مظاهر مصفا

مظاهر مصفا
زادروز	۱۳۱۱ اراک
محل زندگی	تهران
ملیت	ایرانی
پیشه	استاد دانشگاه
نقش‌های برجسته	شاعر، مصحح متون کهن
سبک	قصیده
تأثیرگذاران	ملک‌الشعرا بهار بدیع‌الزمان فروزانفر جلال‌الدین همایی محمدتقی مدرس رضوی
آثار	پاسداران سخن، دیوان سنایی (تصحیح)
همسر	امیربانو کریمی
فرزندان	علی مصفا کیمیا مصفا گلزار مصفا امیراسماعیل مصفا
والدین	اسماعیل مصفا

مظاهر مصفا (زادهٔ ۱۳۱۱، اراک) استاد دانشگاه، شاعر و مصحح برجستهٔ معاصر ایران است. او سال‌های متمادی به‌عنوان استادتمام رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به خدمت مشغول بود. وی در سال ۱۳۸۴ به دستور ریاست دانشگاه کنار گذاشته شد.

زندگی‌نامه

مظاهر مصفا، فرزند اسماعیل مصفا، در سال ۱۳۱۱ در اراک در خانواده‌ای بافرهنگ از اهالی تفرش به دنیا آمد. در زمانی که تنها ۴۰ روز از تولدش می‌گذشت، خانواده‌اش به قم نقل‌مکان کردند. پدر وی در ادارهٔ «سجل-احوال» (سازمان ثبت احوال) کار می‌کرد. مصفا دوران تحصیلات اولیهٔ خود را در مدرسهٔ حکیم نظامی قم سپری کرد و سپس دوران متوسطه را در دارالفنون گذراند و به دانشسرای عالی رفت و به تحصیل در رشتهٔ ادبیات مشغول شد؛ و تحصیلات خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی تا اخذ درجهٔ دکتری از دانشگاه تهران ادامه داد و با تأییدیهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر به پایان‌نامهٔ وی با عنوان «تحول قصیده در ایران»، موفق شد مدرک دکتری خود را اخذ کند. هم‌زمان با ادامهٔ تحصیل، به استخدام آموزش و پرورش درآمد و مدتی هم رئیس ادارهٔ فرهنگ قم بود و چندی هم ریاست مدرسهٔ عالی قضایی قم را به‌عهده داشت.

برادر بزرگ‌تر وی ابوالفضل مصفا (مصفی)، و خواهر وی خانم مصفا (مادر فؤاد حجازی، آهنگساز) از استادان زبان و ادبیات فارسی هستند.

او در جوانی با دکتر امیربانو کریمی (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران)، دختر امیری فیروزکوهی (شاعر معروف معاصر)، ازدواج کرد و از وی صاحب فرزندانی شد که از آن جمله‌اند: علی مصفا (بازیگر سینما و تلویزیون و همسر لیلا حاتمی)، کیمیا مصفا (عروس دکتر سید جعفر شهیدی)، گلزار مصفا و امیراسماعیل مصفا دارای مدرک دکتری فیزیک و استادیار فیزیک دانشگاه صنعتی شریف (متخصص در زمینهٔ تئوری ریسمان).

از دیگر سوابق علمی و اجرایی وی می‌توان به ریاست پردیس فارابی دانشگاه تهران (پردیس قم) و دبیری دبیرستان‌های تهران، ریاست انتشارات و مدیریت مجلهٔ آموزش و پرورش، دانشیاری دانشگاه شیراز و ریاست دبیرخانهٔ مرکزی دانشگاه شیراز اشاره کرد.

جایگاه شعری

مظاهر مصفا یکی از قصیده‌سرایان شاخص ایرانی بعد از ملک‌الشعرا بهار است. وی در کشورهای افغانستان و هند و دیگر کشورهای فارسی‌زبان نیز دارای شهرت است. قصیدهٔ «هیچِ» او یکی از شعرهای اوست که دکتر غلامحسین یوسفی در کتاب چشمهٔ روشن به بررسی آن پرداخته و پروفسور صلاح الصاوی (شاعر و سخن‌سنج مصری) در کتاب العدمیّة فی شعر آن را ترجمه، نقد و بررسی کرده‌است. تاکنون چند مجموعه شعر از او به چاپ رسیده که از آن جمله است: ده فریاد، سی سخن، پاسداران سخن، توفان خشم، سپیدنامه، سی‌پاره و... همچنین تصحیحات وی بر دیوان ابوتراب فرقتی کاشانی، مجمع‌الفصحاء رضاقلی‌خان هدایت، نزاری قُهستانی، سنایی، سعدی، نظیری نیشابوری و جوامع‌الحکایات عوفی منتشر شده‌است.

آثار (مجموعه شعر، تصحیح)

1. پاسداران سخن (چکامه‌سرایان)، شامل مجموعه اشعار از رودکی تا عصر حاضر
2. توفان خشم (چهل چکامه)
3. ده فریاد (مجموعه شعر)
4. سپیدنامه (مجموعه شعر)
5. سی‌پاره (مجموعه شعر)
6. سی سخن (مجموعه شعر)
7. شب‌های شیراز
8. قند پارسی
9. نسیم
10. تصحیح دیوان ابوتراب فرقتی کاشانی
11. تصحیح مجمع‌الفصحاء (در چندین جلد)
12. تصحیح دیوان نزاری قهستانی
13. تصحیح دیوان سنایی
14. تصحیح کلیات سعدی
15. تصحیح جوامع‌الحکایات عوفی (در چندین جلد)

و...

اشعار

برخی از مطالع اشعار او عبارتند از:

مردی ز شهرِ هرگزم از روزگارِ هیچ

جان از نتاجِ هرگز و تن از تبارِ هیچ

*

من آمده‌ام به بوی علی، به سوی علی، به کوی علی

رخ از همه سوی تافته‌ام، شتافته‌ام به‌سوی علی

*

دردا که آفتابِ مروت به خون نشست

فریاد ای فتی که فتوت به خون نشست

*

دوشینه به میخانه شدم از تو چه پنهان

مست از دو سه پیمانه شدم از تو چه پنهان

*

تلخ است روزگارِ من و روزگار تلخ

امسالِ ما گذشت چو پیرار و پار تلخ

*

ز پا فتاده‌ای ای نخلِ سایه‌گستر من

به خون نشسته‌ای ای آفتابِ کشور من

*

آن دست که بنوشت هجای تو، شکستم

آن خامه که بنگاشت جفای تو، شکستم

منابع

• پژمان، موسوی. ««مظاهر مصفا»، استاد ادبیات و قصیده‌سرای معاصر: معیشت، مردم را سردرگریبان کرده». وب‌گاه. روزنامهٔ شرق، ۳۱ مرداد.