شاعر

شاعر فقیر

شاعر (اسم فاعل و از مشتقات شعر) سراینده، چامه‌سرا، و یا سَرواده گو به کسی گفته می‌شود که قدرت سرودن اشعار و به نظم کشیدن مطالب را بر مبنای فنون ادبی داشته باشد.

تعریف شعر و شاعر در علم منطق

مقصود از شعر در علم منطق، سخنی است که نوعاً از قضایای مخیّلات تشکیل شده باشد، و به منظور تأثیر گذاری بر دیگران از طریق عاطفه و تحریک احساسات، ادا شود. هدف شاعر این است که در پرتو خیال پردازی و صورتگری لفظی، مخاطب خود را تحت تأثیر عاطفی قرار دهد و مطابق میل گوینده شعر، پذیرای خواسته‌های خود گرداند. از آنجا که بیان کردن قضایای مخیّله همراه با وزن و قافیه، بهتر در روحیه مخاطبان تأثیر می‌گذارد و احساسات و عواطف آنان را تحریک می‌نماید، بنا بر این بسیاری از دانشمندان علم منطق، وزن و قافیه را هم به عنوان عوامل اساسی و مؤثّر در تدوین شعر، قلمداد نموده‌اند و مراعات آن را به شاعران توصیه کرده‌اند. همچنین، هرچه واژه‌های به کار رفته در یک شعر، زیباتر باشد، و استعاره‌ها و مجازها و تشبیه‌ها و کنایه‌های موجود در آن خیال انگیزتر باشد، و شکل و صورت آن هم موزون تر و منسجم تر باشد، شعر مذکور مؤثّر تر خواهد بود. نقش عروض در شعر فارسی غیرقابل انکار است که خود مکمل و ارتقادهنده زیبائی شعر فارسی است. وزنها در شعر فارسی مانند موسیقی روان و سیال هستند: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل یا مستفعلن مستفعلن مستفعلات یا فاعلاتن فاعلاتن فاعلات و ...

نقش شاعران در تاریخ

بسیاری از شاعران و سرایندگان در طول تاریخ، نقش مهم و کلیدی را در تحریک احساسات و عواطف فرمانروایان و عموم مردم در راستای خواسته‌های خود ایفا کرده‌اند. به عنوان نمونه، شعر معروف رودکی را مثال می‌آوریم که باعث شد پادشاه معاصرش، برای سفر به سوی بخارا مصمّم گردد:

ای بخارا شاد باش و دیر زی

شاه زی تو میهمان آید همی

شاه سرو است و بخارا بوستان

سرو سوی بوستان آید همی

شاه ماه است و بخارا آسمان

ماه سوی آسمان آید همی

همچنین، سرودن شعرهای حماسی توسط برخی از شاعران در میدانهای نبرد، چه بسا لشکری شکست خورده و فراری را مجدّدا منسجم ساخته و با دمیدن روح امید از طریق تحریک عاطفه و احساسات سربازان و فرماندهان، دو باره آن لشکر را به صحنه جنگ بازگردانده و پیروزی‌ها آفریده‌است، مثل برخی از شعرهای حماسی فردوسی:

چو فردا بر آید بلند آفتاب

من و گرز و میدان و افراسیاب

سبک‌های شعر

هر شاعر معمولاً سبک ویژه‌ای در شعر گفتن دارد. معروفترین انواع سرودن شعر در نزد شاعران فارسی زبان عبارتند از شعر کلاسیک فارسی و شعر نو.

جستارهای وابسته

• شعر نو فارسی
• شعر کهن فارسی
• فهرست شاعران پارسی‌گوی

منابع

• کتاب «سبک شناسی»، نگارش ملک الشعرای بهار
• دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامهٔ دهخدا.
• معین، محمد، فرهنگ فارسی معین.