مهدیه (شهرکرد)

مهدیه (شهرکرد)

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	چهارمحال و بختیاری
شهرستان	شهرکرد
بخش	بخش مرکزی
نام محلی	زانیان پایین
نام‌های قدیمی	ذانایان
مردم
جمعیت	۶٬۲۳۲ نفر
آب‌وهوا
روزهای یخبندان سالانه	5ماه از آبان ماه تا فروردین ماه

مهدیه (شهرکرد)، روستایی قدیمی از توابع بخش مرکزی شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری ایران است.

جمعیت

براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶٬۲۳۲ نفر (۱٬۵۱۹خانوار) بوده‌است.

شهرک مهدیه نام تغییر یافته روستای زانیان، ذانیان یا ذانایان است که در سال 1360 به دلیل اشتباه با ماده "زانیان عربی" به مهدیه تغییر نام یافت. امروزه یکی از محلات شهرکرد است و زیر نظر شهرداری غرب شهرکرد اداره میشود. دانشگاه سراسری شهرکرد در کنار این محل واقع شده است. زانیان در 4 کیلومتری غرب شهرکرد واقع شده و در کتاب مرآت‌البلدان ناصری بدین شرح مرقوم شد: «قریه زانیان سفلی در نیم فرسخی چالشتر واقع شده. دو رشته قنات دارد یکی آباد و دیگری خراب، حمام و مسجد خوب از بناهای حاجی محمدرضا دارد» (اعتماد السلطنه، 1368:1934) زانیان که از آبادی‌های نسبتاً آباد شهرکرد است، سه هزار جمعیت دارد. سرزمین مصفا و دارای چشمه و باغات است. قریب پانزده هزار مَن عایدی دارد مزرعه‌ی؟ از باغات خوب این آبادی است در نوشته‌های قدیم این قریه را زانوان نوشته‌اند (می‌گویند قریه اشکفتک و زانیان به منزله دو زانو برای قریه چالشتر که حاکم‌نشین بوده می‌باشد. اربابان و مالکین قدیم از بین رفته و بیشتر املاک آن در اختیار خرده مالکان قرار گرفتند. این آبادی دارای آسیاب و حمام و مسجد علی از دوران حاج محمد رضاخان است که به سبک ابنیه صفوی ساختمان شده و تعمیرات‌شان از طرف خود اهالی به عمل می‌آید(نیکزاد امیر حسینی، 1385: 430 ) در لغت نامه دهخدا چنین آمده است: زانیان دهی است از دهستان لار بخش حومۀشهرستان شهرکرد. واقع در٦ هزارگزی باختر شهرکرد و متصل به راه شهرکرد به سامان ، در دامنۀ کوه و منطقۀ معتدل. سکنۀ آن ١٠٩٤ تن شیعۀ فارسی زبان اند. آب آن از رودخانه و قنات تأمین میشود و دارای محصول غلات، سیب زمینی است. شغل اهالی آن زراعت ، گله داری و صنایع دستی زنان ، جاجیم بافی و راه آن ماشین رو است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج ١٠) در دوران قبل از اسلام به جاي حرف دال، ذال به کار مي بردند و در واقع ذانايان همان دانايان است(هنوز هم در زبان محاوره دال به ذال تلفظ می شود مثال کنبد=گنبذ) که مرتبه ای از طبقه ی موبدان زرتشتی(غیر روحانی) بوده است. البته باز می تواند به حضور کردان در دوره ی صفوی در این منطقه باشد که زانایان یا دانایان از زبان آنها منشاء گرفته باشد. برج و باروی کهن آن نابود شده است- قلعه ی بی بی از نامهای اماکن تاریخی آن است - کارخانه روغن کشی بزرگی داشته و آسیاب آبی آن که در ایام کودکی خرابه های آن را دیده بودم اکنون وجود ندارد. حمام پایین و حمام بالای قدیمی آن هنوز برپاست اما کاربردی ندارد. دو محله ی قلعه و توده از محلات قدیمی آن است.مسجد جامع آن چندین بار توسعه و عمران شده است. لهجه ای خاص داشته که متفاوت از شهرکرد و به چالشتر نزدیک است. امامزاده سلطان ابوطالب معروف به سلطان سبزه پوش از اماکن زیارتی نزدیک به این منطقه- مدرسه ابتدایی آن توسط مرحوم حاج سیف الله ارجمند در سالهای قبل از انقلاب در محله قلعه راه اندازی شد که با خراب شدن دیوار بزرگ خشتی حصار آن به مکانی دیگر در محله توده برده شد در این واقعه چند دانش آموز کشته و چند نفر زخمی شدند. از فقهای این روستا حاج مصطفی فقیه زانیانی عالم زاهد ورع، از علما و ائمه‏ى جماعت اصفهان. در مسجد تكیه‏ى ظلمات امامت مى‏فرمود، و مورد وثوق و اعتماد عموم بود، از شاگردان حاج میر محمد صادق مدرس و حاج سید على نجف‏آباد و دیگران بوده. در 26 ربیع الاول این سال وفات یافته، در نزدیك تكیه‏ى ملك، در روى سكویى مدفون گردید. ماده تاریخ وفاتش این است: الحق بجمع خمسة ارخ و قل فى الخلد عند المصطفى قد اسكنا برگرفته از کتاب: دانشمندان و بزرگان اصفهان از علمای دیگر حاج سید کاظم نوربخش بودند که طرف اعتماد عوام و خواص بوده اند. زانیان از آبادیهای کهن چهارمحال و بختیاری است. لهجه مردمش شیرین و فارسی سلیس است و با مردمان ترک زبان اشگفتک که به غلط زانیان بالا یا علیا خوانده می¬شود، تفاوت دارد اما اداب و روابط مشترک بین آنها زیاد است. این آبادی با چالشتر، نافچ از زبان فارسی استفاده میکرده اند. مسجد جامع آن ساخت اواسط دوره قاجار و توسط حاج محمدرضاخان ستوده ساخته شده است آدرس سایت مسجد در پائین متن قابل مشاهده است. یک حمام قدیمی هم دارد که هم اکنون تحت نظر میراث فرهنگی است. امروزه جزء شهرداری غرب شهرکرد است. مردمان آن اهل کوشش و تلاش بوده اند اما با رشد بی رویه فرهنگ مصرف گرایی به این روش زندگی می کنند اهالی اصیل آن بسیار آبرومند بوده و یکی از تعالیم آنان به فرزندانشان آزادمردی و حفاظت از آبروی خود و دیگران است. ساکنان اصلی آن به دلایلی به مهاجرت دست زده اند به طوری که قریب به دو سوم جمعیت آن به شهرهای اصفهان، تهران، اهواز، آبادان، بوشهر و سایر شهرها مهاجرت کرده اند. در گذشته وجود رودخانه ای با چشمه سارهای زیاد و قنات های متفاوت فضای عمومی این روستا را به شدت با صفا و سرسبز گردانیده بود. وجود باغ های کوچک و برزگ و درختستان های سپیدار و سنجد و بید و پوشش گیاهی زنیان و شیرین بیان با صدای باد شامگاهی بوی عطرهای طبیعی بسیاری بر این آبادی می گسترانید. عطر گل های یاس، محمدی و روز در هر خانه ای امید زندگانی و فرداهای بهتر را نوید می داد. چادر زنها سفید و گلهای ریز صورتی رنگی داشت. هیچ کس به دیگری به تمسخر نگاه نمی کرد و دارا و ندارای آن با هم زندگی می کردند. اما ناگاه رودخانه خشکید، درختستانها قطع شد و چیزی از آن بهشت کوچک مهمان پذیر برجای نماند.

متاسفانه مهدیه در چند سال های قبل مورد ورود مهاجرانی قرار گرفت که فاقد پیشینه و اصالتی هستند و در قسمتی از مهدیه ساکن و به محل غربت ها ( غربتی ها) ها معروف است ، غربتی های این منطقه اکثر به فروش مواد مخدر مشغول هستند و دولت و مسولان هم متاسفانه نتوانستد آن ها را بیرون کنند ومنطقه و زمین ها تصرف شده به درست این غربت ها را پس گرفته و به مردمان اصیل و بومی منطقه و استان و شهرکرد تحویل دهد. وجود این غربتی ها باعث به وجود آمدن بسیاری از مشکلات برای ساکنان این منطقه و حتی شهر شهرکرد شده است که به نام منطقه مهدیه هر کاری که خواستن کردند و کسی جلوگیری نکرده است از کار های این قوم مجهول و الهویت !

پایگاه اطلاع رسانی مسجد جامع مهدیه به آدرس : www.masjedmahdieh.ir

جستارهای وابسته

• فهرست روستاهای شهرستان شهرکرد
• فهرست روستاهای ایران
• فهرست جمعیت شهر و روستاهای ایران

منابع

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. بازبینی‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.