بخش چاهورز
بخش چاهورز (
تلفظ راهنما·اطلاعات) هشتاد و چهارمین بخش استان فارس به مرکزیت روستای چاهورز است و مرکب از دهستان شیخ‌عامر و دهستان چاهورز است.[۱][۲][۳] براساس سر شماری در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷٬۹۸۵ نفر (۱٬۵۶۵ خانوار) بوده‌است.[۴]
طرح توجیهی ایجاد بخش چاهورز در سال ۱۳۸۳ در سال ۱۳۹۰ به‌وسیله احمدزاده کرمانی استاندار وقت فارس تصویب و به وزارت کشور در اردیبهشت سال ۱۳۹۰ خورشیدی ارسال شد، اعضای کمیسیون سیاسی دفاعی هیئت دولت ۲۹ شهریور ۱۳۹۱ این طرح را تصویب کردند.[۵][۶]
این بخش حدود ۳۵۰ کیلومتر با شیراز فاصله دارد و مرکز آن در ۴۸۶ متری از سطح دریا واقع شده است.[۷] جلگه، گرمسیر و مالاریائی است.[۸]
در اواسط قرن چهارم هجری عفیف‌الدین شاه‌زندو به چاهورز حمله کرد و این منطقه را تصرف کرد و اسلام جای مذهب زردشت را طی سالیان بعد گرفت.[۹][۱۰]
نخل دوقلوی چاهورز در کتاب فرهنگ عامه و آداب رسوم لامرد جزء ده آثار هدف گردشکری در شهرستان لامرد معرفی شده است. از آثار تاریخی پیش از اسلام این بخش قلعهٔ گلرخ و تپه ده‌گچی می‌باشد.[۱۱] یکی از آثار کشف شده از محوطه تپه گلرخ سکه‌ای متعلق به سال ۶۱۱ میلادی است.[۱۲][۱۳]
محتویات
واژه‌شناسی[ویرایش]
چاهورز اسم مرکبی است که از دو واژه چاه و ورز تشکیل شده، چاه فارسی که همان چاه آب است و[۱۴] ورز در اصل ورد، واژه عربی به معنی گل است.[۱۵] ورد طبق قائده ذال معجم تبدیل به ورد شده است. قاعده ذال معجم به این‌گونه‌است که اگر قبل از دال مصوت بیاید دال به ذال تبدیل می‌یابد،[۱۶][۱۷][۱۸] در لهجهٔ مرسوم به شهرستان لامرد، ذال معجم رعایت می‌شود.
در کتاب تذکرهٔ شاه‌زندو که توسط سید علی اکبر بیرمی در سال ۱۲۰۸ ه. ق نوشته شده اسم چاهورز با نام چاه‌برد آمده است. برد در لغتنامه دهخدا به چند معنی آمده، از جمله این معنی‌ها برد اسمِ فارسی به معنی سنگ و اسم عربی برد به معنی سرماست.[۱۹]
یک روایت محلی می‌گوید که در چاهچاهورز گاوی بوده که آب را از چاه می‌کشیده است و به وسیله آن گله را آب می‌دادند و به همین «چاه‌ورزا» نامیده شده است. ورزا در لغتنامه دهخدا و فرهنگ معین به معنی گاو نر است.[۲۰][۲۱] ورزا در فرهنگ عمید به معنی گاو نر مخصوص شخم زدن زمین آمده‌است.[۲۲]
پیشینه[ویرایش]
پیش از اسلام در منطقهٔ چاهورز گبرها ساکن بودند و دین آنها زرتشتی بوده است.[۲۳]
با تاخت و تاز اعراب به ایران و تصرف ایران به منطقه چاهورز (به نام پیشین: چاه‌برد) نیز حمله شد، عفیف‌الدین شاه‌زندو قلعهٔ دَبان (گلرخ) و ده‌گچی را محاصره می‌کند تا این قلعه را به تصرف خود درمی‌آورد. عده‌ای فرار می‌کنند و مابقی دین اسلام را می‌پذیرند. شاه‌زندو دستور می‌دهد در صحیفه‌ای اسامی بیست و چهار هزار از افرادی که به دستش مسلمان شده‌اند را نوشته و همراهش خاک کنند تا در قیامت شفیع‌او شوند.[۲۳]
تقسیمات کشوری[ویرایش]
تأسیس بخش چاهورز[ویرایش]
در سال ۱۳۸۲ موسوی لاری (وزیر کشور از ۱۳۷۷ – ۱۳۸۴)، پیشنهاد تهیهٔ طرح توجیهی بخش شدن چاهورز را به مسؤلان چاهورز ارائه می‌دهد. این طرح توجیهی نیز توسط دو مسؤول در چاهورز به نام‌های فتح‌علی قائدی (رئیس شورای اسلامی روستا) و محمود کریمی (دهیار) آماده می‌شود و در ۲۸ اسفند همان سال توسط انصاری لاری (استاندار وقت فارس) تصویب و به وزارت کشور ارسال می‌شود چون این طرح در اواخر عمر دولت خاتمی بود و دولت جدید روی کار آمد عملاً طبق قانون پیش‌برد تقسیمات کشوری متوقف شد و بعد از آن نیز ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ پی‌گیری آن متوقف شد تا احمدزاده کرمانی هنگامی که استاندار فارس بود با پیگری‌های خود، در سال ۱۳۹۰ این طرح را دوباره تصویب می‌کند و به وزارت کشور می‌فرستد و در ۲۹ شهریور ۱۳۹۱ توسط اعضای کمیسیون سیاسی - دفاعی هیئت دولت تصویب نهایی می‌شود. پس از ۵ ماه از تصویب نهایی، در ۲۳ اسفند ۱۳۹۱ اعلام رسمی می‌شود.[۵][۶]
دهستان چاهورز[ویرایش]
دهستان چاهورز در سال ۱۳۷۳ تأسیس شد.[۲۴] این دهستان که یکی از دو دهستان بخش چاهورز می‌باشد از روستاهای چاهورز، دهبان، دهنو و چاه چاورز تشکیل شده است.[۲۵]
 |
اوز گراش | رشته کوه | |
|
| بخش بیرم |  |
دهستان شیخ‌عامر | ||
 دهستان چاهورز  |
||||
 |
||||
| رشته کوه | رشته کوه و لامرد |
روستاهای چاهورز[ویرایش]
روستای چاهورز مرکز بخش چاهورز است. طبق تذکره عفیف الدین شاه‌زندو که در زمان قاجاریان توسط سید علی اکبر بیرمی تصحیح سازی شد، سکونت کنونی در این روستا به دست افرادی که از مناطق انگالی به دلایل نا معلوم مهاجرت کردند صورت گرفت.[۲۶] مردمان محلی نام رئیس مهاجرت کنندگان را «عالی محب» گفته‌اند.[۲۷]
|
رشته کوه | |
||
| لاورستان، چاه چاورز | |
دهبان، دهنو، روستای شیخ‌عامر (مرکز دهستان شیخ‌عامر) | ||
| مرکز بخش چاهورز (روستای چاهورز) |
||||
|
||||
| رشته کوه | رشته کوه و لامرد |
دهستان شیخ‌عامر[ویرایش]
دهستان شیخ‌عامر در بخش چاهورز قرار دارد. مرکز آن روستای شیخ‌عامر است که سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱٬۵۷۵ تن بوده است.[۴] این دهستان متشکل از روستاهای شیخ عامر، حاجی‌آباد، ده نوفاضلی، احشام، چاه چاورز، نعمه، شیرینو، فاضلی، ده کهنه، نخلستان باد، نخلستان کت، نخلستان شکری‌دان است.[۲۵]
جغرافیا[ویرایش]
بخش چاهورز در دشت علامرودشت با فاصلهٔ ۳۵۰ کیلومتر از جنوب شیراز واقع شده است. مختصات جغرافیایی این بخش عبارتست از ۲۷ درجه، ۲۵ دقیقه شمالی و ۵۳ درجه و ۲۶ دقیقه[۷] و ارتفاع آن از سطح دریا ۴۸۶ متر است.[۷] چاهورز از جنوب رشته‌کوه علامرودشت احاطه شده‌است؛ این رشته‌کوه از روستای شلدان آغاز می‌شود و در روستای پاقلات به پایان می‌رسد طول این کوه ۱۲۴ کیلومتر و بلندترین قسمت آن ۱۴۳۰متر از سطح دریا است. از شمال آن رود خانه فصلی علامرودشت که از صحرای باغ لارستان سرچشمه می‌گیرد می‌گذرد.[۲۸][۲۹][۳۰]
مردم[ویرایش]
جمعیت چاهورز[ویرایش]
جمعیت مرکز بخش چاهورز بر پایه نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ برابر با ۲۴۰۴ نفر بوده‌است؛ که متشکل از ۶۱۹ خانوار و ۱۱۸۹ زن و ۱۲۱۵ مرد بوده‌است.[۳۱] چاه ورز در سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲٬۶۴۰ نفر (۵۲۱خانوار) بوده‌است.[۴]
افراد سرشناس[ویرایش]
- احمد اکبرپور (نویسنده ادبیات کودک و نوجوان و دارای جایزه بهترین کتاب سال از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال۸۴ و در سال ۲۰۰۶ در لیست هیئت بین‌المللی کتاب برای افراد جوان (IBBY) قرار گرفت.[۳۲])
- علیرضا عسکری چاوردی (رئیس دانشگاه هنر شیراز،[۳۳] محقق و نویسنده و سرپرست ایرانی مطالعات شهر پارسه[۳۴])
ترابری[ویرایش]
از چاهورز اتوبوس بیرم-شیراز می‌گذرد.
جاذبه‌های گردشگری[ویرایش]
تپهٔ گلرخ[ویرایش]
تپهٔ گلرخ، از آثار تاریخی دورهٔ قبل از اسلام واقع در جنوب چاه ورز است. این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر بعد از قلعه اژدها پیکر لار در رده چهل و هشتم مهمترین آثار تاریخی فارس قرار دارد.[۳۵] قدمت تاریخی قلعه گلرخ در ارتفاعات جنوب چاهورز، بر اساس بررسی‌های انجام شده روی سفال‌هایی که در این قلعه پیدا شده است مربوط به دوره ساسانی بوده‌است. این نظر با پیدا شدن یک سکه بیشتر تقویت شد. با بررسی این سکه مشخص شد که این سکه مربوط به دوره حکومت خسرو انوشیروان بوده که در ضرابخانه داربگرد داراب ضرب شده‌است.[۱۱]
تپه ده گچی[ویرایش]
مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام در بخش چاهورز - دهستان شیخ‌عامر - روستای احشام واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۳]
نخل دوقلو[ویرایش]
«نخل دوقلو» تبدیل به نماد روستای چاهورز شده است[۳۶] و این نخل در شهرستان لامرد شناخته شده است.[۲۶] در کتاب فرهنگ لامرد، این نخل دهمین نقطه برای گردشگری در شهرستان لامرد معرفی شده است همچنین در این کتاب، به این نخل صفت «عجایب خلقت» اطلاق شده است.[۳۷] اسم این نخل چندبار در کتاب من نوکر بابا نیستم از احمد اکبرپور آمده‌است. این کتاب یکی از سه نامزد کتاب سال جمهوری اسلامی و نامزد بهترین رمان جشنوارهٔ دو سالانهٔ کانون پرورش ایران بوده است.[۳۸][۳۹]
اقتصاد[ویرایش]
شغل ساکنین چاهورز کارهای خدماتی و تجاری است و این دهستان اجناس مورد نیاز شهرهای دور و نزدیک را تأمین می‌کنند راه‌های ارتباطی مهم استان از بخش چاهورز می‌گذرد که این منطقه را دارای اهمیت کرده است.[۳۷]
در گذشته مردم چاهورز بیشتر شغلشان دامداری و کشاورزی بوده‌است و محصول اصلی آنها خرما بود.[۸]
جستارهای وابسته[ویرایش]
نگارخانه چاهورز[ویرایش]
-
کنار.
-
تصویری از یک سقف با بافتی قدیمی در چاهورز
منابع[ویرایش]
- ↑ تصویب‌نامه درخصوص تقسیمات کشوری شهرستان لامرد استان فارس شماره ابلاغیه: ۲۵۲۳۱۹/ت۴۷۴۰۸ک تاریخ ابلاغیه: 1391/12/19،ref>.
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، دولت با توجه به بافت جغرافیایی منطقه و با هدف توزیع بهینه و عادلانه خدمات بر اساس مصوبه دولت، دهستان شیخ عامر و بخش چاهورز در تابعیت شهرستان لامرد استان فارس ایجاد می‌شود.
- ↑ وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران، بر اساس مصوبه دولت، دهستان شیخ عامر و بخش چاهورز در تابعیت شهرستان لامرد استان فارس ایجاد می‌شود.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. بازبینی‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مصوبات هیئت وزیران.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ لامرد نوشت، اعلام رسمی بخش چاهورز.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ Global Gazetteer Version 2.2، Chah Varz.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ لغتنامه دهخدا، جستجو برای چاه‌ورد منبع (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7).
- ↑ سایت بیرم خبر، مطالبی در مورد تذکره شاه زندو.
- ↑ گریشنا تذکره شاه زندو، چه کسی منطقهٔ لارستان را مسلمان کرد.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ دانشنامه فارس، توضیحات دربارهٔ آثار کشف شده در محوطه گلرخ.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ لغت نامه دهخدا، در مورد واژه چاه.
- ↑ لغت نامه دهخدا، جستجو برای ورد.
- ↑ خانلری، پرویز. تاریخ زبان فارسی.
- ↑ رازی، شمس قیس. المعجم فی معاییر اشعار العجم. به تصحیح محمد قزوینی. بیروت: مطبعهٔ کاتولیکیهٔ آباء یسوعیین، ۱۹۰۹م.
- ↑ مستوفی قزوینی، حمدالله. تاریخ گزیده. به سعی و اهتمام ادوارد برون. دارالسلطنه لندن، ۱۹۱۰م.
- ↑ لغتنامه دهخدا جستجوی برد.
- ↑ لغت نامه دهخدا، جستجو برای ورزا.
- ↑ فرهنگ معین، جستجو برای ورزا.
- ↑ فرهنگ عمید، جستجو برای ورزا.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ خادم، کریمی، زندوی، حسین-اصغر-حسین. تذکره حضرت سیدعفیف‌الدین شاه زندوی. پیروز، ۱۳۹۱.
- ↑ پورتال وزارت کشور
- ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تغیرات در تقسیمات اداری ایران. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «te2212st» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است - ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ چاهورز سرزمین نویسندگان نویسنده محمد بادپر، بازبینی ۲۸ اکتبر ۲۰۱۴.
- ↑ سایت چاهورز، در مورد چاهورز.
- ↑ جغرافیای علامرودشت، تألیف هادی کریمی، انتشارات ایراهستان، ۱۳۹۱
- ↑ سایت فردا کتاب، کتاب جغرافیای علامرودشت شابک 9786009265008.
- ↑ اداره آموزش و پرورش منطقه علامرودشت، در مورد رودخانه علامرودشت.
- ↑ مرکز آمار ایران سرشماری جمعیت و خانوار تا سطح آبادی استان فارس، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390تعداد جمعیت و خانوار تا سطح آبادی براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن فارس 1390.
- ↑ ibby، IBBY Honour List 2006.
- ↑ سایت دانشگاه هنر شیراز، بخش رئیس دانشگاه.
- ↑ کشف بنایی متعلق به دوره هخامنشی در محوطه تخت جمشید بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان فارس، فهرست مهمترین آثار تاریخی- فرهنگی استان فارس.
- ↑ نماد چاهورز حال و روز خوشی ندارد، سایت شیخ عامر ۱ نوامبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ عسکری چاوردی، جواد. فرهنگ عامه و آداب و رسوم شهرستان لامرد فارس. قم: عطش، ۱۳۹۰.
- ↑ پیام جنوب، احمد اکبرپور.
- ↑ خبرگزاری مهر، کتاب‌های جادویی احمد اکبرپور در راه نشر/ «من نوکر بابا نیستم» به چاپ هشتم رسید.
