعلام کرد که سمیه، مادر زیاد در جاهلیت با ابوسفیان همبستر شده‌است و زیاد پسر ابو سفیان است. و در سال ۴۴ ه. ق حکومت کوفه و بصره را به زیاد سپرد. در سال ۶۷۱ میلادی، زیاد موفق به فتح مرو گردید. زیاد در سال ۶۷۳ مرد و عبیدالله بن زیاد به جانشینی او برگزیده شد.

روابط زياد بن ابيه با معاویه‏

زياد از طرف علی بن ابی‌طالب در اصطخر فارس حكومت می ‏كرد و معاويه در زمان على سلام الله عليه نامه‏ اى براى او نوشته بود و او را به طرف خود دعوت كرده بود و او را تهديد نمود، زياد هم در پاسخ او نوشت: نامه تو بدستم رسيد اى فرزند بازمانده احزاب و اى فرزند ستون نفاق و اى‏ فرزند خورنده جگرها تو مرا تهديد می ‏كنى در حالى كه بين من و تو پسر عموى رسول خدا صلّى الله عليه و آله قرار دارد كه با هفتاد هزار نفر شمشير بدوش آماده‏ اند، بخداوند سوگند اگر بخواهى با تير مرا هدف قرار دهى من با شمشير خون ريز به طرف تو خواهم آمد. هنگامى كه زياد شنيد عبد الله بن عامر در بصره امير شده است، در يكى از قلعه‏ هاى فارس كه اكنون بنام قلعه زياد معروف می ‏باشد، متحصن شد، يسر بن ارطاة فرزندان او را بنام عبيد الله و سالم و محمد را گرفت.

منابع

• امام حسین و ایران، کورت فریشلر، ذبیح الله منصوری، تهران:امیرکبیر، ۱۳۷۱