مسعود کیهان
| مسعود کیهان | |
|---|---|
| وزارت معارف | |
| نخست وزیر | علی منصور |
| وزیر جنگ | |
| نخست وزیر | سیدضیاءالدین طباطبایی |
| پس از | امیرنظام |
| پیش از | سردار سپه |
| اطلاعات شخصی | |
| تولد | ۱۲۷۲ تهران، |
| مرگ | ۱۳۴۵ تهران، |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | سیاست‌مدار و نظامی |
| تخصص | استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، محقق جغرافیا |
| دین | اسلام |
| خدمت نظامی | |
| کنیه(ها) | ماژور مسعودخان |
| وفاداری | ژاندارمری |
| خدمت/شاخه | پیاده نظام شیراز |
| دستورات | هنگ سوم فارس |
| رزم‌ها/جنگ‌ها | جنگ گردان اراک با قوای روس |
ماژور (سرهنگ) مسعودخان و بعدها دکتر مسعود کیهان (۱۲۷۲- ۱۳۴۵ خورشیدی) صاحب منصب ژاندارمری و استاد دانشگاه و رئیس موسسه جغرافیای دانشگاه تهران بود. وی از اعضای کمیته زرگنده و به همراه سید ضیاءالدین طباطبایی از عوامل اصلی کودتای ۱۲۹۹ بود.
کودکی و نوجوانی[ویرایش]
او در سال ۱۲۷۲ در تهران به دنیا آمد. آموزش ابتدایی را نزد پدرش عبدالمطلب مستشارالوزاره فراگرفت و سپس به مدرسه علمیه وارد شد. در ۱۱ سالگی پدرش او را برای تحصیل به فرانسه فرستاد و توانست از دانشکده افسری سن سیر فارغ‌التحصیل شود و به مدت یک سال در ارتش فرانسه خدمت کرد.[۱]
زندگی نظامی[ویرایش]
- مقابله با انگلیسی‌ها
بازگشت مسعود به ایران مقارن سال های آغازین جنگ جهانی اول بود. وارد ژاندارمری شد و با درجه ماژوری به هنگ سوم ژاندارمری فارس اعزام گردید. در شیراز به همراه دیگر افسران «کمیته حافظين استقلال» را تشکیل دادند که هدف عمده آن مقابله با اشغال و زورگویی نیروهای انگلیسی مستقر در منطقه بود. پس از چندی به اتهام طرفداری از آلمان‌ها به تهران فراخوانده شد.
- جنگ با قوای روس
ورود او به تهران با محاصره تهران توسط قوای روس و مهاجرت دولت همزمان بود و او مامور تشکیل گردان اراک گردید و مدتی مقابل قوای روس در اراک مقاومت کرد ولی شکست خورده و مجروح شد و عقب نشینی نمود و به دولت ملی در تبعید در قصرشیرین پیوست. شکست های پی در پی قوای ملی و اقدامات ریاست این قوا علیه وی، باعث پناهنده شدن او به دولت عثمانی گردید.[۱]
- کودتا
همزمان با پایان جنگ اول جهانی در سال ۱۲۹۷ خورشیدی، ماژور مسعود به تهران برگشت و مجدداً در ژاندارمری مشغول کار شد و به همکاری کلنل اسمایس انگلیسی به زنجان رفت. با همکاری اسمایس و سید ضیاءالدین، کمیته آهن که قبلاً در اصفهان پایه ریزی شده بود تقویت و مقدمات کودتای ۱۲۹۹ فراهم گردید. اعضاء این کمیته هم‌قسم شدند که مقدمات کودتا را فراهم آورند و این کمیته از آن پس بام کمیته زرگنده خوانده شد.[۲] [۳]
- وزیر جنگ
پس از پیروزی کودتا و تشکیل دولت توسط سیدضیاءالدین طباطبایی، مسعود کیهان وزارت جنگ کابینه را به عهده گرفت، اما پس از چندی اختلاف بین او و رضاخان سردار سپه باعث کنار گذاشتن او از وزارت گردید و عاقبت پس از سقوط دولت سید ضیاء، کیهان به همراه بعضی از اعضای کمیته آهن به اروپا مهاجرت کرد.
سوابق علمی[ویرایش]
کیهان در سال ۱۳۰۳ خورشیدی پس از اقامت کوتاهی در اروپا راهی وطن شد ولی این‌بار نظامیگری را ترک گفت و در مدرسه دارالفنون و دانشسرای عالی به تدریس زبان فرانسه پرداخت. بعد از ۴ سال به عنوان سرپرست ۱۲۰ دانشجو مجدداً به فرانسه رفت و خود نیز در رشته تاریخ و جغرافیا مشغول تحصیل شد. پس از بازگشت از فرانسه در سال ۱۳۱۴ به تدریس جغرافیا در دانشگاه تهران که به تازگی افتتاح شده بود پرداخت.[۱][۴]
کیهان در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول تدریس شد و مدت کوتاهی در کابینه علی منصور عهده دار وزارت معارف بود. وی در سال ۱۳۴۵ در تهران وفات یافت.
مسئولیت ها[ویرایش]
- فرمانده پیاده نظام شیراز.
- ریاست نظمیه فارس.
- فرمانده هنگ سوم ژاندارمری فارس.
- فرمانده گردان گارد اراک.
- عضو کمیته آهن ۱۲۹۹.
- وزیر جنگ در کابینه سیدضیاء ۱۲۹۹.
- وزیر مشاور در آن کابینه.
- تأسیس موزه مردم شناسی ۱۳۱۶.
- عضو فرهنگستان ۱۳۲۰.
- وزیر معارف در کابینه علی منصور.
- معاون دانشگاه تهران ۱۳۳۰.
آثار[ویرایش]
- جغرافیای مفصل ایران (در سه جلد).
- پیدایش فلات ایران.
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ مُعزی، فاطمه. «نگاهی به زندگی ماژور مسعود کیهان». تاریخ معاصر ایران پائیز ۱۳۷۹ (۱۵ و ۱۶): ۲۰۱ الی ۲۱۰.
- ↑ مکی، حسین. تاریخ بیست ساله ایران. ج. اول. تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۸. ۲۱۴-۲۱۵.
- ↑ دولت‌آبادی، یحیی. حیات یحیی. ج. ۴. تهران: انتشارات فردوسی، ۱۳۶۲. ۲۴۶.
- ↑ «گنجي در طلسم قلعة جمشيد». روزنامه اطلاعات بین‌المللی.
