دریای عرب
مختصات: ۱۸° شمالی ۶۶° شرقی / ۱۸° شمالی ۶۶° شرقی
دریای عرب پهنه‌ای آبی است در شمال شرقی اقیانوس هند، میان شبه‌جزیره عربستان و هندوستان، در شمال متصل به دریای عمان که به خلیج فارس می‌پیوندد.
دریای عرب، جزئی از اقیانوس هند به‌شمار می‌آید. حداکثر پهنای دریای عرب را ۲٬۴۰۰ کیلومتر و حداکثر ژرفای آن را ۵٬۰۰۰ متر برآورد کرده‌اند. بزرگترین رودخانه‌ای که به این دریا فرومی‌ریزد رود سند است. کشورهایی که با این دریا کرانه دارند عبارتند از: عمان، ایران، یمن، پاکستان، هندوستان، و امارات متحده عربی. شهرهای کرانه‌ای آن عبارتند از بمبئی در (هندوستان) و کراچی در (پاکستان).
محتویات
حد و مرز[ویرایش]
امروزه دریای عرب بر اساس تعریف سازمان آبنگاری بین‌المللی و سازمان بین‌المللی کشتی نوردی پهنه آبی است که از خلیج عمان تا تمام سواحل هند و پاکستان و غرب ایران و تا سواحل جیبوتی در شاخ آفریقا را در بر می‌گیرد. در قرن‌های ۱۸ و ۱۹ دریای عرب به سواحل یمن و جنوب عمان گفته می‌شد. اما امروزه طول و عرض جغرافیایی و محدوده مرزی آن بر اساس اعلام سازمان آبنگاری بین‌المللی چنین بیان شده‌است:
در غرب. از مرز غربی خلیج عدن و جنوب شبه‌جزیره عربی تا غرب سواحل ایران و تمام سواحل پاکستان تا سواحل شبه قاره هند و پایین‌ترین نقطه جنوب آخرین جزیره کشور مالدیو Cape Guardafui (Ras Asir, 51°16'E)].
On the North. خط Ràs al Hadd, نقطه شرقی شبه جزیره عربی (۲۲°32'N) و Ràs Jiyùni (61°43'E) پاکستان.
Addu Atoll (مالدیو), جهت شرقی راس هافونRàs Hafun (Africa, 10°26'N).
On the East. حد غربی دریای لاکادیو خط مستقیمSadashivgad Lt. on West Coast of هند (۱۴°۴۸′ شمالی ۷۴°۰۷′ شرقی / ۱۴.۸۰۰° شمالی ۷۴.۱۱۷° شرقی) to Corah Divh (۱۳°۴۲′ شمالی ۷۲°۱۰′ شرقی / ۱۳.۷۰۰° شمالی ۷۲.۱۶۷° شرقی) Laccadive and Maldive Addu Atoll ادو اتل در مادیو].
اختلاف بر سر نام[ویرایش]
دریای عرب در اسناد و مکتوبات عربی و غیر عربی با نام‌های بحر فارس - بحر عجم- بحر المحیط العجم- بحراخضر - بحرمکران -دریای اریتره- دریای لکشادو - بحر هندوس - دریای سند- بحر دریا- Sea of Daria)[۲]]]-میره اندیکوم- بحر گجرات - دریای رومروم[۳] Sindhu Sagarسند سگر،[۴] دریای اریتره،[۵] and Sindh Sea.[۶] ,Mare Rumrum, Sinus Guzerat(Gujerat) نامیده شده‌است. به همین دلیل عده‌ای از نویسندگان در هند و پاکستان آنرا بحر مکران مینامند و در ایران عده‌ای آن را دریای پارس می‌گویند. در میان جغرافینویسان اسلامی نام دریای عرب برای اولینبار در دو قرن اخیر ظاهر شده‌است این نام را ابتدا استعمارگران اروپایی در نقشهها رایج نمودند. در منابع عربی و اسلامی کلاسیک اعم از سفر و رحله نویسان و مسالک و ممالک نویسان و تاریخ نویسان نامی از بحر عرب نیامده بلکه آنها کل این دریا را بحر فارس نامیده‌اند. «تا سال ۱۹۵۸ هیج نوشته، سند و مکتوبی به زبان عربی وجود ندارد که عبارت خلیج عربی را برای خلیج فارس بکار برده باشد اما عکس موضوع صادق است یعنی در مکتوبات عربی بسیار زیادی' دریای عرب' امروزی با نام بحر فارس و بحر محیط العجم و یا بحر مکران یا کرمان نام برده شده است».[۳] از جمله در آثار شخصیت‌های برجسته زیر دریای عرب امروزی بنامهای بحر فارس و یا نامهایی غیر از دریای عرب بکار رفته است:
- ابن خردادبه -قدامة بن جعفر-یعقوبی - ابن فقیه همدانی- ابن رسته، سهراب - علی بن حسین مسعودی- اصطخری - بزرگ بن شهریار- مطهر بن طاهر مقدسی- ابوریحان بیرونی-ابن حوقل-مقدسی-ابن بلخی-شریف ادریسی-محمد بن نجیب بکران- زکریای قزوینی- ابوالفدا - شمس‌الدین انصاری دمشقی-شهاب‌الدین نویری- ابن وردی- ابن بطوطه- مصطفی کاتب چلبی قسطنطنی- ابن خلدون- طبری- الماوردی-
استخری، مسعودی، بیرونی، حمدالله مستوفی، یاقوت حموی، حمزه اصفهانی، ناصرخسرو قبادیانی، ابوریحان بیرونی - حافظ ابرو و ...[۴] حافظ ابرو، عبدالله بن لطف بن عبدالرشید مورخ و جغرافیدان مشهور عصر تیموری (متوفای ۸۳۳ ق) صاحب آثاری در تاریخ اسلام و ایران، خاصه دروه تیمور و شاهرخ است. او در کتاب جغرافیای که بویژه در فصول مربوط به ایران و ماوراءالنهر پر از اطلاعات مهم تاریخی است و از مهمترین آثار او به شمار می رودکه خود او شاهد وقایع بوده است. ذکر دریاها و خلیج هارا در چند فصل شرح داده است.
فصل اول:
- خلیج چین
- گفتار دوم: «بحر الاخضر و هو بحرالهند». از نظر او بحر اخضر و بحر هند و بحر فارس یک دریا حساب می‌شوند. (او این دریا را شرح داده است همان محلی که امروزه دریای عرب نام دارد)
- بحر فارس و کرمان
- بحر قلزم (دریای سرخ)
- بحر بربر (مدیترانه)
- بحر اوقیانوس (اقیانوس اطلس یا بحر ظلمات)
یاقوت حموی در معجم البلدان: دریای محیط از طرف شرق به طرف غرب اول دریای چین است و بعد دریای هند که دو دریای بزرگ از آن منشعب می شودمانند دریای فارس که شرق آن تیز و مکران و غرب آن عمان است. کتاب تاریخ المستبصر، کتابی در جغرافیای جنوب و غرب عربستان، منسوب به ابن مجاور دمشقی (م. ۶۰۱–۶۹۰ق. هنگام بیان مرزهای مناطق عربی، از بحر فارس یاد کرده و آن را مرز شرقی سرزمین‌های عرب دانسته است. ((ص۵۲–۵۳، ۳۳۱)این کتاب، از منابع جغرافیایی جنوب و غرب شبه جزیره عربستان در سده هفتم ق. است. همچنین در کتاب البدایة والنهایةـ أبو الفداء إسماعیل بن عمر بن کثیر القرشی الدمشقی (المتوفی: ۷۷۴هـ) – دریای اخضر یُقَالُ لَهَا الْبَحْرُ الْأَخْضَرُ فَشَرْقِیُّهُ بَحْرُ الصِّینِ وَغَرْبِیُّهُ بَحْرُ الْیَمَنِ وَشَمَالُهُ بَحْرُ الْهِنْدِ وَجَنُوبِیُّهُ غَیْرُ مَعْلُومٍ *
الدمشقی در حالیکه در گفتار مفصل به بحر فارس پرداخته است اما نامی از بحر عرب نیاورده است ولی در عوض گفته است بحر اخضر شرق آن بحر چین و شمال آن بحر هند است جنوب آن شناخته شده نیست. این دقیقاً همان جایی است که امروزه دریای عرب می‌گویند.
در کتاب: الزیج المؤلف: البتانی صفحه ۱۴ (موقع الوراق) چنین آمده است؛ و می‌بینید که او تمام مناطق خلیج فارس – دریاهای اطراف هند و چین و آفریقا را شرح داده ولی هیچ نامی از بحر عرب نیاورده و آنجا را بحر اخضر نامیده است. وخلیج آخر یخرج نحو أرض أیلة وهو بحر القلزم (دریای سرخ) طوله ألف وأربعمائة میل وعرض طریقه الذی یسمی البحر الأخضر مائتا میل وعرضه فی الأصل سبعمائة میل. وخلیج آخر یخرج نحو أرض فارس یسمی الخلیج الفارسی وهو بحر (من) البصرة طوله ألف وأربعمائة میل وعرضه فی الأصل خمسمائة میل وعرض طریقه مائة وخمسون میلاً. ویکون بین هذین الخلیجین أعنی خلیج أیلة وخلیج فارس أرض الحجاز والیمن ویکون ما بین هذین الخلیجین ألفاً وخمسمائة میل. ویخرج منه أیضاً خلیج آخر إلی أقصی ارض الهند عند تمامه یسمی الخلیج الأخضر طوله ألف وخمسمائة میل.[۵]
کشورهای کناره[ویرایش]
شهرهای کناره[ویرایش]
شناگاه‌ها[ویرایش]
- کرانه‌های گوآ
- ساحل جوهو در بمبئی
منابع[ویرایش]
- ↑ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition". International Hydrographic Organization. 1953. Retrieved 7 February 2010.
- ↑ Geographica Indica - The Arabian Sea
- ↑ [۱],(par34-35)
- ↑ - The Arabian Sea
- ↑ The Periplus of the Erythraean Sea
- ↑ National Atlas of India Abridged Edition Edited by Dr. P.Nag. Lakshadweep sea(Arabian sea). National atlas and thematic mapping organization department of science & technology government of India 2002]
- ↑ http://catdir.loc.gov/catdir/toc/fy11pdf02/2010344035.pdf
- ↑ [۲], Documents on the Persian Gulf's name: the eternal heritage of ancient time Author:Ajam, Muḥammad.]],
جستارهای وابسته[ویرایش]
|
||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دریای عرب موجود است. |
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک مکان جغرافیایی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
