قید
قید، کلمه یا گروهی از کلمات است که به فعل یا صفت یا مسند، مفهومی دیگر را علاوه بر مفهوم خود اضافه می‌کند. مانند جمله «بابک تند رفت» که تند کیفیت فعل «رفتن» را نشان می‌دهد و چگونگی انجام یافتن فعل یا مفهوم صفتی یا معنی کلمه دیگری را به چیزی از قبیل زمان ، مکان ، حالت و... مقیّد می سازد . وقتی می گوییم ، « پدرام سخنرانی کرد .» شنونده می پرسد ؛ چگونه سخنرانی کرد ؟ درجواب می گوییم : پدرام خوب سخنرانی کرد . پس کلمه ی خوب چگونگی انجام یافتن فعل را نشان می دهد . باز شنونده می پرسد : کِی وکجا سخنرانی کرد؟ جواب می دهیم : پدرام امروز اینجا خوب سخنرانی کرد . کلمه ی ( بسیار) خوب را که قید است مقیّد ساخته است این گونه قید ها را قید مقیّد نامند .
محتویات
تقسیمات قید[ویرایش]
تقسیم از لحاظ کاربرد در جمله[ویرایش]
- قید فعل: قیدی که فعل را از لحاظ مفاهیم کیفیت، حالت، زمان، مکان، ترتیب، تکرار، تأکید، تشبیه و مقدار مقید می‌کند. مانند مثال بالا
- قید صفت: قیدی که کمیت صفت را مشخص می‌کند. مانند «مرد بسیار دانا»
- قید برای قید دیگر: که قید فعل را مقید می‌کند. مانند رضا خیلی خوب کار می‌کند
- قید مصدر: قیدی که مفهوم مصدر را گسترش دهد. «تند راندن در جاده خطرناک است.»
اقسام قید از لحاظ دستوری[ویرایش]
- قید مختص: قیدی که به جز نقش قیدی،
- کلمات تنویندار در عربی که وارد زبان فارسی شده‌اند همگی قید مختص هستند.
- عبارات و ترکیبات عربی که وارد زبان فارسی شده‌اند، قید مختص هستند. مانند «الحق و الانصاف»
- گروه‌های کلمه‌ای که با حرف اضافه ساخته می‌شوند و به جای قید به کار می‌روند، قید مختص هستند. مانند «به راحتی از زندان فرار کرد»
- قید مشترک: صفت‌ها، اسم‌ها، فعل‌ها، شبه‌جمله‌ها، ضمایر و حرفهایی که می‌توانند نقش قیدی هم بپذیرند. مانند «سینا شب به خانه برگشت.»
اقسام قیدازلحاظ معنی وکارکرد[ویرایش]
۱. زمان: امروز، در آن هنگام . ۲. مکان: این جا، آنجا....
۳. مقدار: یک کیلو، بسیار، کم، زیاد...
۴. حالت: آهسته، گریان، نالان....
۵. منفی: هرگز، اصلا، هیچ، نه...
۶. استثنا: مگر، جز، وگرنه، غیر....
۷. تأکید: آری، بی گمان، بلکه، راستی، ناچار، هرآینه، بی چون و چرا....
۸. کیفیت: خوب، به آرامی....
۹. استفهام: برای چه، آیا، چون، کی، چرا، چطور، چگونه....
۱۰. تاسف:افسوس، متاسفانه....
۱۱. تعجب: چه عجب، عجبا...
۱۲. شک و تردید:شاید...
۱۳. قید تکرار:دوباره و...
تقسیمات قید از لحاظ ساختمان[ویرایش]
- قید ساده: که به قید مفرد نیز معروف است و قیدی است که به اجزای زبانی قابل تجزیه نباشد و یک واژک باشد.
- قید مرکب: قیدی است که از دو یا چند واژک تشکیل شده باشد.
- عبارت قیدی: که معمولاً یک گروه متممی است (حرف اضافه به اضافه متمم بعد از آن)
- قید موّول: که جمله‌ای است که می‌توان آن را به یک قید تأویل کرد و می‌توان به جای آن یک قید ساده یا مرکب یا یک عبارت قیدی گذاشت. مانند جمله «کودک، در حالی که می‌گریست، به سمت مادرش رفت» که می‌توان آن را بدین صورت نوشت: «کودک گریان به سمت مادرش رفت.»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
