سد کارون ۴

کارون ۴
اطلاعات کلی
نام رسمی:	کارون ۴
کشور:	ایران
رودخانه:	کارون
محل:	جنوب شرق شهرستان اردل در منطقه میانکوه
کارون ۴
نوع سد:	بتنی دوقوسی
ارتفاع از پی:	۲۳۰ متر
طول تاج:	۴۴۰ متر
عرض تاج:	۸ متر
نوع سرریز:	آزاد
ظرفیت تخلیه سرریزها:	۸۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه
تاریخ آغاز ساخت:	فروردین ۱۳۸۱
اطلاعات مخزن
حجم مخزن:	۲۲۷۹میلیون متر مکعب
طول دریاچه:	۴۱ کیلومتر
پانویس‌ها
بلندترین سد ایران

سد کارون ۴ بر روی رودخانه کارون و در فاصلهٔ ۶۷۰ کیلومتری ریزشگاه رودخانه کارون به خلیج فارس احداث شده‌است. این سد بزرگترین سد بتنی دو قوسی ایران و پنجمین سد مرتفع و منبع تولید انرژی برق آبی در جهان است.

این سد، در استان چهارمحال و بختیاری و ۱۸۰ کیلومتری جنوب غربی شهرکرد قرار دارد. و در تیرماه سال ۱۳۹۰ با حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری سابق افتتاح شد.

سازندگان

سد کارون ۴ با کارفرمایی توسعه منابع آب و نیروی ایران، پیمانکاری شرکت جهاد توسعه منابع آب (شرکت زیر مجموعه مؤسسه جهاد توسعه (وزارت جهاد کشاورزی) و مشاوره مهاب قدس ساخته شده است. مطالعات نخستین طرح کارون ۴ در سال ۱۳۴۵ (۱۹۶۷ میلادی) در چارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنین برنامه‌ریزی کلی منابع آب حوضه آبریز رودخانه کارون توسط شرکت مهندسین مشاور بین‌المللی «هارزا» انجام گرفت و پس از آن مطالعات مرحله نخست در سال ۱۳۷۴ و مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت مهندسی مشاور «مهاب قدس» و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام شد.

اهداف و منافع سد کارون ۴

• تولید انرژی برق‌آبی متوسط سالانه به میزان ۲۱۰۰ گیگاوات ساعت
• کنترل آب‌های سطحی منطقه
• پیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تأمین آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی در دشت‌های پایین‌دست
• کنترل سیلاب‌های مخرب فصلی (وقوع سیلاب در زمان احداث سد دو مرتبه باعث تخریب سازه‌های وابسته به آن شد)

ویژگی‌های طرح

• تنظیم آب رودخانه کارون به میزان ۳/۷ میلیارد مترمکعب
• بالادست‌ترین سد در رودخانه کارون.

سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و منافع

طی برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۸۶۰۰ میلیارد ریال بوده که توسط منابع عمومی و داخلی همچون تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و نیز تسهیلات خارجی (فاینانس، وام) تأمین گردیده است. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارت بوده از افزایش قیمت تمام شده طرح و همچنین عدم انتفاع از فروش برق تولید شده توسط نیروگاه آن. در نهایت منافع حاصل از تولید برق این سد بر اساس برآورد اولیه درآمد، سالانه برابر با ۱۳۵۳ میلیارد ریال تخمین زده شده است (بر حسب هرکیلووات ساعت ۶۴۲ ریال).

اطلاعات فنی نیروگاه

مشخصات کلی نیروگاه
نوع نیروگاه	سطحی
انرژی متوسط سالیانه	۲۱۰۷ گیگاوات ساعت
ظرفیت نیروگاه	۱۰۰۰ مگاوات
تعداد واحد	۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی
حداقل تراز بهره‌برداری	۹۹۶+ متر از سطح دریا
ابعاد نیروگاه	۱۲۰ متر طول × ۲۲متر عرض × ۶۵ متر ارتفاع
حجم حفاری	۹۴۲۰۰۰ مترمکعب
حجم بتن‌ریزی	۱۸۰۰۰۰ مترمکعب
مشخصات توربین نیروگاه
نوع توربین	فرانسیس با محور عمودی
سرعت چرخش توربین	۱۸۷/۵ دور در دقیقه
حداکثر راندمان توربین در هد نرمال	۹۵/۷٪
هد نرمال بهره‌برداری	۱۹۱ متر
قدرت تولید در هد نرمال	۲۵۵ مگاوات
دبی طراحی برای هر واحد	۱۷۱ مترمکعب در ثانیه
سطر رانر	۴/۸ متر
مشخصات ژنراتور نیروگاه
ولتاژ نامی	۱۵/۷۵ کیلوولت
قدرت خروجی نامی (هر واحد)	MVA۲۶۳
قدرت خروجی حداکثر (هر واحد)	MVA۳۰۰
فرکانس نامی	۵۰ هرتز
تعداد قطب‌ها	۳۲
مشخصات ترانسفورماتورهای اصلی
تعداد	۱۳ دستگاه (۱۲ دستگاه اصلی و یک دستگاه ذخیره)
نوع	تک فاز
قدرت نامی	۱۰۰ مگاوات آمپر (تکفاز)
ولتاژ نامی اولیه	KV ۱۵/۷۵
ولتاژ نامی ثانویه	KV(410/√۳)±5%kv
سیستم خنککننده	OFWF
مشخصات کلیدخانه
نوع پست	GIS
ولتاژ نامی	۴۰۰ کیلوولت
آرایش	باس‌بار دوبل
تعداد رآکتور	یک رآکتور ۵۰ مگاوار
جرثقیل اصلی نیروگاه
نوع	سقفی
تعداد	۲ دستگاه
ظرفیت کل باربری	۶۰۰ تن
دهانه عبور	۲۳/۷ متر
مشخصات تونل‌های آب بر نیروگاه
تعداد تونل	۴ رشته
مجموع طول پوشش فلزی در تونل‌های آب‌بر	۸۴۰ متر
طول کل تونل‌ها	۱۴۲۶ متر
تعداد کل استرک‌ها	۱۷۲ عدد
طول شفت‌های عمودی	۲۱۲ متر
قطر استرک	۶ متر
حجم کل حفاری	۱۸۷۶۰۰ مترمکعب
طول استرک	۵ متر
حجم کل بتن‌ریزی تونل‌ها	۳۶۰۰۰ مترمکعب
وزن هر استرک	۱۶ تا ۲۹ تن
حجم بتن‌ریزی پشت پوشش فلزی	۲۱۰۰۰ مترمکعب
پانویس

ترک خوردگی

در آبان ۱۳۹۲ اعلام شد که این سد ترک خورده است. اما حسن رنجبران، مجری طرح سد و نیروگاه کارون ۴ اعلام کرد: "ترک خوردن سد طبیعی است، خاصیت بتن ترک خوردن است و تمام سدهای بتنی دنیا ترک می‌خورند."

رسانه‌های ایران در زمان افتتاح این سد گزارش کرده بودند که ترک‌هایی در بدنه این سد عظیم وجود دارد که در آن زمان شرکت ملی حفاری ایران با استفاده از تکنولوژی تزریق سیمان به چاه نفت، ترک‌ها را ترمیم کرد.

منابع

• صفحه اختصاصی سد کارون ۴ در وب سایت شرکت آب و نیرو
• افتتاح سد توسط محمود احمدی‌نژاد

جستارهای وابسته

• سد کارون ۳
• سد شهید عباسپور
• سد مسجد سلیمان

پیوند به بیرون

• واکنش مجری سد کارون ۴ به ترک خوردگی سد