حسن اسفندیاری
| حسن اسفندیاری | |
|---|---|
 |
|
| محتشم السلطنه | |
| رئیس مجلس شورای ملی | |
| پادشاه | رضاشاه پهلوی |
| سفیر کبیر ایران | |
| وزیر مالیه | |
| مشغول به کار | |
| تاریخ انتصاب کابینه‌های دوم و ششم |
|
| نخست وزیر | حسن مستوفی |
| وزیر معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه | |
| مشغول به کار | |
| تاریخ انتصاب کابینه پنجم |
|
| نخست وزیر | حسن مستوفی |
| وزیر عدلیه و وزیر خارجه | |
| مشغول به کار | |
| تاریخ انتصاب کابینه اول |
|
| نخست وزیر | حسن مستوفی |
| وزیر خارجه ایران | |
| اطلاعات شخصی | |
| تولد | ۱۸ ذیحجه ۱۲۸۳ ۲۳ آوریل ۱۸۶۷ تهران، |
| مرگ | ۵ اسفند ۱۳۲۳ شمسی ۲۴ فوریه ۱۹۴۵ میلادی (۷۷ سال) |
| ملیت |  ایران |
| فرزندان | عباسقلی اسفندیاری |
| پیشه | ، سیاستمدار |
| دین | اسلام شیعه |
| کنیه(ها) | «آخوند اعیان» |
حسن اسفندیاری ملقب به محتشم‌السلطنه (زاده ۱۲۸۳ قمری - درگذشته ۱۳۲۳ شمسی) سیاستمدار ایرانی و رئیس مجلس شورای ملی، وزیر و سفیر کبیر ایران بوده‌است. او همچنین پدر همسر اول مریم فیروز محسوب می‌شود.[۱]
محتویات
آغاز کار[ویرایش]
پدرش میرزا محمد صدیق‌الملک از کارمندان وزارت امور خارجه بود. محتشم السلطنه در سال ۱۲۸۳ قمری در شهر تهران متولد گردید و پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در تهران به مدرسه دارالفنون رفت. ابتدا به تبعیت از پدر به عضویت وزارت امور خارجه درآمد و پس از مدتی به عنوان نایب سفارت به برلین اعزام شد. در این ماموریت به زبان‌های فرانسه، آلمانی و انگلیسی تسلط پیدا کرد.
بیسمارک و هیتلر[ویرایش]
وی در حین این ماموریت موفق گردید با اتو فون بیسمارک صدراعظم آلمان مذاکراتی به عمل آورد. سال‌ها بعد، در زمانی که اسفندیاری به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران برای شرکت در تاجگذاری جورج ششم پادشاه انگلستان عازم آن کشور بود، در برلین با آدولف هیتلر ملاقات و گفتگو کرد و حتی در این ملاقات شوخ‌طبعی نیز نمود. هیتلر از او پرسید: «آیا شما سابقاً در آلمان ماموریت داشته‌اید؟» و او پاسخ داد: «بله، البته قبل از تولد شما».
سیاست[ویرایش]
اسفندیاری از سنین جوانی در دستگاه دولتی مشغول به کار بوده‌است. او پس از ماموریت در زمان بیسمارک به ایران بازگشت و به ریاست اداره دول غیرهمجوار وزارت خارجه منصوب شد. یک سال قبل از قتل ناصرالدین شاه به لقب محتشم السلطنه مفتخر گردید و با سمت ژنرال قنسول ایران به شبه قاره هند عزیمت کرد. در هنگام سفر سوم مظفرالدین شاه جزو ملتزمان رکاب بود و در دوره محمدعلی شاه سمت مترجم حضوری وی را داشت. در کابینه امین السلطان اتابک معاون وزارت خارجه شد و در کابینه مستوفی الممالک وزارت دادگستری را ازآن خود نمود.
دوره‌های وزارتی او از این زمان پی در پی فرامی‌رسد. او در کابینه‌های سپهدار تنکابنی، صمصام السلطنه، عین الدوله و مجدداً مستوفی الممالک وزیر بود. در مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹ نطق‌های زیادی کرد و به همین مناسبت به کاشان تبعید شد. با روی کار آمدن احمد قوام به وزارت معارف رسید.
از دوره پنجم تا دوره سیزدهم مجلس شورای ملی نماینده تهران و مازندران و از دوره دهم برای چهار دوره متوالی سمت ریاست مجلس را از آن خود کرد. با تبعید رضاشاه در اثر وقایع شهریور بیست، به تدریج از سیاست کناره گیری نمود و به امور دینی پرداخت به گونه‌ای که به «آخوند اعیان» معروف شد. پس از انقضای دوره سیزدهم که به دلیل کهولت سن قادر به احراز شغل نبود و حقوق بازنشستگی هم نداشت بنا بر مصوبه مجلس سیزدهم ماهیانه هزار تومان از مجلس شهریه دریافت می‌کرد. وی مردی متدین، محافظه کار و گشاده‌دست و مورد احترام نمایندگان مجلس بود. حاج محتشم السلطنه در سن ۷۹ سالگی در تهران درگذشت.[۲] مدفن او در آرامگاه خانوادگی در ابن بابویه است.[۳]
خواهرزاده وی، مجید آهی، در دولت‌های علی منصور، محمدعلی فروغی و علی سهیلی وزیر دادگستری بوده‌است.[۴]
منابع[ویرایش]
- ↑ ESFANDĪĀRĪ, ḤĀJJ MOḤTAŠAM-AL-SALṬANA ḤASAN
- ↑ ذکاء الملک فروغی و وقایع شهریور بیست، دکتر باقر عاقلی، انتشارات علمی، ۱۳۶۴ تهران
- ↑ بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ناصر نجمی، انتشارات انیشتین، ۱۳۷۳ تهران
- ↑ ذکاء الملک فروغی و وقایع شهریور بیست، دکتر باقر عاقلی، انتشارات علمی، ۱۳۶۴ تهران
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه |
| ۱ | میرزا محمدحسین‌خان دبیرالملک، میرزا حسن‌خان محتشم‌السلطنه، میرزا مصطفی‌خان عدل منصورالسلطنه | عدلیه | ۶ | میرزا ابراهیم‌خان حکیم‌الملک، میرزا مرتضی‌قلی‌خان صنیع‌الدوله | مالیه |
| ۲ | میرزا حسین‌قلی‌خان نواب، میرزا حسن‌خان محتشم‌السلطنه | خارجه | ۷ | معرفی‌نشده | علوم |
| ۳ | عبدالحسین میرزا فرمانفرما، عبدالمجید میرزا یمین‌الدوله | داخله | ۸ | معرفی‌نشده | فوائد عامه |
| ۴ | میرزا احمدخان قوام‌السلطنه، عبدالحسین میرزا فرمانفرما | جنگ | ۹ | اسدالله میرزا شهاب‌الدوله | پست و تلگراف |
| ۵ | معرفی‌نشده | تجارت |
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه |
| ۱ | میرزا محمدعلی‌خان ذکاءالملک، میرزا مهدی‌قلی‌خان مخبرالسلطنه | عدلیه | ۵ | میرزا حسن‌خان محتشم‌السلطنه، میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک | مالیه |
| ۲ | میرزا محمدعلی‌خان علاءالسلطنه، میرزا محمدابراهیم‌خان معاون‌الدوله | خارجه | ۶ | میرزا نظام‌الدین‌خان مهندس‌الممالک | علوم، فوائد عامه و تجارت |
| ۳ | میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک، عبدالمجید میرزا عین‌الدوله | داخله | ۷ | اسدالله میرزا شهاب‌الدوله | پست و تلگراف |
| ۴ | غلامحسین‌خان صاحب‌اختیار | جنگ |
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه |
| ۱ | میرزا مرتضی‌خان ممتازالملک | عدلیه | ۵ | حسنعلی‌خان نصرالملک | مالیه |
| ۲ | میرزا محمدعلی‌خان ذکاءالملک | خارجه | ۶ | میرزا مهدی‌قلی‌خان مخبرالسلطنه | فوائد عامه و تجارت |
| ۳ | میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک | داخله | ۷ | حسنعلی‌خان نصرالملک | پست و تلگراف |
| ۴ | رضاخان سردارسپه | جنگ | ۸ | میرزا حسن‌خان محتشم‌السلطنه | معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه |
| ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ر. | وزیر | وزارت‌خانه | ||||||
| ۱ | مصطفی عدل، حسن وثوق، علی‌اکبر داور | عدلیه | ۵ | حسن وثوق، حسن اسفندیاری، فیروز فیروز | مالیه | ||||||
| ۲ | علیقلی انصاری | خارجه | ۶ | مهدی‌قلی هدایت | فوائد عامه و تجارت | ||||||
| ۳ | حسن مستوفی، محمود علامیر، مهدی مشیر فاطمی | داخله | ۷ | احمد اتابکی | پست و تلگراف | ||||||
| ۴ | محمدعلی فروغی | جنگ | ۸ | احمد بدر، سیدمحمد تدین | معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه | ||||||
| معاون ریاست وزرا: محمود جم | |||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- درگذشتگان ۱۹۴۷ (میلادی)
- رؤسای مجلس شورای اسلامی
- رئیسان مجلس شورای ملی
- مدفونان در ابنبابویه
- وزیران امور خارجه ایران
- وزیران دادگستری پهلوی
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت اول)
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت پنجم)
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت دوم)
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت سوم)
- وزیران دولت حسن مستوفی (دولت ششم)
- خاندان اسفندیاری
