مسجد جامع دزفول
| مسجد جامع دزفول | |
|---|---|
| نام | مسجد جامع دزفول |
| کشور |  ایران |
| استان | خوزستان |
| شهرستان | دزفول |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | سنگی و آجری |
| سال‌های مرمت | صفویه و قاجاریه |
| کاربری | مسجد |
| دیرینگی | قرون اولیه هجری قمری |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۸۷ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۹ آذر ۱۳۱۶ |
 مسجد جامع دزفول
|
|
اولین و قدیمی ترین مسجدی که در دزفول ساخته شده است ٬جامع است که در مرکز شهرستان دزفول٬در خیابان امام خمینی قرار دارد.ساخت این مسجد که به سبک معماری دوره ساسانی است ٬بین قرنهای سوم و چهارم هجری قمری صورت گرفته است. البته اختلاف نظراتی وجود دارد و برخی مأخذها تاریخ ساخت مسجد جامع دزفول را سده هفتم هجری قمری میدانند.
درکتاب " یادگارهای خوزستان"نوشته ایرج افشار آمده که این مسجد در سده ی ۷ و ۱۲ بازسازی شده و ایوان شرقی آن از بناهای دوران صفویه است که در سال ۱۱۱۰ ه.ق بنا شده است. و سردر و گلدسته های آن از قرن ۱۲ است و درساختن این بنا از شیوه معماری کاخ ایوان کرخه استفاده شده است.[۱]
مرحوم "سید محمد علی امام" اتاق شرق مسجد جامع را قدیمی ترین قسمت مسجد نوشته است که به آن " غریب خانه " هم میگویند.
بازسازی ها[ویرایش]
مسجد جامع در گذر زمان از ابتدای احداث همواره در کانون توجهات بوده و به دلیل اهمیتی که داشته در دوره های مختلف بازسازی و مرمت شده است. از روی سنگ نوشته هایی که در مسجد موجود است آخرین مرمت های این مسجد در دوره های صفویه و قاجاریه بوده، از جمله بر روی یکی از سنگ ها، تاریخ تعمیر ، مقارن با پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی است و به همین خاطر رنگ های آبی و فیروزه و کاشی های آبی که شاخصه معماری آن دوران است در بخش هایی از مسجد دیده می شود. و یا بر روی یکی از کاشی ها تاریخ ۱۲۵۳ یعنی در زمان محمد شاه قاجار ذکر شده است.از دیگر دلایل قدمت بالای مسجد ، سبک معماری آن است که الگو گرفته از معماری کاخ ایوان کرخه و معماری دوره ساسانی است.
ساختمان مسجد جامع[ویرایش]
بنای مسجد در یک طبقه ساخته شده و دارای صحنی بزرگ است. کالبد اصلی بنا در جبهه جنوبی آن، که هسته اولیه مسجد است، سنگی می باشد.دیوارهای مسجد بسیار قطور و شبستان آن ایستادگی خود را از ۲۰ ستون سنگی می گیرد که در وسط شبستان مسجد قرار داشته و جای شمعدان در آن تعبیه شده است. مصالح به کار رفته در دیوارها عمدتاً آجر و در ستون ها ، سنگ های چهار تراش است و از ملات ماسه و آهک جهت ساخت دیوارهای و ستون های باربر استفاده شده است. محراب مسجد در وسط شبستان واقع است که دارای گچبری های زیبایی است. در مجاورت محراب منبری سنگی با ده پله قرار دارد که در دو طرف آن گلدسته های کوچک و سفید رنگی قامت افراشته اند . ایوان مسجد که در وسط واقع شده، در دو طرف خود، گلدسته هایی به ارتفاع ۱۵ متر دارد که شکوه معماری اسلامی و ایرانی آن را به رخ می کشد و با کاشیکاری های زیبایی مزین شده است. در گذشته بانگ موذن مسجد از این گلدسته ها نمازگزاران را به به راز و نیاز فرا می خوانده است. نوع سقف های مسجد سنتی و تلفیقی از طاق، تویزها، کلمبوها و طاق گهواره ای است و سقف ایوان اصلی بنا با کاربندی و آجرهای رنگی جدا و ۴ تیپ متنوع دارد . سقف ایوان های مسجد نیز گنبدی شکل و از آجر هستند.از دیگر بخش های مسجد جامع دزفول ، شوادانی عمیق با مساحت ۲۰۰ متر است که دارای ۲۵ پله و اتاق های کوچکی در وسط پلکان است که درب نداشته و در اصلاح به آنها کت گفته می شود. برای تهویه هوای شوادان مسجد دو روزنه وجود دارد که از ویژگی های معماری دزفول در بناهای تاریخی و بافت قدیم دزفول می باشد که در دزفولی آنها را “دریزه” می نامند. درب ورودی شوادان مسجد در صحن اصلی آن قرار داشته و از قدیم برای استراحت نمازگزاران در تابستان های گرم خوزستان مورد استفاده قرار می گرفته است.
منابع[ویرایش]
- ↑ «خبرگزاری ایسناتاریخ =». بازبینی‌شده در ۷/۹/۲۰۱۲.
http://tourism.dezfulfarda.ir/?p=222
