جناح (بستک)

شهر جناح جنه, جنح
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	بستک
بخش	بخش جناح
نام(های) قدیمی	قصبه جناح
مردم
جمعیت	7647 {{مرکز آمار ایران - سال 1390 }}
جغرافیای طبیعی
مساحت	۷۰۰ هکتار محدوده مسکونی
ارتفاع از سطح دریا	۳۲۰ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شماره تلفنی	076-4434
وبگاه	جناح آنلاین
تابلوی خوش‌آمد به شهر
شهر جناح روی نقشه ایران ۲۶.۹۴۴۴° شمالی ۵۵.۵۸۴۴° شرقی / 26.9444; 55.5844

جَناح شهری است از توابع بخش جناح شهرستان بستک در استان هرمزگان در أقصی در جنوب شهر لار، در ۳۰ کیلومتری شهر بستک و در ۲۳ کیلومتری دهستان کوخرد، در شمال غربی شهرستان بندر لنگه، و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع می‌باشد. از آنجا که این شهر در یک سمت و پهلو از منطقه جغرافیایی خود قرار گرفته آن را جناح (به معنی بال و پهلو) می‌نامند. نام قدیمی آن «قصبهٔ جناح» بوده أست.

شهر جناح دارای، بیمارستان، و یک واحد دانشگاه آزاد اسلامی، پاسگاه نیروهای انتظامی، دفتر پست و یک موزه مردم‌شناسی است.وتعدادی ادارات دولتی و بخشداری است.پیشتر آب لوله کشی جناح از روستای هرنگ تأمین می‌شده‌است ولی بعلت شور شدن چاه‌های هرنگ پس از آن آب جناح را از لاور میستان تأمین کرده‌اند.

جناح قدیم

پیش از اینکه را شوسه شود واز طریق کوخرد و مِهران عبور نماید، جناح گذرگاه کالاهای بود که از بنادر چارک و مغویه که تا جناح بیش از ۳۰ تا ۳۵ کیلومتر فاصله ندارند می‌آمد، از بندر مغویه و از بندر چارک و بندر لنگه کالاها را از طریق تنگ خور جناح حمل می‌کردند.کالاهای بازرگانی از جناح به مقصد لار، اوز، گراش، جهرم و شیراز بار می‌شد جناح در قدیم از مراکزتجارت جنوب بوده‌است. در زمان قدیم در کوچه و بازار جناح جنب وجوش دادوستد محسوس بود و معامله رونقی چشمگیر داشت. سوداگران برای حمل کالای خود و چه بسا برای خرید کالا در رفت‌وآمد بودند. به جرأت می‌توان گفت که جناح در آن زمان مرکزیت بازرگانی داشت.اکنون هم با اینکه به واسطه فاصله‌اش از جاده اصلی اسفالت بستک به بندر لنگه رونق بازرگانی گذشته را ندارد، ولی شهری زیبا به نظر می‌آید، شهری تمیز با جاده‌های اسفالت شده ومرتب.و مردمانی خونگرم و مهمان نواز و با سواد. با اتمام راه خور جناح این شهر بر روی جاده اصلی بستک -جناح - بندر لنگه قرار می‌گیرد.

جغرافیای منطقه

حدود شهر جناح، از سمت شمال: به رودخانه مهران و صحرای خلوص، و از سمت جنوب به خور جناح «خور جناح » و کوه بُدُن «کوه بُدُن» و کوه سفید، و از سمت مغرب به کهتویه و از سمت مشرق به بخش کوخرد و دهستان هرنگ منتهی می‌شود.

جمعیت

با وجوداینکه جمعیت بسیار زیادی از مردم جناح در کشورهای حاشیه خلیج فارس به خصوص بحرین و کویت و امارت متحده عربی ساکن اند جمعیت شهر جناح طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ ، برابر با ۷۱۶۹ نفر بوده‌است.

جناحی‌های ساکن کشور بحرین شهره خاص و عام

اگر گزاف نگفته باشیم، در کشور بحرین واژه‌ای به نام (جناح یا جناحی) از تقدّس و محبوبیت والایی برخوردار است، دلایلی چند، این تئوری را کامل می‌نماید:

• قشر کثیری از جمعیت یک میلیون نفری بحرین را جناحی‌ها تشکیل می‌دهند (قریب به ۴۰۰۰۰ نفر).
• از گردانندگان بزرگ اقتصادی بحرین می‌باشند .پسوند نام تجاری و دفاتر شرکت‌ها و کارخانجات گویای این مسئله‌است .
• در زمینه فرهنگی و سیاسی دست توانایی دارند .ریاست دانشکده حقوق و جامع شناسی منامه - حضور در کابینه آموزش و پرورش
• بازیکنان تیم ملی فوتبال ملکه زیبایی سال ۲۰۰۷ - جامعه پزشکان سران احزاب سیاسی همچون وعد و حتی الوفاق بحرین از جمله جناب عبدالله الجناحی که از سران حزب وعد می‌باشند .
• پارلمان جناحی با نام «مجلس الجناحیه و اقربائهم» که سالهاست با تاسیس آن مرکز تجمع جناحی‌های کشور بحرین است . این مجلس که در منامه احداث شده‌است محل گردهمایی و تشکل این قشر فعال کشور بحرین است .

دستگاه رله تلویزیونی

در چند سال اخیر در ارتفاع جنوب شرقی جناح مشرف به چشمه گَؤری (گبری) دستگاه رله تلویزیونی نصب شده و مورد بهره‌برداری است. در جناح چند دستگاه پمپ آب، ۴۰ هزار اصله نخل دیم و ده هزار من (۴۰۰۰۰ کیلو) زمین دیم زیر کشت و تعداد بسیار زیادی برکه دارد.

در جناح دو رودخانه فصلی وجود داردکه به زبان محلی به آن(دروا)می گویند بنام‌های ایلو و پَلی که در روزهای پرباران طغیان می‌کند و از میان شهر می‌گذرد و چند بار تلفات مالی هم داده‌است.دشت جناح در منطقه بستک دارای پر تعدادترین محل‌های تفریح کوهستانی و معمولی است..

در ارتفاعات کوه سمت جنوب جناح چند لاور وجود دارد که به شرح زیر است: لاور گادون، لاور خره، لاور (پشتخه) تهرو، ولاور کهزه .

میدان گازی کوه سفید جناح

وبسایت جناح آنلاین درباره میدان گازی سفید جناح بدین شرح توضیح داده‌است : به گزارش جناح آنلاین و به نقل از منابع مختلف خبری . میدان نفتی جناح که حدود سی سال پیش عملیات حفاری آن نیمه کاره رها شده بود . امروز توسط وزیر نفت بعنوان جدیدترین میدان نفتی کشور با نام «سفید» اعلام شده‌است .

این میدان دارای ۷۰ میلیارد مترمکعب گاز درجا است که وزیر نفت در مصاحبه مطبوعاتی امروز خود . مکان دقیق آن را ۱۴۰ کیلومتری شمال بندرلنگه اعلام کرده‌است .

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مسعود میرکاظمی دقایقی پیش در جمع خبرنگاران با اعلام اینکه میدان جدید گازی «سفید» در ۱۴۰ کیلومتری بندر لنگه واقع است، گفت: این میدان جدید گازی در شرق بوشهر و غرب بندرعباس واقع شده‌است.

به گفته وزیر نفت، ۷۲ درصد ذخایر درجای این میدان گازی قابل استحصال است.

تنگ خور

تنگ خور جَناح که در ۹ کیلومتری جنوب جناح واقع است و کاروان‌رو است، وسط این تنگ تپه‌ای است بزرگ و کوه مانند اما خاکی که به نام هُمبُس که به واسطه خاک سستی که دارد تقریبآ دائم درحال ریزش است، در هنگام ریزش سنگهای کلان با خود به پائین دره سرازیر می‌کند، و چون راه قافله‌ها از ته دره عبور می‌کند چندین بار تلفات مالی و جانی هم داده‌است. تنگ خور تقریباً مانند بادگیری برای جناح است، از ساعت ۱۲ ظهر تا نیمه شب بادی مخصوص می‌وزد.در خرداد ماه تا ۱۵ تیر این باد گرم است که به لهجه محلی به آن «تَش باد» (آتش‌باد) گفته می‌شود.از نیمه تیر تا آخر تابستان بادی خنک می‌وزد. ..

مردم جناح

جناح مردمانی کاسب پیشه و فعال دارد.در جناح مانند سایر شهرها و روستاهای مناطق جنوب ایران جوانان تمایل به مسافرت به آن سوی خلیج فارس دارند.بیشترشان مقیم آن مناطق هستند و اوضاع اقتصادی ایشان هم خوب است، همه نیکوکار بوده کمکهای قابل توجهی به محل و زادگاه خود می‌کنند. پل ارتباطی جناح با جاده ارتباطی شهر بستک به بندر لنگه به‌وسیله همین نیکوکاران به روی رودخانه مهران ساخته شده‌است و شهر جناح با جاده سراسری وصل کرده‌است. پیش از ساخت این پل، در زمستان‌های پرباران ۱۰ تا ۱۵ روز ارتباط جناح با دهستان فرامرزان و توابع آن و همچنین با بستک و داخل کشور قطع می‌شد. نخستین پزشک محلی جناح آقای دکتر پوریوسف است که در همان شهر مشغول طبابت هستند.

بیشتر مردم جناح با لهجه‌ای مخصوص به نام"جمسی" تکلم می‌کنند و درصدی از آن‌ها با لهجه اوزی و گروه کوچکتری نیز به لهجه شیخانی صحبت می‌کنند که از زبانهای فارسی بسیار قدیمی هستند . از آثار قدیمی جناح می‌توان قلعه قلات نام برد که که مانند برج دیده بانی بر بالای شهر جناح برروی کوهی واقع شده‌است و همچنین قنات‌های صحرای گبری یا چاه دوک که بر سنگهای ضخیم پای کوه واقع شده وآب ان تقریباً شیرین است و در قدیم آب اهالی را تامین می‌کرده‌است و همه آنها از آثار دوران گبری‌ها است.

شاعران

جناح مکان پرورش شاعرانی بوده است که همواره نام و اشعار آنان برای جناح و منطقه باقی‌مانده است . اثر مکتوبی از آنان باقی نیست اما بسیاری از اشعار آنها در میان عامه مردم رواج دارد .

• ناصر چمن پیرا در شعری به زبان محلی جمسی در وصف جناح چنین میگوید :

سرودهِ جــنــه

ا دل صفحه روز گار موه بنوئسم		اسم خوشرنگ جنه، دانش و فرهنگ جنـه
از جفی که‌اش و که دشمن غدار نی گم		چونکه مالیده بده، پوزش اته جنگ جنه
از هوای خش و ولمی که اتاد از دل خور		بلبلا مست ا بن، اکنن همه آهنگ جنــه
خشی جنه ببن که تاجرا، پیشه ورا		مجا ول شونکه و امدن، بدن همرنگ جنه
هر جیش پا انسش از مجا خشتر ابنش		سستی و بی هنری، مرده اته چنگ جنـه
هر که آثار و بناهای قدیم اش ندده		اش بگو سو بگی از کوه و شل و سنگ جنه
شور مردم همه آبادی و عـمرانی شهر		اختلاف و جر و دعوانن به جز ننگ جنه
قحطی و زلزله و درد و بـی آوی و دزی		هرتی اش صفحه ین ازتاریخ رنگ رنگ جنه
از اصالت و جوونمردی که سوغات جنن		هر جوونی اش گرته خوشه ز فرهنگ جنـه
شـافعـی مذهب و دیندارو ادب دوستن و رند		مـتعصب الـی آوازه پــر رنـگ جـنه
وخته پا ازنِه ا دور اتنه اگش آخ چه نه خش		و دو رز بعدش ابش واله و دلتنگ جنه
بدنی قدر جنه، دل و نِه آتی چونکه		جئده‌اش نن و خدا ارزش یک کنگ جنه
جــنــه باغ گـلن و ما جنـیا بلبل باغ		جنـه گل وامنت و ما ببم افـشـنـگ جنه

مشاهیر، دانشوران و فرهنگیان جناح

در جناح علماء وحافظان قرآن برجسته‌ای بوده‌اند که در قرائت قرآن به مرحله استادی رسیده و قرائتی با تجوید صحیح داشتند.

از برجستگان این رشته، حاجی مصطفی فقیه عالم برجسته مذهبی جناح، حافظ کل قرآن و از تعلیم آموختگان سلطان العلماء معروف بود. وی در دوران تحصیلات حوزوی خویش سفری به مصر جهت بازدید از دانشگاه اسلامی الازهر و سفری به کراچی پاکستان داشته‌است. حاج مصطفی فقیه در ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس شاگردان بسیاری داشته که تعدادی از شیوخ امارات متحده عربی و مشهورترین آنان شیخ زاید بن سلطان آل نهیان پادشاه کشور امارات از آن جمله‌اند. گفته می‌شود شیخ زاید احترام زیادی برای استاد خویش قائل بوده و تا سال‌های آخر عمر آن مرحوم احوالات وی را جویا می‌شده‌است. از دیگر حافظان جناحی، شیخ عبدالکریم خطیب جناحی از حافظان قرآن با صدایی خوش و تجویدی تعلیم یافته بود که شاگردانی را نیز تربیت نموده‌است. همچنین شیخ عبدالرحیم بن حافظ جناحی یکی از دین‌آموختگان برجسته در دبی بود، وی در دبی مکتبخانه‌ای دایر کرده و کودکان را آموزش می‌داد. وی از طرف شیخ راشد بن سعید آل مکتوم حاکم وقت دبی دادستان عالی (قاضی القضاء) شده بود.

از دیگر افراد فرهنگی جناح می‌توان از این افراد نام برد:

• حاج احمد درود.
• استاد احمد پذیرا معروف به احمد مدان
• حاج ابراهیم حاجی طالب، نیکوکار فرهنگی.
• حاج عقیل عباسی، نیکوکار فرهنگی.
• شیخ عبدالله نور محمد جناحی.
• شیخ علی جناحی.
• حاجی ملاعلی کهنه.
• حاجی شیخ یوسف جناحی.
• حاجی ملا مصطفی بن اسحاق.
• شرفا شرفائی، برپاکننده کتابخانه جناح.
• محمد شریف غیاث فرزند محمد (۱۲۷۲-۱۳۳۲) خورشیدی. نام کامل وی ( محمد شریف محمد احمد غیاث خنجری فیشوری ). نام برده بنیانگذار دهداری جناح و حومه از توابع شهرستان بستک و اولین دهدار رسمی دولتی در دوران پهلوی در «قصبهٔ جناح» در جنوب غرب ایران بود. بعدازسالها تلاش و تجارت بین هند وایران به میهن باز گشتند و بیشتر سرمایه خودرا صرف عمران و آبادانی جنوب کشور نمودند. برای اولین بار در آن خطه از خاورمیانه از جمله خدمات ایشان این بود که زمین‌های خشک بایر را با چرخ بادی ساخت پنسیلوانیای آمریکا احیا کردند. این چرخ بادی را باکشتی از بندر بمبئی به سمت بندر گامبرون (بندرعباس) حمل کرده و درجنوب ایران (منطقه جناح و فاریاب و حومه) بوسیله نیروی باد و نه برق و گازوئیل زمینهای وسیعی را از وسط جناح تا نزدیک کوه معروف "لاورکلاه" بطور گسترده آبیاری کرده و به زیر کشت می‌برند وبه این ترتیب باغات خودرا به تفریحگاه مردم تبدیل کردند. بخاطر همان چرخ بادی امریکایی در بین مردم باغ بزرگ ایشان معروف شد به "باغ چرخ و فلک". غیراز سرسبزی باغها وسایل تفریحی دیگری هم برای خانواده‌ها از جمله برای بچه‌ها (مثل برکه بند ساروچی) و سکوهای بلند با پله‌های زیبا در کنار نهر آب بنا و باغچه‌های نخل و میوه‌های گرمسیری کاشتند که هنوز آثار آنها باقیست. در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی همیشه از نفود سیاسی خود بر دولتمردان و نظامیان در راه خدمت به زحمتکشان میهن استفاده کردند که هنوز بخش قابل توجهی از مردم به نیکی از ایشان یاد می‌کنند. کتابخانه اندرونی ایشان بسیار خوب طراحی و میز و صندلی‌ها را مرتب کرده ودر طاقچه‌ها کتابهای گوناگون علمی و ادبی به زبان‌های مختلف چیده بودند. یکی از دیدنی ترین آثار ایشان در کتابخانه تبدیل شده بود و هم اکنون در موزه مردمی جناح قرار دارد.

همچنین در جناح مبارزانی علیه ظلم و جور خوانین عباسی سر برآوردند که تا به امروز افتخار مبارزات و آزادی‌خواهی آنان برای جناح باقیست . از جمله آنان میتوان اشاره کرد به :

• مزیری کوتاه جناحی . محمد بن احمد مزیری معروف به کوتاه.

کتابخانهٔ عمومی شرفا شرفایی در شهر جناح

تأسیس این کتابخانه به سال ۱۳۸۲ خورشیدی بوده است،از آغاز افتتاح کتابخانهِٔ شرفا شرفایی در سال ۱۳۸۲ ناصر چمن پیرا نماینده « شرفا شرفایی » به عنوان سرپرست کلیه‌ی امور کتابخانه برگزیده شدند. از آنجاییکه بیشتر کتابهای اهدایی مرحوم « شرفا شرفایی » مورد «دانشگاهیان» و «محققان» می باشد، لذا « بانو رابعه فرشادی » همسر نیکوکار « شرفا شرفایی » تصمیم به احداث کتابخانهِٔ کودک و نوجوان گرفتند تا فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در وجود این قشر نهادینه شود. کتابخانهِٔ کودک و نوجوان در فضای کتابخانه های عمومی، کتابخانه ای نادر محسوب می شود که در استان هرمزگان بی نظیر و در کشور کم نظیر می باشد وکودکان به عنوان سرمایه های آینده می توانند از آن بهره مند شوند. محتوی کتابخانه: تعداد جلدهای کتاب سی هزارجلد کتابهای پر محتوی ونفیس بخش مجلات قدیمی که در سطح کتابخانه‌های کشور بی نظیر می‌باشد. همینطورتعداد۴هزارجلدکتابهای کودک ونوجوان که به پیشنهادآقای ناصر چمن پیرا وتقبل هزینه ساخت توسط رابعه فرشادی همسر مرحوم شرفایی تحقق پذیرفت.

جستارهای وابسته

• فهرست بخش‌های ایران
• استان هرمزگان
• شهرستان بستک
• موزه مردم شناسی

پیوند به بیرون

• شهرداری جناح
• تقسیمات استانی استان هرمزگان
• تقسیمات استانی استان هرمزگان (مصوبه ۱۳۸۳ )

فهرست منابع و مآخذ

• محمدیان، کوخردی، محمد ، «شهرستان بستک و بخش کوخرد» ، ج۱.چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
• عباسی، قلی، مصطفی، «بستک وجهانگیریه»، چاپ اول، تهران : ناشر: شرکت انتشارات جهان معاصر، سال ۱۳۷۲ خورشیدی.
• سلامی، بستکی، احمد. (بستک در گذرگاه تاریخ) ج۲ چاپ اول، ۱۳۷۲ خورشیدی.
• نگاره‌ها از: احمد سلمان گوده‌ای و محمد محمدیان کوخِردی.
• بالود، محمد. (فرهنگ عامه در منطقه بستک) ناشر همسایه، چاپ زیتون، انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.
• مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۳ خورشیدی.
• بالود، محمد. (فرهنگ عامه در منطقه بستک) ناشر همسایه، چاپ زیتون، انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.
• الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd، an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
• بختیاری، سعید، ، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
• چمن پیرا، ناصر پاییز ۱۳۷۴ خورشیدی.
• محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰ ـ ۵۱ ـ ۵۲ ـ ۵۳)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)