زلقی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو

زلقی یا زلکی یکی از طوایف شعبه یا جرگه چهارلنگ از ایل بختیاری می‌باشد. این ایل متشکل از چند طایفه بزرگ و دارای بیش از ۴۰ اولاد می‌باشد که هرکدام از تیره‌ها، به نوبه خود از چند اولاد، و هر اولاد از چند تش، وهر تش از چند کو، و هر کو از چند کر و بو یا خانوار، تشکیل شده است. معمولاً تیره‌های یک طایفه، دارای نیای مشترکی می‌باشند و یا به صورت نسبی یا سببی باهم پیوند خویشاوندی دارند. زلقی در معنی کلمه یعنی کمیاب و نادر. این کلمه در فارسی قدیم به معنی آنچه که یافت نشود، نایاب و ناپیدا بوده است.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

زیست بوم

مناطق سکونت این طایفه در جنوب استان‌های مرکزی و شرق لرستان و شمال استان چهارمحال و بختیاری و نیز در شهرهای شمالی و شرقی استان خوزستان می‌باشد. همچنین در استان کرمان طوایفی از بختاری زلقی وجود دارند برای مثال شهاب الدین و غیاث الدین برادران بختیاری بودند که در سال ۱۱۲۰ ساکن دیار بافت در استان کرمان شده‌اند؛ و فامیل‌های امروزی شهابی نژاد و غیاثی ناشی از مهاجرت عده‌ای از بختیاریها به کرمان است. بختیاری‌های کرمان به زبان فارسی صحبت می‌کنند. اما با وجود دور افتادن از سرزمین بختیاری هنوز برخی از آداب و رسوم بختیاری زلقی را حفظ کرده‌اند.

شهرهای محل سکونت

برخی شهرهای محل سکونت این ایل عبارتند از الیگودرز، دورود، خمین، اندیمشک، دزفول، شوشتر، گتوند/ صالح شهر، مسجد سلیمان و هندیجان، هرچند به دلیل قرار این ایل در طول تاریخ در منطقه الیگودرز و نامگذاری بخش بزرگی از حوزه جغرافیایی این منطقه به نام بخش زلقی این گمان به وجود آمده است که سکونت‌گاه اصلی ایل زلقی بخش زلقی است اما شواهد تاریخی و جغرافیای انسانی این ایل حاکی از آن است که زلکی‌ها از دیر باز در اکثر مناطق لرستان بزرگ سکونت داشته‌اند.

تیره‌های طایفه زلکی

۱. آریاسی

شامل تیره‌های:

  • شهاب الدین
  • شهابی نژاد
  • بختیاری نژاد
  • غیاث الدین
  • غیاثی
۲. هزارسی

شامل تیره‌های:

  • اولاد خدابخش
  • جهانبخش
  • ذولفقار
  • جعفر
  • جهانگیر
  • باوا
  • عباس
  • بختیار
  • جوبازوند
  • پزی:
  • محمد وند
  • سلیمان وند
  • حسن وند
  • دراشگفتی
  • ترپی
  • بی آبی
  • مدروک
  • مفروش
  • لیرکی
۳. دوزنی

شامل تیره‌های:

  • تاجمیری
  • تشمال
  • شاه‌منصوری
  • رحمت وند
  • جمال وند
  • ماندنی
  • سلطانی
  • قوچعلی
  • ممدوزنی
  • وندوندگری
  • شیخ گوشه
  • حسین عبدالله
  • کلی جلی
  • شمس الدین وند
  • شیخ باباروزبه
  • کاهگونی
  • گانر
  • حیدروند
  • محمد سلیمانی
۴. جاوند
شامل تیره‌های:
  • ایسوالی
  • خان
  • محمدرضاوند
  • ارجنکی
  • خمکاروند
  • شهکه وند
  • شیخ
  • سرخ سرخ
  • قربان وند
  • عباس وند
  • چنگری
  • اسدوند
۴. مینجایی
شامل تیره‌های:
  1. شهکه وند
  2. آدینه وند
  3. علی محمد وند
  4. کووری
  5. قربان وند
  6. رجب وند
  7. ابراهیم وند
  8. صابروند
  9. مددوند
  10. عسگروند
  11. قنبر وند
  12. شیخ پیر بادوش
۶. بریم وند
شامل تیره‌های:
  • قیطاسوند
  • القاص وند
  • کوه کن
  • ابول وند
  • حیدر وند
  • مهلی وند
  • غلام وند

منابع

  1. Arash Khazen. «Tribes and Empire on the Margins of Nineteenth-Century Iran p.22». دانشگاه واشینگتن، ۲۰۰۹. بازبینی‌شده در ۲۰۱۴. 
  2. «Iran Almanac and the Book of Facts». Echo of Iran، 1970. 
  3. «نمودار اجتماعی طوایف بختیاری». دانشنامه ایرانیکا. 
  4. «Bakhtyārī». دانشنامه بریتانیکا. بازبینی‌شده در 3-25-2014. 
  5. «BAḴTĪĀRĪ TRIBE». Encyclopaedia Iranica. بازبینی‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴. 
  6. Carl Skutsch. «Encyclopedia of the World's Minorities page.176». 
  • حسین ابراهیمی ناغانی. «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وب‌گاه انسان‌شناسی و فرهنگ، ۲ اسفند ۱۳۸۸. 
  • خسروی، عبدالعلی. فرهنگ بختیاری. تهران، ۱۳۶۸
  • کریمی، اصغر. سفر به دیار بختیاری. تهران، * عکاشه، اسکندر. تاریخ ایل بختیاری به کوشش فرید مرادی. تهران، ۱۳۶۵
  • نیکزادامیرحسینی، کریم. شناخت سرزمین بختیاری. اصفهان، ۱۳۵۴
  • مهرزادقنبری سردار اکبری خرادآذر. سرگذشت ایل چهارلنگ۱۳۸۶اهواز