ملا هادی سبزواری

دانشمند و فیلسوف مسلمان سده سیزدهم هجری
نام:	حکیم حاج ملا هادی سبزواری
عنوان:
زادروز:	۱۲۱۲ هجری/۱۷۹۷ -میلادی در سبزوار
مرگ:	۱۲۸۹ هجری / ۱۸۷۳ -میلادی در سبزوار
تبار:	ایرانی
مذهب:	شیعه
سنت مدرسه‌ای:	مکتب ملاصدرا
زمینه‌های فعالیت:	علوم اسلامی و فلسفه اسلامی
تأثیرپذیران:	ملاصدرا سهروردی نصیرالدین طوسی ابن عربی ابن سینا
تأثیرگذاران:	تاثیرگذاری بر دوره‌ای ۲۰ ساله بر فلسفه اسلامی

حکیم حاج ملا هادی سبزواری (۱۲۱۲-۱۲۸۹ هجری قمری) دانشمند علوم اسلامی و فیلسوف معروف و شاعر و فقیه ایرانی است. ملا هادی غزل‌های حکمی و عرفانی سروده‌است و در شعر «اسرار» تخلص می‌کرد.

زندگی

او در سال ۱۲۱۲ هجری معادل ۱۷۹۷ میلادی در شهر سبزوار به دنیا آمد. پدرش حاج میرزا مهدی سبزواری یکی از دانشمندان علوم اسلامی بود. هادی پس از فراگیری علوم مقدماتی، برای تکمیل درس به مشهد رفت. پس از آن برای تحصیل عرفان و فلسفه راهی اصفهان شد و در جلسات درس استادانی از جمله: ملا حسین سبزواری، علامه محمد ابراهیم کلباسی، آقا شیخ محمدتقی رازی، ملا علی مازندرانی نوری اصفهانی و ملا اسماعیل کوشکی حاضر شد.

ملا هادی در سال ۱۲۴۲ به مشهد بازگشت و پنج سال در مدرسه حاج حسن مشغول تدریس شد.

شاگردان

در حوزه علمیه مشهد در مدرسه حاج حسن ایشان شاگردان چندی را آموزش داد که از میان آنها می‌توان به این افراد اشاره نمود:

• محمدکاظم خراسانی صاحب كفايه الاصول
• میرزا حسین سبزواری
• ملا محمد کاظم سبزواری،
• حسین مجتهد سبزواری،
• عبدالکریم قوچانی،
• ملاسلطان محمد گنابادی(سلطان علیشاه)
• حسن حکیم داماد،
• محمد یزدی معروف به فاضل یزدی

مرگ

ملا هادی سبزواری عصر روز بیست و پنجم ذی الحجه سال ۱٢۸۹ قمری در سن ۷۷ سالگی درگذشت. بنای آرامگاه او در ضلع جنوبی میدان کارگر شهر سبزوار واقع است.

آثار

• اسرار الحکمه فی المفتتح المغتتم
• النبراس فی اسرار الاساس
• دیوان اشعار
• راح قراح و کتاب رحیق در علم بدیع
• مفتاح الفلاح و مصباح النجاح
• رسائل حکیم سبزواری
• منظومه و شرح منظومه سبزواری، شناخته شده‌ترین اثر حکیم سبزواری که در واقع تلخیصی منظم از اسفار ملا صدرا است، مشابه کتاب تحفة الحکیم شیخ محمدحسین غروی اصفهانی

شروح و حواشی

• حاشیه بر اسفار اربعه
• حاشیه بر الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه
• حاشیه بر شرح سیوطی لابن مالک
• حاشیه بر کتاب «شوارق» لاهیجی
• حاشیه بر کتاب مفاتیح الغیب ملاصدرا
• حاشیه بر مبدأ و معاد
• شرح الاسماء
• شرح فارسی بر برخی از ابیات مشکل مثنوی معنوی

گفتاوردها

كنت گوبينو فيلسوف فرانسوى: «شهرت او به قدرى عالمگير شده كه طلاب زيادى از ممالك هندوستان، تركيه و عربستان براى استفاده از محضر او به سبزوار رو آورده و در مدرسه او مشغول تحصيل هستند.»

اقبال لاهوری: «پس از ملاصدرا، فلسفه ايرانى با ترك آيين نو افلاطونى، به فلسفه اصيل افلاطون روى آورد. نماينده بزرگ اين گرايش جديد ملا هادى سبزوارى است . او بزرگترين متفكر عصر اخير ايران است . بنابراين بررسى فلسفه او براى شناخت نحوه تفكر اخير ايران لازم است . فلسفه سبزوارى مانند فلسفه هاى اسلاف او سخت با دين آميخته است . سبزوارى با اسناد فعليت به حق ، جهان بينى ايستاى افلاطون را دگرگون كرد و به پيروى از ارسطو حق را مبدا ثابت و موضوع همه حركات شمرد. از ديدگاه او همه موجودات عالم به كمال عشق مى ورزند و به سوى غايت نهايى خود سير مى كنند.»

پرفسور توشى هيكو ايزوتسو دانشمند ژاپنى و استاد فلسفه دانشگاه مك گيل كانادا: «حاج ملا هادى سبزوارى متفكرى است كه اثر معروف «منظومه و شرح آن » از اوست و به اتفاق همگان بزرگترين فيلسوف ايرانى در قرن نوزدهم بود. در عين حال وى در ميان استادان و بزرگان عارف آن عصر مقام اول را داشت.»

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی مدخل Mulla Hadi Sabzevari

پیوند به بیرون

• مدخل هادی سبزواری در دانشنامهٔ ایرانیکا به قلم سید حسین نصر (انگلیسی)