همهپرسی در ایران
در تاریخ معاصر ایران، تاکنون پنج همهپرسی (رفراندوم) برگزار شده‌است. نخستین بار آن در سال ۱۳۳۲ برای انحلال یا ابقای دوره هفدهم مجلس شورای ملی، و آخرین آن در سال ۱۳۶۸ برای بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.[۱]
وضعیت قانونی[ویرایش]
در قانون اساسی مشروطه (۱۲۸۵)، همهپرسی مطرح نشده‌بود و جایگاه قانونی نداشت. با این وجود در زمانی که این قانون جاری بود (تا ۱۳۵۷) دو همهپرسی در ایران برگزار شد (۱۳۳۲ و ۱۳۴۰). سومین همهپرسی (۱۳۵۸) در زمانی برگزار شد که قانون اساسی مشروطه با برپایی انقلاب، منسوخ شده‌بود و هنوز قانون اساسی جدیدی تصویب نشده‌بود. همهپرسی چهارم (مجدداً ۱۳۵۸) برای تصویب قانون اساسی و همهپرسی پنجم (۱۳۶۸) برای بازنگری در آن بود. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۸ و بازنگری ۱۳۶۸)، همهپرسی بخشی از «حق حاکمیت ملت» است و در اصول ۱، ۶، ۵۹، ۹۹، ۱۱۰، ۱۲۳، ۱۳۲ و ۱۷۷ در خصوص آن مواردی مطرح شده‌است.[۲]
مطابق قانون همهپرسی در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸)، همهپرسی به پیشنهاد رئیس‌جمهور ایران یا ۱۰۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و تصویب حداقل دو سوم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی انجام خواهد شد. برگزاری آن بر عهده وزارت کشور است و نظارت و تأیید آن توسط شورای نگهبان قانون اساسی انجام می‌شود. پس از تأیید نتایج، با امضای رئیس‌جمهور ایران نتیجه آن برای اجرا ابلاغ می‌شود.[۳]
فهرست همه‌پرسی‌ها[ویرایش]
| ردیف | سال برگزاری | موضوع | نتیجه (درصد) | تعداد کل رأی صحیح | منبع | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| بله | نه | |||||
| ۱ | ۱۳۳۲ | «انحلال یا ابقای مجلس هفدهم شورای ملی» | ۹۹٫۹٪ | ۰٫۱٪ | ۲٬۰۴۴٬۶۰۰ | [۱] |
| ۲ | ۱۳۴۰ | «انقلاب سفید شاه و ملت» | ۹۹٫۹٪ | ۰٫۱٪ | ۵٬۵۹۳٬۸۲۶ | [۱] |
| ۳ | ۱۳۵۸ | «تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی» | ۹۹٫۳٪ | ۰٫۷٪ | ۲۰٬۲۸۸٬۸۵۱ | [۱] |
| ۴ | ۱۳۵۸ | «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» | ۹۹٫۵٪ | ۰٫۵٪ | ۱۵٬۶۸۰٬۳۲۹ | [۱] |
| ۵ | ۱۳۶۸ | «بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» | ۹۷٫۶٪ | ۲٫۴٪ | ۱۶٬۴۲۴٬۳۲۶ | [۱] |
جستارهای وابسته[ویرایش]
یادکرد منابع[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- اصفهانی، بابک. «جستاری در نهاد همهپرسی در نظام حقوقی ایران». روزنامه اعتماد، ش. ۲۳۶۳ (۱۹ فروردین ۱۳۹۱): ۸.
- احمدی، نعمت. «سرمقاله: همهپرسی و راهکار حقوقی آن». روزنامه شرق، ش. ۲۲۰۴ (۱۶ دی ۱۳۹۳): ۱.
- Kauz, Ralph, Hamid Khosravi Sharoudi and Andreas Rieck. “Iran”. Dieter Nohlen, Florian Grotz and Christof Hartmann. In Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook. vol. I: Middle East, Central Asia, and South Asia. Election Data Handbooks. New York: Oxford University Press, 2004. ISBN 0-19-924958-x.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
