ایل قلخانی

ایل قلخانی یکی از ایل‌های کرد ایران و از طوایف ایل کلهر است. ایل قلخانی از مردمان کلهر شهرستان ایوان می‌باشند، که از گذشته در منطقه گوران و مناطق دیگر استان کرمانشاه ساکن شدند. در اثر این کوچ ایلی زبان این مردمان تحت تاثیر گورانی زبانان قرار گرفت و گویش کلهری جای خود را به گویش گورانی داد. قلخانی هااکثرأ ساکن ایران و پیرو آیین یارسان هستند که خود تیره‌های بزرگی را در بر می‌گیرد. تعداد زیادی از رهبران مذهبی یارسان از مردم قلخانی می‌باشند و به همین دلیل گاه به مردم یارسان، قلخانی نیز گفته می شود.

مردم قلخانی بطور کلی در مناطق جنوبی و غربی کوههای دالاهو ساکنند. قلخانی در تقسیم بندی ایلی با توجه به حضور در منطقه گوران، جز ایل گوران محسوب می‌شوند.

"سرهنری راولینسن که در سال ۱۸۳۶م. /۱۲۱۵ش. از سرزمین ایل گوران بازدید کرده می‌گوید: «زهاب از طرف حاکم کرمانشاه به ۸۰۰۰ تومان در سال به رئیس طایفهٔ گوران اجاره داده می‌شود. افراد دلیر این طایفه در کوههای مجاور سکونت دارند و همیشه برای دفع حملات عثماینها آماده‌اند.

چریکف سرهنگ روسی نیز می‌نویسد:«در صحرای زهاب و در صفحات بشیوه، چادر نشینهای طایفهٔ گوران زیاد بودند که از قلعه زنجیر چندی بود که بدانجا نقل مکان نموده بودند و نیز زمستان در آنجا توقف دارند، زیرا که خان گوران، در کوراک متوقف است، زهاب را در اجارهٔ خود دارد. ایل گوران از دیر باز دارای سابقه تاریخی بوده، تعداد جمعیت این ایل در گذشته خیلی بیش از امروز بوده، به طوری که همیشه یک فوج سرباز بسیج می‌کرده‌است. ولی به مرور زمان در اثر سوء رفتار بزرگان ایل و همچنین بعلت فقر، عده‌ای متواری و به ایلهای مجاور پناهنده شدند. ایل گوران از قدیم دارای رؤسای سر شناسی بوده، به طوری که اشخاص برجسته و صاحب نام از این ایل دیده شده‌است، از جمله استاد فقید سعید، غلامرضا رشید یاسمی را می‌توان نام برد."

مناطق محل سکونت این مردم در استان کرماشان در منطقه‌ای نسبتاً وسیع که از مرز ایران و عراق شروع و تا مناطق دوردست در اطراف همدان نیز ادامه میابد.

رؤسای ایل گوران ۴ مقر حکومتی داشته‌اند: کرمانشاه، گهواره، قلعه زنجیر قلخانی و قلعه نوشیروان، در ناحیه زهاب زیستگاه زمستانی ایل قلعه بهادری گوران است.

جستارهای وابسته

کلهرستان