بانه

بانه بانه
کشور	ایران
استان	کردستان
شهرستان	بانه
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	به‌رۆژه کۆڹ
نام(های) قدیمی	به‌رۆژه (رو به آفتاب)
مردم
جمعیت	۸۵٬۱۹۰ نفر در سال ۱۳۹۰
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱۵۸۴٫۵ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا	۱۵۵۴ متر
اطلاعات شهری
شهردار	بابک رستم پور
ره‌آورد	شال و گیوه محلی انواع لوازم خانگی پوشاک کیف و کفش لبنیات محلی
پیش‌شماره تلفنی	۰۸۷–۳۴۲
بانه روی نقشه ایران ۳۵.۹۸۹۴° شمالی ۴۵.۸۹۵۳° شرقی / 35.9894; 45.8953

بانه نام شهری است در استان کردستان واقع در مرز غربی ایران. شهر بانه مرکز شهرستان بانه در دامنه‌ی شمالی رشته کوه‌های زاگرس، ۲۰ کیلومتری نوار مرزی ایران با عراق و جنوب غربی سقز و جنوب شرقی سردشت قرار گرفته‌است. بانه با شهرستان‌های مریوان، سردشت، سقز و کردستان عراق هم‌مرز و دارای ارتباط مناسب جاده ای می‌باشد. واردات کالاهای چینی از طریق مرز عراق، بازارچه‌ی پررونقی برای این شهر به ارمغان آورده است. شهر بانه و بعضی از آبادی‌های اطراف آن در دوران جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراقی بمباران شیمیایی شد.

جمعیت

بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ این شهر با جمعیت ۸۵٬۱۹۰ بعد از شهرهای سنندج، سقز و مریوان چهارمین شهر بزرگ استان کردستان محسوب و ۱۰۹ شهر امین ایران است.

وجه تسمیه

نام بانه را از واژهٔ کردی بان به معنی «بام» و بلندی و متأثر از ارتفاعات و نحوهٔ استقرار و موقعیت شهر بانه می‌دانند. ارتفاع ۱۵۵۴ متری شهر از سطح دریا و چشم‌انداز بلندی‌های پیرامون آن موجب شده‌است که مردم برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه (منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است) و اردو (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعه بزرگ داشته) نیز تفسیر کرده‌اند.

به نوشته شرفنامه بانه نام ولایتی بود که امرای عشایر آنجا بدان منسوب بودند. این ولایت مشتمل بر دو قلعه وناحیه بود که یکی را «قلعه بیروز» و ناحیه بانه و دیگری را «قلعه شوی» می‌خواندند؛ که در مابین ولایات اردلان و بابان و مکری واقع بوده است.

معاصر

در ۱۳۲۳ خورشیدی شهر بانه به وسیلهٔ محمدرشید خان داروخانی (از کردهای روستای داروخان عراق) که بر ضد دولت مرکزی ایران دست به شورش زده‌بود، به آتش کشیده شد، ولی با حملهٔ نیروهای دولتی و فرار او به عراق بازسازی شهر آغاز شد و طی ۱۰ سال ادامه یافت.

مردم

زبان

زبان مردم بانه کردی سورانی با لهجه سلیمانیه‌ای می‌باشد.

مشاهیر

• ابراهیم یونسی نویسنده، مترجم
• فرخ نعمت پور نویسنده، روزنامه‌نگار
• عطا نهایی نویسنده
• بهمن قبادی کارگردان
• بابک صحرا نورد نویسنده

دین و مذهب

مردم بانه مسلمان و اهل سنت و جماعت و پیرو مذهب امام شافعی هستند.

در بانه یک اقلیت یهودی وجود داشت که تعدادشان بالغ بر چهل خانوار می‌شد. آن‌ها بعد از اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ میلادی و تقسیم فلسطین، در سال ۱۳۲۷ شمسی به فکر مهاجرت به فلسطین افتادند و در اواخر سال ۱۳۲۸ خورشیدی به کلی بانه را ترک نموده و به فلسطین مهاجرت کردند. هم‌زمان با مهاجرت یهودیان بانه، یهودیانِ سردشت، سقز، بوکان و مریوان و قسمتی از یهودیان سنندج و مهاباد و پیرانشهر نیز مهاجرت کردند. دو نظریه در مورد سکونت یهودیان در غرب ایران وجود دارد که اولی بیان می‌دارد که سکونت یهودیان در بانه از سال ۱۳۶ میلادی در زمان شورش بارکوشباس بر ضد حکومت روم و پراکنده‌شدن یهودیان در اطراف جهان اتفاق افتاده و دومی این موضوع را به زمان تیگلات پلاسر پادشاه آشور ۷۴۱ تا ۷۴۹ سال پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهد که بعد از فتح اورشلیم به دست پلاسر بالغ بر شصت هزار یهودی به بخش‌های غرب ایران، سرزمین ماد و جنوب دریای مازندران و دامنهٔ کوه‌های قفقاز تبعید شدند.]

مراکز علمی

• دانشگاه پیام نور
• دانشگاه آزاد اسلامی

نهادهای مدنی

ردیف	نام انجمن	تأسیس
۱	انجمن ادبی بانه	۱۳۶۸
۲	انجمن هنرهای نمایشی	۱۳۶۹
۳	انجمن موسیقی	۱۳۷۴
۴	انجمن خوشنویسان	۱۳۷۵
5	انجمن پاژین	۱۳۷۸
۶	انجمن زنان نیک‌اندیش	۱۳۷۸
۷	انجمن هنرهای تجسمی	۱۳۸۰
۸	انجمن ئهدهبی هاژه قۆخان	۱۳۸۰
۹	انجمن حمایت از خانواده زندانیان	۱۳۸۲
۱۰	مجمع خیرین مدرسه ساز	۱۳۸۲
۱۱	انجمن بیماریهای خاص	۱۳۸۶
۱۲	انجمن رفاه دانشجویی	۱۳۸۶
۱۳	مؤسسه سیاه و سفید	۱۳۸۷
۱۴	انجمن خیریه هدیه	۱۳۸۸
۱۵	انجمن پیشگیری از اعتیاد نمشیر	۱۳۸۹
۱۶	مؤسسه علمی فرهنگی هوژان کردستان	۱۳۹۰
۱۷	مؤسسه خیریه احسان بانه	۱۳۹۰
۱۸	مؤسسه سلامت روان مهر گستر	۱۳۹۲
۱۹	انجمن نۆژین	۱۳۹۲
20	بنیاد اجتماعی و فرهنگی جوانان	۱۳۹۳
21	بنیاد توسعه فرهنگی	۱۳۹۳
۲۲	انجمن ئاسۆی ڕوون	۱۳۹۴

شهرهای خواهر

	نام کشور	شهر خواهرخوانده
	ایران	آستارا

تصویر پانورامایی از شهر بانه (آبان ۱۳۹۲)

تصویر پانورامایی از شهر بانه، نوروز ۱۳۹۴

فهرست هتل‌های بانه

ردیف	نام	درجه	آدرس
۱	هتل بین‌المللی لاله	۵ ستاره	میدان فرمانداری
۲	هتل آریان	۳ ستاره	میدان شورا
۳	هتل شار	۳ ستاره	بلوار حبشی
۴	هتل سامان	۲ ستاره	بلوار سردشت
۵	هتل ستاره طلایی	۲ ستاره	نزدیک به میدان ۱۵ خرداد

پیوند به بیرون

• پایگاه اینترنتی فرمانداری شهرستان بانه
• پایگاه اینترنتی رسمی شهرداری بانه

پانویس

صالح آباد. تپه بانه کهنه. اماکن.