انشان
مختصات: ۳۰°۰۰′۴۲″ شمالی ۵۲°۲۴′۲۸″ شرقی / ۳۰.۰۱۱۶۷° شمالی ۵۲.۴۰۷۷۸° شرقی
اَنشان یا انزان نام ناحیهٔ مهم ایلامی در ایران باستان است.
حدود سالهای ۱٬۱۰۰ تا ۷۷۰ پیش از میلاد، انشان جزئی از خاک ایلام بود.[۱]
حدود ۷۷۰ تا ۶۴۶ پیش از میلاد، قبایل پارسی، عیلامیان انشان را وادار به مهاجرت به سمت شهر شوش کردند.[۲]
در سال ۵۵۸ پیش از میلاد، پادشاهی کوروش بزرگ (کوروش دوم) در انشان، فارس و خوزستان آغاز شد. وی پایتختِ هخامنشیان را در آن سال به شوش منتقل کرد.[۳][۴]
محتویات
اهمیتِ انشان در ایران باستان[ویرایش]
یک متن آشوری مربوط به تخریب عیلام توسط آشوربانی پال شاه پارسواش را با عنوان کورَش ذکر میکند. این کورَش باید همان کوروش اول در سلسله نسب هخامنشی باشد. کورَش پیشنهاد تبعیت از آشوربانیپال را داد و پسرش نینِوِه را عنوان تصدیق حسن نیتش به آشور فرستاد. این منبع، نخستین سند ورود خاندان هخامنشی به صحنهٔ تاریخ هستند.
در متن بابلی کوروش دوم پدر بزرگش کوروشاول را شاه بزرگ انشان لقب میدهد. از اینرو به نظر میرسد که اولین کوروش، حاکم ایالت پیشین ایلامی انشان/انزان در فارس بوده و همچنین رئیس سیاسی پارسوآش ( پَرسووَش ) نیز بوده است. دو سرزمین پارشوآش و پَرسووَش مشخصاً منطبق هم هستند.
گمانهها در موردِ انشان[ویرایش]
نظرات مختلفی در مورد محل منطقه و شهر انشان ابراز شدهاست. این گمانهها را میتوان بر گمانههای نوین و قدیم تقسیم کرد. مورخین و باستان شناسان و تا پیش از کاوش ای باستانشناسانهٔ ویلیام سامنر در سال ۱۹۷۲ در ملیان (دشتِ بیضای استان فارس) بیشتر موقعیت انشان را در خوزستان میپنداشتند اما پس از این کاوشها، ایدههای نوین بر وجود انشان در دشت بیضا اشاره دارد و تا کنون این فرض پابر جاست.
انشان در فارس[ویرایش]
اَنشان یا انزان نام ناحیه مهم عیلامی در فارس غربی و مرکز آن است. متون اکدی و سومری در اواخر هزاره سوم پیش از میلاد گواهی سرزمین انشان را میدهند. حاکمان عیلامی در هزاره دوم پیش از میلاد، به طور سنتی عنوان شاه انزان و شوشان شوش را داشتند، انزان معمولاً لفظ عیلامی انشان بود. در اواسط هزارهیکم پیش از میلاد، انشان سرزمین خانگی پارسهای هخامنشی شد.
طی سالیان اخیر سرزمین و شهر انشان همواره شریک قسمتهای مختلف جنوب ایران گرفته میشد. در ۱۹۷۰، محل گسترده باستانی که تپه ملیان نامیده میشد واقع در دشت بیضا در غرب فارس (واقع در ۳۶ کیلومتری شمال غرب شیراز) به عنوان شهر گمشده پیشنهاد شده بود. سالهای بعدتر، قطعه پاره آجری که کتیبهای به خط میخی عیلامی نشان میداد و در سالهای ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ در محل جمعآوری شد، که قسمتهایی از یک تعهد را دربر داشت، توسط یک شاه ایلامی اواخر هزاره دوم پیش از میلاد، اعلام شده که برای معبد واقع در انشان توصیف شده است. علاوه بر این، تعدادی از متون اقتصادی-ادارای حفاری شده در مَلیان در ۱۹۷۲ و بعد از آن گواهی داد که انزان، ظاهراً همان جایی است که در متون، نوشته شده بودند. این کشفیات میتواند به کمک شناسایی مَلیان به عنوان محل شهر باستانی انشان باشد.[۵]
در سال ۱۳۴۹، یافتههای باستانشناسی در منطقهٔ تپه مَلیان (شهرستان سپیدان) در دشت بیضای استان فارس این گمان را پیش کشید که تپه ملیان محل شهر گمشدهٔ انشان باشد. با یافتن پارهآجرهایی با خط میخی عیلامی در این محوطه، این گمان تقویت شد. این نوشتهها که به نام یک شاه عیلامی در هزارهٔ دوم پیش از میلاد است از هدایای او به معبد انشان نام میبرد. با توجه به این یافتهها، این نظریه وجود دارد که شاید منطقه انشان شمال غربی استان فارس را در بر بگیرد.[۶][۷][۸][۹]
پَرسووَش آشوری باید همان پارسه فارسی باستان باشد که بیانگر مشخصه استان فارس است و این نباید با ناحیه پَرسووَش در استان کرمانشاه اشتباه گرفته شود و ما را گمراه کند. از همان زمان، انشان نامی سنتی برای جنوب بینالنهرین برای ناحیه فارس شمالی محفوظ مانده است.[۱۰]
انشان در خوزستان[ویرایش]
ریچارد فرای در کتاب میراث باستانی ایران در اینباره چنین نظر میدهد:
انزان شاید بخشی از عیلام در کوههای شرقیِ آن سرزمین بود ولی تعیینِ درستِ مرزهای آنجا ناممکن است.[۱۱]
ویل دورانت اما بی هیچ تردیدی انشان را در خوزستان میپندارد:
پسر و جانشین هخامنش، (چیش پیش ۶۴۰ تا ۶۷۵ پیش از میلاد) به خود لقب پادشاه شهر انشان داده بود و ما تصور میکنیم که این شهر همان مسجد سلیمان کنونی است.[۱۳]
در فرهنگ معین نیز انزان و انشان، نامِ قدیمِ خوزستان درج شده است.[۱۴] و بدنبال آن در فرهنگِ دهخدا و پیرنیا نیز بهمین گونه است.
همچنین مردم شهرستان ایذه نیز انشان یا آنزان را نام قدیمی ایذه میدانند[۱۵] اما هیچ منبع مهم باستانشناختی که بتواند این ایده را تأیید کند وجود ندارد. اکثر مورخین در آثارِ خود ایذه را با نامِ ایزج ذکر کردهاند.
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ 558 Accession of Cyrus the Great to the throne of Anšān in Fars and Khuzestan; he moves the Achaemenid capital to Susa.
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ Hansman، ANSHAN، 103-107.
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/anshan-elamite-region
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/cyrus-ii
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/ariobarzanes-greek-form-of-old-iranian-proper-name-arya-brzana
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/ariyaramna-greek-ariaramnes-old-persian-proper-name
- ↑ Hansman، ANSHAN، 103-107.
- ↑ ریچارد فرای، میراث باستانی ایران، 1368، صفحه 115
- ↑ ویل دورانت، تاریخ تمدن، جلد ۱، صفحه 407
- ↑ رومن گیرشمن، ۱۳۴۶، صفحه 149
- ↑ فرهنگ معین، معین، 1371، جلد پنجم
- ↑ «نامهای ایذه در تاریخ». شنبه 8/4/1387.
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ عیلامیها موجود است. |
منابع[ویرایش]
- ای.م. دیاکونوف. تاریخ ماد. فصل دوم.ISBN 964-445-106-6
- Hansman, J. “ANSHAN”. In Encyclopædia Iranica. vol. II. 1987. 103–107. Retrieved ۵/۳۱/۲۰۱۴.
این یک مقالهٔ خرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |
|