شعر سپید

شعر سپید، شعر منثور یا شعر آزاد گونه‌ای از شعر نو فارسی است که در دهه سی شمسی و با مجموعهٔ هوای تازه از احمد شاملو ظهور پیدا کرد. تفاوت عمده این آثار با نمونه‌های قبلی شعر نو در فرم شعر بود. در این سبک عموماً وزن عروضی رعایت نشده ولی آهنگ و موسیقی نمود دارد.

در دسته‌بندی شعر نو فارسی، گاهی به هر شعر که در قالب شعر نیمایی نگنجد شعر سپید می‌گویند.

نمونه اشعار

سلاخی می‌گریست/ به قناری کوچکی/ دل باخته بود!

(احمد شاملو)

دلم گرفته است/ دلم گرفته است/ به ایوان می‌روم و انگشتانم را بر پوست کشیدهٔ شب می‌کشم/ چراغ‌های رابطه تاریکند/ چراغ‌های رابطه تاریکند/ کسی مرا به آفتاب معرفی نخواهد کرد/ کسی مرا به مهمانی گنجشک‌ها نخواهد برد/ پرواز را به خاطر بسپار/ پرنده مردنی ست.

(فروغ فرخزاد)

تو اگر می‌پنداری عمر ما رو به پایان است/ این بطری‌های آب را برای که در یخچال می‌گذاری/ تو اگر می‌پنداری عمر ما رو به پایان است/ این تحمل درد دندان را رها کن.

(احمد رضا احمدی)

تاریخچه و شاعران معروف

در مسیر شعر نو نیمایی در سال ۱۳۲۶ نخستین مجموعه شعر احمد شاملو به نام آهنگ‌های فراموش شده به چاپ رسید. به جهت آن که این مجموعه حاوی نخستین نمونه‌های «شعر سپید» در زبان فارسی است نشر آن در این سال سزاوار توجه‌است (برای دیدن نقد و نظرهای چند در مورد این کتاب، رک :شمس لنگرودی، تاریخ تحلیلی شعر نو، ۱/۳۵۴ به بعد) قطعنامه نام مجموعهٔ دیگر شعر احمد شاملو بود که نخستین بار در سال ۱۳۳۰ منتشر شد. این مجموعه حاوی چهار شعر بلند بود که نشان می‌داد شاملو با عبور از شیوهٔ نیمایی برای خود راه تازه‌ای می‌جوید (جعفر یاحقی، جویبار لحظه‌ها:۶۱). در دهه هشتاد شمسی گروهی از شاعران جوان در تداوم شعر نو به تعادل خوبی در فرم و محتوای شعر دست یافتند.

اسامی برخی از شاعران نامی این سبک در زیر آمده‌است:

• هوشنگ ایرانی
• تندرکیا
• بیژن جلالی
• احمد شاملو
• یدالله رؤیایی
• سید علی صالحی
• منوچهر آتشی
• احمدرضا احمدی
• رضا براهنی
• بیژن الهی
• هرمز علی پور
• علی باباچاهی
• منصور اوجی
• علی موسوی گرمارودی
• طاهره صفارزاده
• سلمان هراتی
• سیدحسن حسینی

منابع

• طلا در مس، رضا براهنی، انتشارات زریاب، ۱۳۸۰، تهران.

پیوند به بیرون

گفتاری در شعر سپید و موسیقی درونی آن