لر کوچک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو

لُر کُوچَک نامی است تاریخی برای منطقه‌ای که امروزه لرستان نام دارد.طوایف لر کوچک قبایلی بودند از کردان آسیای صغیر و لران ایرانی که در حدود بین عراق عجم و عراق عرب ییلاق و قشلاق می‌کردند و خراج خود را به دیوان بغداد می‌دادند.در سال ۵۸۰ هجری قمری یکی از رؤسای لر کوچک که شجاع‌الدین‌خورشید نام داشت منطقه لرستان و ایلام امروزی را تحت امر خود در آورد و بر قلعه ٔ معتبر مانرود که از قلعه‌های مستحکم لرستان بود تسلط پیدا کرد.[۱] دانشنامه ایرانیکا برخی ایلات لرکوچک را از مردمان کرد معرفی می‌کند.[۲] بسیاری از طوایف لر کوچک در قرن دوازده هجری شمسی از منطقه کردنشین عراق به لرستان مهاجرت نمودند.[۳]

اتابکان لر کوچک[ویرایش]

نوشتار اصلی: اتابکان لر کوچک

اتابکان لر کوچک سلسله کوچکی از اتابکان لرستان هستند که در فاصلهٔ سال‌های ۵۸۰ تا ۱۰۰۶(ه.ق) در قسمت‌های شمالی و غربی لرستان ناحیه لر کوچک حکومت می‌کرده‌اند. امرای این سلسله از اعتاب شجاع‌الدین‌خورشید، مؤسس سلطنت لر کوچک بوده‌اند و آخرین حاکم لر کوچک به دست شاه عباس یکم صفوی کشته و سلسله اتابکان لر منقرض گردید.[۴][۵][۵][۶] طوایف لر کوچک قبایلی بودند مخلوط از کردان آسیای صغیر و لران ایرانی که در حدود بین عراق عجم و عراق عرب ییلاق و قشلاق می‌کردند و خراج خود را به دیوان بغداد می‌دادند و به بسیار کم حکومتی مستقل داشتند. سرزمین لرستان به دو قسمت لر کوچک و لر بزرگ تقسیم می‌شود. در کتاب تاریخ مغول در صفحه ۴۴۲ و در کتاب مجمل التواریخ گلستانه در صفحه ۲۰۴ به این شرح در خصوص نواحی لر کوچک و بزرگ آمده‌است :

لر کوچک همان است که حالیه هم آن را لرستان می‌گوییم و غرض از این قسمت اخیر که در آن ایام لر کوچک خواند می‌شده بیشتر ناحیه فیلی یعنی اطراف خرم‌آباد و اراضی پشت کوه بوده‌است . مراد از لرکوچک، ایلات لرستان، حالیه و مراد از لر بزرگ، ایلات بختیاری دانسته شده‌است یعنی به خلاف تقسیم فوق.[۷]

تاریخ[ویرایش]

نوشتار اصلی: تاریخ لرستان

دانشنامه ایرانیکا برخی ایلات لرکوچک را از مردمان کرد معرفی می‌کند.[۲] لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر [۸] واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در عراق تا دشت ارژن در استان فارس در ایران و از شمال از استان همدان، تا سواحل خلیج فارس به صورت حدودی تعیین کرد.[۹] گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.[۸] این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.[۸] امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تا کنون آورده شده است.[۱۰]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
لرستان
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
لر کوچک
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
لر بزرگ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
لرستان فیلی
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
پیشکوه
 
 
پشتکوه
 
 
 
بختیاری
 
 
 
 
کوه کیلویه
 
 
 
شولستان
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
استان لرستان
 
 
استان ایلام
 
 
 
چهارمحال و بختیاری
 
 
 
 
کهگیلویه و بویراحمد
 
 
 
شهرستان ممسنی
 
 
 
 
 
 
 
 
 


جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. اتابکان لرستان در لغت نامه دهخدا
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «KURDISH TRIBES». Encyclopædia Iranica، ۱۶ ژوئن ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵. 
  3. راولینسون،سرهنری ،سفرنامه راولینسون:گذر از ذهاب به خوزستان.ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند.تهران:ترجمه1362.ص152
  4. دائرةالمعارف فارسی، ج. ۲، ص. ۲۴۹۲
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ «اتابکان لر کوچک»(فارسی)‎. میبو سرچ. بازبینی‌شده در ۶ آبان ۱۳۸۹. 
  6. «لرستان در دوره اتابكان لر كوچك»(فارسی)‎. تبیان لرستان. بازبینی‌شده در ۶ آبان ۱۳۸۹. 
  7. «اتابکان لر کوچک»(فارسی)‎. میبو سرچ. بازبینی‌شده در ۶ آبان ۱۳۸۹. 
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ پشتدار، علی محمد. لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی. ج. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت»، ۱۳۷۶. ۱۶۰ تا ۱۸۳. بازبینی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۴. 
  9. «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori»(انگلیسی)‎. Iranica. بازبینی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۴. 
  10. امان اللهی بهاروند، سکندر. قوم لر. آگه، ۱۳۹۱. ۷۷. شابک ‎۹۷۸۹۶۴۳۲۹۱۳۵۸. 
  1. صارمی، سهیلا. ساخت فعل در گویش ملایری. زبان و ادبیات، ۱۳۸۶. ۴۵. بازبینی‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  2. «گویش شناسی». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. بازبینی‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۴.