محمدرضا لطفی
| محمدرضا لطفی | |
|---|---|
 |
|
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| تولد | ۱۷ دی ۱۳۲۵ ۷ ژانویهٔ ۱۹۴۷ گرگان |
| ملیت | ایرانی |
| مرگ |
۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ ۲ مه ۲۰۱۴ میلادی (۶۷ سال) تهران |
| سبک(ها) | موسیقی سنتی ایرانی |
| استاد(ها) | علی اکبر شهنازی حبیب‌الله صالحی نورعلی برومند عبدالله دوامی سعید هرمزی |
| ساز(ها) | تار، سه‌تار، کمانچه، دف، نی |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۴۵–۱۳۹۳ |
| ناشرین | آوای شیدا دل آواز |
| همکاری(های) مشترک | سرپرست و بنیان‌گذار مکتب‌خانه میرزا عبدالله |
| سازهای برجسته | |
| تار سه تار |
|
| دانشگاه | دانشکدهٔ موسیقی دانشگاه تهران |
محمدرضا لطفی (۱۷ دی ۱۳۲۵ در گرگان – ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ در تهران) ردیف‌دان، موسیقیدان، آهنگساز، نوازندهٔ برجستهٔ تار و سه‌تار، همچنین پژوهشگر و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود. او از چهره‌های تأثیرگذار موسیقی ایران بود و با خلق آثاری چون «ایران ای سرای امید»، «کاروان شهید»، «برادر بی‌قراره» و «عشق داند» به میان تودهٔ مردم راه یافت.
لطفی بنیان‌گذار کانون فرهنگی و هنری چاووش، گروه شیدا و مکتب‌خانه میرزا عبدالله بود و هنرمندان بسیاری از جمله خانوادهٔ کامکارها، مجید درخشانی، صدیق تعریف، حمید متبسم و حسین بهروزی‌نیا را تربیت کرد. او در کنار تار و سه‌تار، کمانچه، دف، نی و سنتور نیز می‌نواخت.
لطفی تجربه همکاری با خوانندگان چون تاج اصفهانی، غلامحسین بنان و شجریان را داشته و همچنین خوانندگانی چون شهرام ناظری، هنگامه اخوان، صدیق تعریف، محمد گلریز و محمد معتمدی، اولین‌بار توسط محمدرضا لطفی به جامعهٔ موسیقی معرفی شدند.
محتویات
زندگینامه و فعالیت هنری[ویرایش]
محمدرضا لطفی در ۱۷ دی سال ۱۳۲۵ در شهر گرگان، در خانواده‌ای فرهنگی که پدر و مادر هردو معلم بودند، زاده شد[۱] و در همان شهر تحصیلاتِ عمومی‌اش را گذراند. وی در آغازِ جوانی برای فراگیریِ ساز تار به تهران نقل مکان کرد. او در ابتدا در کلاس‌هایِ شبانهٔ هنرستانِ موسیقی نام‌نویسی کرد، و سپس به کلاس‌هایِ روزانه نیز راه یافت.[۲] آشنایی لطفی با حسین علیزاده و داریوش طلایی نیز مربوط به همین زمان (سال اول حضورش در هنرستان موسیقی) می‌باشد.[۳] او به مدت پنج سال در کلاس‌های آزادِ هنرستان موسیقی به آموختن موسیقی نزد اشخاصی چون علی اکبر شهنازی و حبیب‌الله صالحی پرداخت.[۴] لطفی در دورهٔ هنرستان به دعوتِ حسین دهلوی به ارکستر صبا رفت و به عنوان نوازندهٔ تار مشغول به کار شد.[۲] وی سپس به دانشکده موسیقی و پس از آن به مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی راه یافت[۳] و در این زمان در فراگیریِ ردیف‌های آوازی و سازی از اشخاصی مانند نورعلی برومند، عبدالله دوامی و سعید هرمزی نیز بهره جست.[۱]
لطفی اما خیلی زود از مرکز حفظ و اشاعه خارج شد که گفته می‌شود دلیلِ آن مشکلاتِ میانِ وی و داریوش صفوت، مدیرِ آن زمانِ مرکز، بر سرِ اعتقاداتِ چپ‌گرایانهٔ لطفی بوده‌است.[۳] ارشد تهماسبی معتقد است که لطفی این مرکز را از آنجا که از راهِ اصلیِ خود منحرف شده‌بود، رها کرد و از آن خارج شد. لطفی اما رابطه‌اش را با نورعلی برومند حفظ کرد و به او وفادار ماند.[۵]
لطفی در ابتدا نوازندهٔ ویولن بود اما پس از اینکه در یک مغازهٔ سازفروشی، تنها تاری که به دستش می‌خورد را امتحان کرد، شیفتهٔ تار شد.[۶] لطفی حتی به گفتهٔ خودش، زمانی در ۲۳ سالگی نیز پس از اینکه تمامیِ آموزش‌های ردیف، رِنگ‌ها، ضربی‌ها و... را پشتِ سر گذاشته بود، تصمیم گرفت موسیقیِ ایرانی را رها کند و به سراغ موسیقی کلاسیک غرب برود و در آمریکا ادامهٔ تحصیل بدهد. بنابراین مدت‌ها فقط موسیقیِ کلاسیک گوش داد و ویولن نواخت. وی نقل می‌کند که روزی چشمش به سه‌تارش، که روی دیوار اتاق آویزان بود، افتاد و دلش تنگ شد؛ پس ساز را برداشت و نواخت. وی اذعان می‌کند که:
«همین که دوتا ناخن به آن زدم، اشک از چشمانم سرازیر شد. دیدم که موسیقیِ غرب چنین حالتی را هیچ وقت به من نمی‌دهد.»
لطفی می‌گوید بعد از این اتفاق، و از آنجا که موسیقی ایرانی به وی احتیاج داشت، تصمیم گرفته‌است که فقط به موسیقی ایرانی بپردازد، و موسیقیِ کلاسیک را تنها به عنوان پشتوانه در اندیشهٔ خود همراه داشته باشد.[۷]
محمدرضا لطفی دوران سربازیِ خود را با سپاهِ دانش به سنندج رفته بود و در همین زمان با خانوادهٔ کامکار آشنا شد. به‌واسطهٔ همین آشنایی وی با قشنگ کامکار ازدواج کرد[۳] که امید لطفی حاصلِ این ازدواج است. البته لطفی و قشنگ کامکار در نهایت از یکدیگر جدا شدند.[۸]
فعالیتِ رسمیِ لطفی از سال ۱۳۵۰ آغاز گردید، هرچند که پیش از آن نیز چندین‌بار در سنندج و گرگان بر رویِ صحنه به اجرا پرداخته بود؛[۹] بطور مثال وی در سال ۱۳۴۳ جایزه نخست موسیقی‌دانان جوان را نیز کسب کرد.[۴] لطفی همچنین در سال ۱۳۵۳ به عضویت گروه علمی دانشکده موسیقی درآمد، و به مدت یک سال و نیم مدیر گروه موسیقی دانشکده موسیقی هنرهای زیبای تهران بود تا اینکه در نهایت از این سمت استعفا کرد.[۱۰]
لطفی پس از خروج از مرکز حفظ و اشاعه به رادیو رفت و با حمایتِ هوشنگ ابتهاج جذبِ این سازمان شد.[۳] وی برای حضور در رادیو بایستی از آزمون ورودی عبور می‌کرد، اما به پیشنهاد دوستانش تصمیم گرفت در آزمون شرکت نکند، بلکه آهنگی بسازد و آن را به رادیو ببرد.[۱۱] لطفی تصنیفی که سال‌ها پیش بر رویِ یکی از شعرِهایِ مولانا ساخته بود را به رادیو، پیشِ هوشنگِ ابتهاج، مسؤول وقتِ موسیقیِ رادیو برد. این تصنیف در نهایت به تصویبِ رادیو رسید، و با تنظیمِ جواد معروفی برایِ ارکستر بزرگ رادیو، و خوانندگیِ مرضیه ضبط شد.[۱۱] این کار نخستین کارِ لطفی بود و با نامِ «گل‌هایِ تازهٔ شمارهٔ ۱۲۶» در سال‌هایِ ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ از رادیو پخش شد. در این برنامه لطفی خودش تک‌نوازیِ تار را بر عهده داشت، و همنوازیِ تمبک را ناصر فرهنگ‌فر انجام می‌داد. تا پیش از این برنامه هنرمندانی که حتی یکی از ردیف‌های موسیقیِ ایرانی را به طور کامل حفظ باشند بسیار نادر بودند، و اجرای برنامه بر اساسِ جملاتِ ردیفی کارِ غیر معمولی بود. لطفی اما اساسِ تک‌نوازی‌هایش در این برنامه را جملاتِ ردیفی قرار داده بود، که این کار در آن زمان حرکتی نو به حساب می‌آمد.[۱۲] از همان زمان دو دستگیِ عمیقی در میانِ دوست‌دارانِ موسیقی، نسبت به سبکِ کارِ لطفی به وجود آمد، عده‌ای به شدّت شیفتهٔ کارِ او، و عده‌ای منکرِ زیبایی‌های کارش شدند.[۱۳]
پس از ورودِ لطفی به رادیو، هوشنگ ابتهاج که برای ترویج و اشاعهٔ موسیقیِ ایرانی، از مدیرِ وقتِ رادیو بودجهٔ جداگانه‌ای گرفته‌بود، از لطفی درخواست کرد تا گروهی تشکیل دهد و به تولیدِ کارهایی در موسیقیِ ایرانی بپردازد. اعضایِ ابتدایی گروهِ لطفی را خانوادهٔ کامکارها، زیدالله طلوعی، هادی منتظری و درویش‌رضا منظمی تشکیل داده‌بودند. این گروه بنا به خواستِ ابتهاج، به بازآفرینیِ ساخته‌های گذشتگان پرداخت، و چون نخستین کاری که بوسیلهٔ این گروه تولید شد، از ساخته‌های علی‌اکبر شیدا بود، به پیشنهادِ ابتهاج، نامِ گروه را شیدا گذاشتند. ابتهاج برایِ معرفیِ بهترِ کارهایِ این گروه، در رادیو برنامه‌ای با نامِ «گلچین هفته» را پایه گذاشت که هر جمعه صبح، به پخشِ کارهای گروه شیدا می‌پرداخت.[۱۱] این برنامه در معرفیِ موسیقیِ ایرانیِ مبتی بر ردیف به جوانان، و جذبِ آنان به موسیقیِ ایرانی تاثیر بسیار فراوانی داشت.[۳][۱۴] اشتیاقی که در آن دوره در میانِ مردم برای یادگیری و نوازندگی تار ایجاد شد، باعث افزایش قیمتِ تار از دو تومانِ آن زمان به پنجاه تومان شد؛ و به عبارتی به گفتهٔ ابتهاج، لطفی تار را گران کرد.[۱۱][۱۵]
در سال ۱۳۵۴ در جشنواره موسیقی جشن هنر شیراز به همراه محمدرضا شجریان و ناصر فرهنگ‌فر به اجرای راست پنجگاه پرداخت که بسیار مورد توجه قرار گرفت.[۴] دستگاه راست پنجگاه در نزد قدما به عنوان فن آخر شناخته می‌شد، و درواقع این دستگاه، آخرین دستگاهی بود که استادان به نوازنده یا خواننده آموزش می‌دادند. تا پیش از اجرای این اثر در جشن هنر شیراز، سالیان درازی بود که هیچ قطعه‌ای در این دستگاه اجرا نمی‌شد و در واقع این دستگاه مهجور مانده بود. علت عدم اجرا در این دستگاه، فراگیری دشوارِ آن بود؛ چراکه در راست پنجگاه، مایه‌گردانی نسبت به دستگاه‌های دیگر به مراتب بیشتر انجام می‌شود، و به همین دلیل، در فراگیری و اجرای آن دقت بسیاری لازم است.[۱۶] این اجرا به گفتهٔ ارشد تهماسبی، هنوز هم بهترین محک برای سنجش آثارِ دیگر هنرمندان در اجرای ساز و آواز می‌باشد.[۱۷] تهماسبی می‌گوید این نخستین بار بود که شنوندگان، بدونِ احساسِ خستگی، ساز و آوازی طولانی را تا آخر گوش دادند. این اجرا علاوه بر مخاطبان خاصِ موسیقی سنتی، توجه طیف وسیعی از مخاطبانِ عام را نیز به خود جلب کرد. ارشد تهماسبی دلیل این جذابیت را اجرایِ قاعده‌مندِ لطفی می‌داند، و معتقد است که لطفی با حذفِ بزک‌های ظاهریِ معمولِ آن روزها، عمق و جوهر ذاتی موسیقی ایران را متجلی کرد.[۱۸]
علاوه بر برنامهٔ گلچین هفته که به پخشِ کارهای گروه شیدا می‌پرداخت، این گروه کنسرت‌هایی را نیز در گرگان، طوس و شیراز اجرا کرد.[۱۱] در جشن هنر شیراز که گروه شیدا با خوانندگی محمدرضا شجریان، در دستگاه نوا قطعاتی را اجرا کرد، لطفی برای نخستین بار از ساز دف در موسیقی سنتی ایران استفاده کرد، که نوازندگی آن را بیژن کامکار بر عهده داشت. این ساز، تا پیش از این تنها در کردستان و خانقاه‌ها نواخته می‌شد و برای اکثر ایرانیان ناشناخته بود؛ چرا که معتقد بودند این ساز را نباید برای نامحرم نواخت.[۱۹] دف هم‌اکنون از جایگاه خاصی در موسیقیِ ایرانی برخوردار است، اما پیش از اینکه لطفی آن را وارد موسیقی ایرانی کند، عملاً بیکار بوده است. لطفی نیز در طی دوران اقامتش در کردستان با این ساز آشنا شده‌بود.[۲۰] وی می‌گوید از آن‌جایی که نمی‌توانست با خود، دف‌نواز به تهران بیاورد، پس خودش شخصاً نوازندگی با این ساز را آموخت، و تصمیم گرفت تا سلحشوری‌ِ موجود در صدا و ریتم دف را در فرم‌های مختلفِ موسیقی سنتی اعم از پیش‌درآمد، تصنیف و حتی برخی قسمت‌های ردیف وارد کند.[۲۱]
اعضای گروه شیدا در سال ۵۷ در حال آماده‌سازی خود برای اجرای کنسرت «به یادِ عارف» در ۲۱ شهریورماه همان سال در مسکو بودند که حوادث ۱۷ شهریور ۵۷ به وقوع پیوست.[۱۱] لطفی می‌گوید که خودش شاهد و ناظر این اتفاقات بوده است. وی می‌گوید که روزِ پس از این واقعه، زمانی که برای تمرین به ساختمان رادیو وارد شده، با نیروهایِ گارد مواجه شده که برای پنهان ماندن از چشم مردم در محوطه ساختمان رادیو مستقر شده‌بودند. لطفی بنا به گفتهٔ خودش با دیدن این صحنه برآشفته و بعد از اینکه ابتهاج را از این موضوع و ناراحتی‌اش آگاه می‌کند، اعلام می‌کند که به عنوان یک موسیقیدان نمی‌تواند در رادیویی که پایگاه نیروهای مسلح شده کار کند، و قصد دارد تا به نشان اعتراض به وقایع ۱۷ شهریور از رادیو استعفا دهد. لطفی اعضای گروه را از تصمیمی که گرفته با خبر می‌کند، ولی از آنان می‌خواهد که به کارشان ادامه دهند. اما در نهایت با پیشنهادِ ابتهاج، که معتقد بود اگر لطفی به تنهایی استعفا دهد می‌تواند برایش خطرناک باشد و امکان دارد وی را بازداشت کنند، تمامیِ اعضای گروهِ شیدا با هم استعفا می‌دهند. نامهٔ استعفای گروه شیدا با دست خط محمدرضا شجریان نوشته شد، و یک روز پس از آن برای مدیر عامل رادیو و تلویزیون وقت فرستاده شد.[۲۲] هوشنگ ابتهاج نیز یک روز بعد به صورت مستقل از رادیو و تلویزیون استعفا داد.[۲۳]
کانون چاووش را با همکاری هنرمندانی مثل حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، علی اکبر شکارچی و هوشنگ ابتهاج راه‌اندازی کرد. طی یک فعالیت چشمگیر، آثاری از این گروه به جای ماند که به گفتهٔ بسیاری از اساتید از بهترین کارهای موسیقی ایران به شمار می‌روند. مجموعه آلبوم‌های چاووش از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل در جهت حرکت رو به جلو در موسیقی سنتی ایرانی به حساب می‌آید.[۲۴]
در سال ۱۳۶۵ پس از انحلال چاووش بعد از سفرهای زیادی که برای کنسرت به ایتالیا، فرانسه و آلمان داشت، به آمریکا رفت.
علاوه بر کنسرت‌های متعدد در سراسر آمریکا، مرکز فرهنگی هنری شیدا را در واشنگتن بنیان گذاشت.[۱]
محمدرضا لطفی در سال ۱۳۸۵ به ایران بازگشت و با تربیت شاگردانی در مکتب خانه میرزا عبدالله و ثبت آثاری در مؤسسه آوای شیدا به فعالیت هنری خود ادامه داد.
او در این سال‌ها با ساخت و تهیه برنامه‌های شناخت موسیقی و تاریخ موسیقی و پخش آن‌ها از رادیو فرهنگ گامی دیگر در مسیر آشنا کردن مردم با موسیقی ایرانی برداشت.[۲۵]
از خوانندگانی که در طول سالیان فعالیت هنری با او همکاری کرده‌اند می‌توان به عبدالله دوامی، مرضیه، نصرالله ناصح‌پور، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، هنگامه اخوان، صدیق تعریف، زویا ثابت،[۲۶] علیرضا شاه‌محمدی،[۲۷] محمد معتمدی[۲۸] اشاره کرد.[۲۹]
همکاری با دیگران[ویرایش]
- لطفی در اثری مشترک با احسان طبری در آلبوم موسیقی‌ای با نام از میان ریگ‌ها و الماس‌ها بعد از انقلاب ۵۷ در کنار شعرخوانی طبری به بداهه‌نوازی پرداخته است.[۳۰]
- موسیقی متن فیلم حاجی واشنگتن به کارگردانی علی حاتمی ساخته محمدرضا لطفی است. این فیلم در سال ۱۳۶۱ ساخته شد.[۳۱]
- محمدرضا لطفی با بداهه‌نوازی تار در کنار بداهه‌خوانی رمان سترگ کلیدر توسط محمود دولت‌آبادی اثر مشترکی را خلق کردند. به گفته محمود دولت‌آبادی متن بازخوانی‌شده این رمان، از اوایل سال ۱۳۸۳ برای کسب مجوز از سوی نشر ثالث به وزارت ارشاد رفته بود، اما سرانجام به گفته محمود دولت‌آبادی این اثر مجوز نشر دریافت نکرده و منتشر نشده است.[۳۲][۳۳]
کانون فرهنگی و هنری چاووش[ویرایش]
محمدرضا لطفی کانون فرهنگی و هنری چاووش را در دهه ۱۳۵۰ با حمایت‌های معنوی هوشنگ ابتهاج تأسیس کرد.[۲۴]
کانون چاووش پس از استعفای دسته‌جمعی موسیقی‌دانان سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران به دلیل فضای سیاسی انقلاب ۱۳۵۷ ایران و به ویژه واقعه ۱۷ شهریور، شکل گرفت. این موسیقی‌دانان که به نام جریان احیاء نامیده شده بودند و تحت حمایت رضا قطبی رئیس وقت رادیو تلویزیون بودند پس از استعفا از رادیو به کار خود در کانون چاووش ادامه دادند.[۳۴] کانون چاووش شامل گروه شیدا به سرپرستی و آهنگسازی محمدرضا لطفی و گروه عارف با آهنگسازی حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان بود.[۲۴]
آثار کانون چاووش هم از جایگاه اجتماعی – سیاسی مهمی بهره‌مند هستند و هم از دیدگاه موسیقایی تحول و پیشرفت مهمی در زمینه موسیقی سنتی ایران به وجود آوردند که تأثیر مهمی هم در سبک و شیوه اجرایی (چه نوازندگی چه خوانندگی)، هم در نوع رویکرد به یک قطعه موسیقایی به مثابه یک کل، هم در شیوه رنگ آمیزی و صدادهی ارکستر و به ویژه در تلاش برای استفاده از تکنیک چندصدایی نویسی در موسیقی سنتی ایرانی گذاشت.[۲۴]
گروه‌های عارف و شیدا زیر نظر کانون چاووش تا قبل از ۲۲ بهمن ۵۷ به طور مخفیانه آثاری تولید می‌کردند از جمله سه سرود شب‌نورد (برادر بی‌قراره)، سپیده (ایران ای سرای امید) و آزادی. محمدرضا لطفی در بولتن آوای شیدا می‌نویسد این سرودها در زیر زمین خانه مسکونی او تولید می‌شد و در همان‌جا نوار کاست آن تکثیر می‌شد.[۳۴]
سپس آلبوم‌های چاووش شامل چاووش ۱، چاووش ۲، چاووش ۳، چاووش ۴، چاووش ۵، چاووش ۶، چاووش ۷، چاووش ۸، چاووش ۹، چاووش ۱۰، چاووش ۱۱، و چاووش ۱۲ منتشر شدند.
کانون چاووش در سال ۱۳۶۳ عملاً تعطیل شد.[۳۴] چاووش با جدا شدن بسیاری از هنرمندان آن، رو به افول گذاشت. آخرین کنسرت تعدادی از اعضای کانون در سال ۱۳۶۷ با آهنگسازی حسین علیزاده و آواز شهرام ناظری در تالار وحدت روی صحنه رفت.[۳۵] بخش عمده‌ای از گروه چاووش کامکارها در گروه شیدا بودند. با رفتن پشنگ، ارژنگ، اردشیر، و بیژن کامکار از گروه شیدا و دیگر اختلافات و مشکلات، کانون چاووش منحل شد.[۳۶] اما تأثیر آن را بر موسیقی سنتی ایرانی در آثار سال‌های دهه شصت و هفتاد، در گروه‌هایی چون عارف (به سرپرستی پرویز مشکاتیان)، شیدا (به سرپرستی لطفی) و گروه دستان می‌توان مشاهده کرد.[۳۴]
شیدا[ویرایش]
گروه شیدا[ویرایش]
پایه‌های تأسیس گروه شیدا در سال ۱۳۵۱ توسط محمدرضا لطفی و با همکاری علی‌اکبر شکارچی، حسین عمومی و ناصر فرهنگ‌فر در دانشگاه تهران ریخته شد، اما فعالیت رسمی این گروه در سال ۱۳۵۳ با همکاری هوشنگ ابتهاج در رادیو ایران آغاز شد. . اولین برنامه گروه شیدا که از رادیو پخش شد بازسازی آثار قدما شامل پیش درآمد ابوعطا از درویش خان و تصنیف شیدا بود؛ و نخستین اجرای گروه شیدا نیز در جشن هنر سال ۱۳۵۴ با اجرای دستگاه نوا همراه بود. نوازندگان گروه شیدا پس از واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفا و به شکل مستقل فعالیت خود را در کانون چاووش ادامه دادند. اعضای این گروه عبارت بودند از: محمدرضا لطفی، عبدالنقی افشارنیا، پشنگ کامکار، زیدالله طلوعی، بیژن کامکار، هادی منتظری، مجید درخشانی، جمال سماواتی، ارژنگ کامکار.[۳۷] از جمله آثار این گروه می‌توان به چاووش ۶ (سپیده) و چاووش ۹ (جان جان) اشاره کرد.
کتاب سال شیدا[ویرایش]
از اوایل دههٔ هفتاد کتابی تحت عنوان کتاب سال شیدا به کوشش محمدرضا لطفی[۳۸] چاپ شد. تا دههٔ نود این کتاب وارد بازار کتاب می‌شد و موضوع و مطالب کتاب حاوی مقالات گردآوری شده به قلم موسیقیدان‌های ایرانی و همچنین مقالات ترجمه شده در باب موسیقی بود. محمدرضا لطفی در هر شمارهٔ کتاب مقاله‌ای پژوهشی از موسیقی ارائه می‌داد. این کتاب در هر نوبت بعضاً به دست ناشرهای مختلف به چاپ می‌رسید. طرح جلد کتاب کاری از مرتضی ممیز بود.[۳۹][۴۰]
مؤسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا[ویرایش]
با بازگشت محمدرضا لطفی به ایران در سال ۱۳۸۵ مؤسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا دوره جدید فعالیت خود را آغاز کرد. سیاست فرهنگی این مؤسسه به وسیله محمدرضا لطفی مدیر هنری و اجرایی، طراحی شده و هدف آن تولید موسیقی هنری از هر نوعی بود. به جز آثار لطفی، آوای شیدا تولیدات هنری دیگر هنرمندان را نیز در دستور کار خود داشت.[۴۱]
گروه بانوان شیدا[ویرایش]
محمدرضا لطفی پس از بازگشت به ایران گروه بانوان شیدا را راه‌اندازی کرد و کنسرت‌هایی را با این گروه اجرا نمود. برخی از اعضای این گروه عبارت بودند از: نازنین بازرگانی، پویا لقایی، کتایون ملک مطیعی، تینا پیرهادی، المیرا نصیری، آزاده شمس، فریما موفقی، هنگامه مشهدی الاصل، ساناز ستارزاده، سپیده مشکی.[۴۲]
آموزش[ویرایش]
مکتب‌خانه میرزا عبدالله[ویرایش]
هنرستان آزاد موسیقی (مکتب‌خانه میرزا عبدالله) موسسه‌ای آموزشی است که به سرپرستی و زیر نظر محمدرضا لطفی در سال ۱۳۷۲ تشکیل شد. این مکتب‌خانه به تعلیم ساز و آواز ایرانی با متد تاریخی آن یعنی سینه به سینه (شفاهی) می‌پردازد. محتوای دروس بر پایهٔ ردیف میرزا عبدالله فراهانی بوده که تحت نام «متن و حاشیه ردیف» شناخته شده است. در کنار آموزش ردیف به پیشرفت فن (تکنیک) نوازندگی هنرجویان، با متد برگرفته از ردیف نیز توجه می‌شود.[۴۳][۴۴]
شاگردان[ویرایش]
محمدرضا لطفی شاگردان بسیاری را تربیت کرد و از وی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مدرسان موسیقی یاد می‌کنند.[۴۵][۴۶] از میان شاگردانش می‌توان اردشیر کامکار، حمید متبسم، مجید درخشانی، صدیق تعریف، بیژن کامکار، ارشد طهماسبی، مازیار شاهی، هادی منتظری و زیدالله طلوعی را نام برد.
حواشی[ویرایش]
در سال‌های پایانی عمر محمدرضا لطفی برخی از کنسرت‌های وی اجازه برگزاری نیافتند، در شهریور سال ۱۳۹۱ تور موسیقی محمدرضا لطفی که از ۲۵ شهریور ماه ۱۳۹۱ در شهر ساری آغاز شده و قرار بود در چهار شهر استان مازندران به صحنه رود؛ به دلیل نگرفتن مجوز در شهر بابلسر لغو شد.[۴۷] در اردیبهشت ۱۳۹۲ کنسرت محمدرضا لطفی در شهر اندیمشک و همچنین کنسرت شب دوم این هنرمند در شهر بهبهان هم لغو شد، لغو این کنسرت در شرایطی بود که این کنسرت مجوز داشته و مخاطبان برای اجرای شب دوم نیز بلیت خریداری کرده بودند.[۴۸] محمد رضا لطفی در یک نشست خبری در آبان ۱۳۹۰ با انتقاد از مشکلاتی که وزارت ارشاد بر سر پوستر کنسرت او ایجاد کرد گفت: پوستر کنسرت اخیر ما که با تصویری از من است به خاطر موها و ریش من به مشکل برخورده است! در حالی با عکس من در این پوستر سخت‌گیری می‌کنند، که همین عکس از من در روزنامه‌ها چاپ می‌شود و حتی زمانی نیز که برای اولین بار به صداوسیما رفتم هم با همین موها و ریش‌ها رفتم.[۴۹]
زندگی شخصی[ویرایش]
محمدرضا لطفی با قشنگ کامکار ازدواج کرد و در سال ۱۳۵۷ از او جدا شد. حاصل این ازدواج امید لطفی می‌باشد.[۵۰] سرود لطفی فرزند دیگر محمدرضا لطفی می‌باشد که حاصل ازدواج دوم اوست.[۸]
درگذشت[ویرایش]
محمدرضا لطفی صبح روز جمعه، ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ بر اثر بیماری سرطان پروستات در ۶۷ سالگی در بیمارستان پارس تهران درگذشت.[۵۱][۵۲][۵۳]
واکنش‌ها و پیام‌های تسلیت درپی درگذشت لطفی[ویرایش]
- محمدرضا شجریان سوگنامه‌ای در فراق لطفی منتشر کرد:
استاد محمدرضا لطفی آن یار دیرینهٔ بی‌همتا به جاودانگی پیوست. او تمام زندگیش تلاش و دقت و وسواس در موسیقی نژاده و ردیف بجا مانده از میراث‌داران موسیقی کهن و آموزش به شاگردان بود. دستی توانا در نواختن و فکری سنتی در اصالت تاریخی آهنگ و نغمه با حال و هوا و شور و شیدایی خاص خود داشت. از شروع زندگی موسیقائی‌اش به شکلی تأثیرگذار در عرصه هنر و جاودانگی سنت‌های آن راه پیمود و به انجام رساند. همواره دلسوز طبقه کارآمد کم‌درآمد بود. حیف و صد حیف که زود درگذشت و ما را سوگوار کرد. با تأثر فراوان.[۵۴]
- پیام تسلیت حسین علیزاده:
«آن نغمه سرا از تو چرا جدا شد» محمدرضا لطفی از ما جدا شد ... ملت ایران، امروز در سوگ خاطرات و زندگی عاشقانه‌شان نشسته‌اند، تا جاودانه نغمه‌هایش را بر لب داشته باشند. یاد و خاطره محمدرضا لطفی جاودان.[۵۵]
- شهرام ناظری: باز هم یکی دیگر از پرچمداران موسیقی سنتی ایران، جهان بی‌بنیاد را وداع گفت. فقدان موسیقیدان برجسته استاد محمدرضا لطفی ضایعه‌ای است جبران‌ناپذیر برای جامعه فرهنگی ایران[۵۶]
- مجید انتظامی با اظهار تأسف از درگذشت این نوازندهٔ پیشکسوت تار، گفت: بسیار متأسفم که کسانی مانند محمدرضا لطفی که در کار خود استاد هستند، به این راحتی از جمع ما می‌روند.[۵۷]
- اکبر گلپایگانی در گفتگو با بخش فارسی صدای آمریکا ضمن تسلیت به همه هنرمندان و هنردوستان، آقای لطفی را اینگونه توصیف کرد: «او یک نوازنده ردیف دان بی نظیری بود ... ضمن این که پایش را گذاشت بالاتر و آن دوره عالی را دید که بداهه نوازی است.»[۵۸]
- همچنین دفتر رئیس جمهوری حسن روحانی،[۵۹]علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی،[۶۰]محمود احمدی‌نژاد[۶۱]احمد مسجد جامعی رئیس شورای شهر تهران،[۶۲]علی مرادخانی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی.[۶۳]مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری[۶۴] کانون ساز سازان[۶۵]فرهنگ شریف، فرهاد فخرالدینی، هوشنگ ظریف، محمد سریر، کیهان کلهر،[۶۶]درویش‌رضا منظمی، هادی منتظری کیوان ساکت، حسام‌الدین سراج، پیروز ارجمند تاج‌الدینی مدیرکل دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی افضلی مدیرعامل مؤسسه توسعه هنرهای معاصر[۶۷][۶۸]هنگامه اخوان،[۶۹]کیخسرو پورناظری،[۷۰]عبدالحسین مختاباد، همایون شجریان و علیرضا قربانی هم در پیام‌ها و نوشته‌هایی درگذشت محمدرضا لطفی را به مردم و جامعه هنری تسلیت گفتند.[۷۱][۷۲][۷۳][۷۴]
آیین تشییع پیکر محمدرضا لطفی در تهران[ویرایش]
پیکر محمدرضا لطفی صبح ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۳ روی دوش دوستداران و شاگردانش، از مقابل تالار وحدت، به سمت زادگاهش گرگان بدرقه شد.
محوطه تالار وحدت و خیابان استاد شهریار که منتهی به این تالار می‌شود برای وداع با محمدرضا لطفی مملو از جمعیت بود. این مراسم با پخش قطعه موسیقی ایران، ای سرای امید اثر محمدرضا لطفی و با صدای محمدرضا شجریان آغاز شد. در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: من از طرف رئیس جمهور این ضایعه بزرگ را خدمت همه علاقه‌مندان این هنرمند مردمی تسلیت عرض می‌کنم.
در این مراسم علی‌اکبر شکارچی، محمود دولت‌آبادی، حسین علیزاده و داریوش طلایی سخنرانی کردند و همچنین افرادی چون بهزاد فراهانی، محمد سریر، هوشنگ ظریف، داوود گنجه‌ای، حمید متبسم، هنگامه اخوان، ارشد تهماسبی، حسین فریدون، کیوان ساکت، پیروز ارجمند، مسعود شعاری، بهداد بابایی، بیژن بیژنی، اکبر زنجانپور، بیژن امکانیان، علی دهکردی، محسن آرمین، علی مرادخانی و محمد اصفهانی حضور داشتند.[۷۵]
خاکسپاری در گرگان[ویرایش]
مراسم تشییع و خاکسپاری محمدرضا لطفی صبح ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در گرگان و در بافت قدیمی شهر «محله سبزه مشهد» انجام شد. پیکر محمدرضا لطفی بعد از خروج از تالار فخرالدین اسعد گرگانی و نواخته شدن از مارش عزا به‌سوی جایگاه خاکسپاری روانه شد. بسیاری از هنرمندان مطرح در این مراسم حضور داشتند.[۷۶][۷۷]
یادبودها[ویرایش]
- مراسم یادبود محمدرضا لطفی، عصر ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار شد. در این مراسم احمد مسجدجامعی رئیس شورای شهر تهران به سخنرانی پرداخت. شرکت کنندگان در این مراسم عبارت بودند از: محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، بیژن کامکار، داریوش طلایی، محمد سریر، مهدی خزعلی، علی مرادخانی، علی‌اکبر شکارچی، صدیق تعریف، ارشد طهماسبی، کیوان ساکت، اردشیر کامکار، فرخ مظهری، بیژن بیژنی و...[۷۸]
- حسین علیزاده ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ کنسرتی را با همراهی گروه هم‌آوایان در گرگان به یاد محمدرضا لطفی اجرا کرد.[۷۹]
- مراسم چهلمین روز درگذشت محمدرضا لطفی، ۳۱ خرداد ۱۳۹۳ در تالار وحدت برگزار شد. در این مراسم هنرمندانی چون حسین علیزاده و علی اکبر شکارچی به اجرای موسیقی پرداختند. محمود دولت‌آبادی، فریدون شهبازیان، شهرام ناظری، کیخسرو پورناظری، مصطفی کمال پورتراب، امین‌الله رشیدی، مجید کیانی، محمدعلی بهمنی، هوشنگ کامکار، ادوان کامکار، هادی خامنه‌ای، رامبد صدیف و... در این مراسم حضور داشتند.[۸۰]
- مراسم شصت و نهمین زادروز محمدرضا لطفی، ۱۸ دی ۱۳۹۴ در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد. در این مراسم علی اکبر شکارچی، ارشد طهماسبی، بیژن کامکار، نجمه تجدد، صدیق تعریف، محمد سریر، داود گنجه‌ای، قطب‌الدین صادقی، مسعود شعاری، علی مرادخانی حضور داشتند و در مورد شخصیت و آثار لطفی صحبت کردند.[۸۱]
- آلبوم قافله‌سالار عشق،[۸۲][۸۳] در سوگ محمدرضا لطفی، به آهنگسازی مازیار شاهی[۸۴] و خوانندگی سالار عقیلی[۸۵] در دومین سالگرد درگذشت وی منتشر شد. هنرمندان سرشناسی چون محمود دولت‌آبادی، جواد مجابی،[۸۶] بهزاد فراهانی، اکبر زنجانپور، مهدی صباغی و رضا ژاله، در مراسمی گرد هم آمدند تا به بهانه انتشار این آلبوم، یاد محمدرضا لطفی را گرامی بدارند.[۸۷]
آثار[ویرایش]
| آثار | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نام آلبوم | سال انتشار | آهنگساز | نوازنده | خواننده | ناشر | توضیحات |
| از میان ریگ‌ها و الماس‌ها | - |  |
|
- | محمدرضا لطفی (بداهه‌نوازی تار) - احسان طبری (شعرخوانی) | |
| جان جان | ۱۳۵۵ | |
|
محمدرضا شجریان | آوای شیدا | نهمین آلبوم موسیقی از مجموعه ۱۲ آلبوم چاووش، اجرای گروه شیدا در دستگاه سه‌گاه، اشعار از عطار و هوشنگ ابتهاج، مربوط به جشن هنر طوس (تیر ۱۳۵۵) |
| کنسرت شیدا | ۱۳۵۶ | |
|
هنگامه اخوان | روی (الف): بزرگداشت قمر اجرا در سال ۱۳۵۶ | |
| هنگامه اخوان و لطفی | |
|
هنگامه اخوان | |||
| به یاد عارف | ۱۳۵۷ | |
|
محمدرضا شجریان | جهان موزیک | اجرای گروه شیدا، اولین آلبوم از مجموعهٔ چاووش، اجرا در در آواز بیات ترک (سال ۱۳۵۶)، ابتدا با نام چاووش ۱ (به یاد عارف) جهان موزیک و امروزه با نام به یاد عارف تصحیح و توسط آوای شیدا به بازار آمده است، با توجه به این که در آن زمان موسیقی سنتی ایرانی در انزوا بود و موسیقی غربی در ایران رواج بیش تری پیدا کرده بود این اثر از اولین آثاری است که موسیقی سنتی را دوباره احیا کردند.[۸۸] |
| سپیده | ۱۳۵۸ | |
|
محمدرضا شجریان | اجرا در دستگاه ماهور، دربرگیرندهٔ تصنیف معروف ایران ای سرای امید (شعر از ه. الف. سایه، آهنگ از محمدرضا لطفی، باصدای محمدرضا شجریان) که در شب ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ اولین سرودی بود که از رادیو پخش شد، ضبط شدهٔ یکی از کنسرت‌های گروه شیدا، اجرا در آذرماه ۱۳۵۸ | |
| عشق داند | ۱۳۵۹ | |
|
محمدرضا شجریان | دل آواز | کنسرت ابوعطا اسفند ۱۳۵۹ |
| چاووش ۱–۱۲ | مجموعه آلبوم | |
|
محمدرضا شجریان، شهرام ناظری | شامل ۱۲ آلبوم موسیقی است که از نظر اجتماعی نقش بسیار مهمی در همراهی مهم‌ترین رویداد سیاسی اجتماعی پنجاه سال اخیر ایران داشته‌اند. | |
| موسیقی متن فیلم حاجی واشنگتن | ۱۳۶۱ | |
|
حاجی واشنگتن فیلمی‌ست به کارگردانی علی حاتمی. | ||
| به یاد طاهرزاده | ۱۳۶۳ | |
|
صدیق تعریف | آوای شیدا | مکتب اصفهان به یاد حسین طاهرزاده در دستگاه سه گاه، گروه شیدا و گروه عارف به سرپرستی محمدرضا لطفی. |
| بیداد | ۱۳۶۴ | پرویز مشکاتیان | |
محمدرضا شجریان | دل آواز | بخش اول در دستگاه همایون با آهنگسازی پرویز مشکاتیان بخش دوم در همایون و شور با نوازندگی تار غلامحسین بیگجه‌خانی. |
| چشمه نوش | ۱۳۷۲ | |
|
محمدرضا شجریان | دل آواز | اجرا در دستگاه راست پنجگاه، (مرکب‌خوانی) |
| چهارگاه | ۱۳۷۲ | |
|
|
آوای شیدا | بداهه‌نوازی تار و آواز (محمدرضا لطفی)، تنبک (هومان پورمهدی) - اجرا در واشنگتن ۱۳۶۸ |
| به یاد درویش‌خان | ۱۳۷۲ | |
|
نصرالله ناصح پور | آوای شیدا | تکنوازی سه‌تار (لطفی)، تنبک ناصر فرهنگ‌فر، اجرای تصنیف از نصرالله ناصح‌پور |
| گریه بید | ۱۳۷۲ | |
|
|
آوای شیدا | محمدرضا لطفی (تار، سه تار) محمد قوی‌حلم (دف، تنبک)- سه‌گاه-اصفهان، کنسرت پاریس ۱۹۹۵ |
| معمای هستی | ۱۳۷۶ | |
|
محمدرضا شجریان | دل آواز | اجرا در دستگاه دستگاه شور |
| ردیف آوازی عبدالله دوامی | ۱۳۷۶ | |
عبدالله دوامی | روایت و اجرای عبدالله دوامی، محمدرضا لطفی (تار) | ||
| چهره به چهره | ۱۳۷۷ | |
|
محمدرضا شجریان | دل آواز | اجرا در سال ۱۳۵۶ (حافظیه شیرازی، جشن هنر) در دستگاه نوا |
| راست‌پنجگاه | ۱۳۷۷ | محمدرضا لطفی، علی اکبر شیدا | |
محمدرضا شجریان | دل آواز | اجرا در سال ۱۳۵۴ (در حافظیه شیراز، جشن هنر)، انتشار ۱۳۷۷ |
| رمز عشق | ۱۳۷۷ | |
|
آوای شیدا | این آلبوم حاصل ضبط زندهٔ کنسرت محمدرضا لطفی و محمد قوی‌حلم در آوریل سال ۱۹۹۴ در کپنهاگ است. در دستگاه ماهور و آواز دشتی | |
| بیخود شده | |
|
محمد رضا لطفی، محمد قوی‌حلم، عبدالنقی افشارنیا، امید لطفی (کنسرت ۱۹۹۷ زوریخ) | |||
| بسته نگار | |
|
محمدرضا لطفی (تار)، مجید کیانی (سنتور) | |||
| صد سال تار | ۱۳۸۰ | |
|
ماهور | گزیده‌ای از شیوه‌های تارنوازی در دوران معاصر | |
| یادواره استاد مهدی کمالیان | ۱۳۸۲ | |
|
رجبعلی امیری فلاح، مهدی کمالیان | آوای باربد | آواز و سه‌تار مهدی کمالیان با همراهی سعید هرمزی، رجبعلی امیری فلاح و محمدرضا لطفی در سال‌های ۱۳۵۱٬۵۲٬۵۳ و ۱۳۶۲ |
| جام تهی | ۱۳۸۳ | محمدرضا لطفی، ابوالحسن صبا | |
محمدرضا شجریان | راویان هنر شرق | این اثر در اوایل دههٔ ۵۰، ساخته و تنظیم شده بود و از برنامهٔ گل‌های تازه با شمارهٔ ۷۷ با نام پر کن پیاله را پخش شده بود، تنظیم کننده: فریدون شهبازیان، اشعار از فریدون مشیری و هوشنگ ابتهاج |
| قافله‌سالار | ۱۳۸۴ | |
|
|
آوای شیدا | نوا-راست پنجگاه |
| پرواز عشق | ۱۳۸۴ | |
|
آوای شیدا | لطفی (تار)، ناصر فرهنگ‌فر (تنبک)، اجرای خصوصی تابستان ۱۳۶۳ یادوارهٔ ناصر فرهنگ‌فر سه‌گاه-آواز بیات اصفهان | |
| خموشانه | ۱۳۸۵ | |
|
|
آوای شیدا | بداهه نوازی سه‌تار و کمانچه در ابوعطا-بیات ترک لطفی، تنبک (محمد قوی‌حلم)-کنسرت رادیو فرانسه پاییز ۲۰۰۰ - کنسرت بازل سوئیس ۱۹۹۸ |
| یادواره استاد نورعلی برومند | ۱۳۸۶ | |
|
نصرالله ناصح پور | آوای شیدا | گروه همنوازان شیدا، دستگاه شور |
| همیشه در میان | ۱۳۸۶ | |
|
آوای شیدا | بداهه‌نوازی تار و سه‌تار در شور و دشتی-کنسرت کلن فوریه ۱۹۸۷ - اجرا خصوصی ایران ۱۳۶۲- لطفی (تار، سه تار), محمد هاشمی، ناصر فرهنگ‌فر (تنبک) | |
| تنها یک خاطره | ۱۳۸۶ | |
|
آوای شیدا | حاصل نوازندگی و تمرینِ (محمدرضا لطفی) و فرامرز پایور در منزل هوشنگ ابتهاج به‌سال ۱۳۵۵ | |
| صد سال سه تار | ۱۳۸۶ | |
|
ماهور | گزیده‌ای از شیوه‌های سه تارنوازی در دوران معاصر | |
| کنسرت کاخ نیاوران | ۱۳۸۶ | |
|
آوای شیدا | شامل اجرای محمدرضا لطفی و محمد قوی‌حلم در تاریخ ۱۵ تا ۱۷ تیرماه ۱۳۸۶ در فضای باز کاخ نیاوران | |
| ردیف میرزاعبدالله | ۱۳۸۷ | درویش‌خان | |
علیرضا شاه محمدی | آوای شیدا | گروه بانوان شیدا-آثاری از درویش‌خان |
| وطنم ایران | ۱۳۸۷ | |
|
محمد معتمدی | آوای شیدا | اجرای گروه همنوازان شیدا |
| یادواره عارف قزوینی | ۱۳۸۷ | |
محمد معتمدی | آوای شیدا | گروه همنوازان شیدا، آثار:عارف قزوینی، درویش خان، مرتضی محجوبی | |
| بال در بال | ۱۳۸۸ | |
|
دکلمه: هوشنگ ابتهاج | آوای شیدا | تار (لطفی) دکلمه شعر سایه، تنبک (محمد قوی‌حلم)، انتشار به مناسبت هشتادمین سال تولد ه. الف. سایه |
| ای عاشقان | ۱۳۸۸ | |
|
محمد معتمدی | آوای شیدا | این آلبوم در بیات اصفهان توسط گروه بانوان شیدا اجرا شده که محمدرضا لطفی در بخش‌هایی از آن به تکنوازی سه‌تار و جواب آواز پرداخته‌است. |
| کنسرت گروه بانوان شیدا | ۱۳۸۸ | |
|
علیرضا شاه محمدی | آوای شیدا | ۲۵ آذر ۸۷ تالار بزرگ کشور (تصویری) |
| بهانه از توست | ۱۳۸۹ | |
|
|
آوای شیدا | محمدرضا لطفی (تار)، محمد قوی‌حلم (تنبک) - کنسرت آمریکا ۱۹۹۶ |
| سایه جان | ۱۳۸۹ | |
|
محمد معتمدی | آوای شیدا | گروه همنوازان شیدا (کنسرت برج میلاد اردیبهشت ۱۳۸۹) |
| هزار مضراب-نم باران | ۱۳۹۰ | |
|
آوای شیدا | بخش اول: بداهه‌نوازی تار (لطفی) تنبک (محمد قوی‌حلم) - بخش دوم:اثر کوبه‌ای از (احمد خادم‌پر) | |
| شبروان | ۱۳۹۰ | |
|
آوای شیدا | محمدرضا لطفی (تار)، احمد مستنبط (تنبک)، مهرزاد هویدا (دف) | |
| هنر گام زمان | ۱۳۹۱ | |
|
علیرضا فریدون‌پور | آوای شیدا | گروه همنوازان شیدا، آهنگ‌ها ضبط استودیوی یک کنسرت به نام کنسرت هنر گام زمان می‌باشند. |
| کنسرت هنر گام زمان | ۱۳۹۱ | |
|
علیرضا فریدون‌پور | آوای شیدا | آلبوم تصویری، اجرای گروه همنوازان شیدا، اشعار از مولانا، سعدی شیرازی و ه. الف. سایه، اجرای زندهٔ قطعات آلبوم هنر گام زمان به علاوهٔ بداهه نوازی استاد محمدرضا لطفی با همراهی احمد مستنبط (نوازندهٔ تمبک) و مهرزاد هویدا (نوازندهٔ دف) |
| یادواره رضاقلی‌میرزا ظلی | ۱۳۹۱ | |
|
سجاد مهربانی | آوای شیدا | گروه بازسازی شیدا و محمدرضا لطفی (کمانچه)، محمد قوی‌حلم (تنبک) - آهنگسازان:مرتضی نی‌داوود، علی اکبر شهنازی، حبیب سماعی، محمدرضا لطفی-کنسرت نیاوران، تیرماه ۱۳۸۶ |
| جادوی سکوت | ۱۳۹۱ | حمیدرضا مرتضوی | |
علیرضا فریدون‌پور | آوای شیدا | گروه بزرگ همنوازان شیدا، با نظارت فنی و هنری و تکنوازی کمانچه (محمدرضا لطفی)-یادواره فریدون مشیری |
| زخمه ساز | ۱۳۹۲ | |
|
علیرضا فریدون‌پور | آوای شیدا | گروه بانوان شیدا |
| کنسرت شهر اصفهان | ۱۳۹۲ | |
|
آوای شیدا | محمدرضا لطفی (تار، سه تار)، نبیل یوسف شریداوی (دف)، سجاد منصوری (تنبک) - ۱۵ و ۱۶ تیر ۱۳۹۱ - تقدیم به حسن کسایی | |
| سربداران | ۱۳۹۲ | فرهاد فخرالدینی | |
بیژن کامکار | استودیو صبا | موسیقی متن مجموعه تلویزیونی سربداران |
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «محمدرضا لطفی». وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «محمدرضا لطفی، موسیقیدان و نوازنده صاحب‌نام ایرانی، درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ «پرونده‌ای مفصل برای استاد فقید «محمدرضا لطفی». موسیقی ایرانیان، ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «زندگینامه: محمد رضا لطفی». همشهری آنلاین، ۹ بهمن ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۵.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۳۳.
- ↑ زرین و تنکابنی، قاصدروزان ابری (نوعی نگاه)، ۲۲.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «نت‌های مرحوم لطفی به کتاب تبدیل می‌شود». ایبنا، ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۶۱.
- ↑ «استاد محمدرضا لطفی درگذشت». انتخاب، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ ۱۱٫۵ «روایت اعضای «شیدا» از مبارزه با محمدرضا پهلوی/ سیاسی نبودیم». خبرگزاری مهر، ۱۶ بهمن ۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۱۷.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۳.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۶۲.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۶.
- ↑ «مصاحبه با محمد رضا لطفی و محمد رضا شجریان، دربارهٔ اجرای راست پنجگاه در برنامه جشن هنر (تصویری)». تلویزیون ملی ایران. بازبینی‌شده در ۱۶ مرداد ۱۳۹۵.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۷.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۷ و ۵۸.
- ↑ «لطفی و هم‌نسلانش به دنبال رنسانس موسیقی ایرانی بودند». هنرآنلاین، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ تهماسبی، پهلوان تار، ۵۸.
- ↑ زرین و تنکابنی، قاصدروزان ابری (نوعی نگاه)، ۱۹.
- ↑ زرین و تنکابنی، قاصدروزان ابری (نوعی نگاه)، ۱۸.
- ↑ «لطفی، چهار فصل (تصویری)». بی‌بی‌سی فارسی. بازبینی‌شده در ۷ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ ۲۴٫۳ «کانون چاووش و مسئلهٔ موسیقی چند صدایی». روزنامه اعتماد، ۱۷ آذر ۱۳۸۶.
- ↑ «محمدرضا لطفی با نیستان به رادیو فرهنگ می‌رود». جام جم، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «ای عاشقان – زویا ثابت و محمدرضا لطفی». خصوصی، ۲۰۰۹-۰۱-۰۹. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «(بشنوید) آن دلبر من». پایگاه خبری تحلیلی فرارو. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «آلبوم «وطنم ایران» لطفی رونمایی شد». فارس، ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۷. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ مرضیه و محمدرضا لطفی- گل‌های تازه 126-تلویزیون ملی ایران
- ↑ لطفیِ سیاسی
- ↑ «لیست کامل عوامل فیلم حاجی واشنگتن». سوره سینما. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «اثر مشترک لطفی و دولت‌آبادی ممنوع است!». ایسنا، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ اثر مشترک لطفی و دولت‌آبادی ممنوع است!
- ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ ۳۴٫۳ امیر رستاق. «آواهای انقلابی؛ از مرکز حفظ و اشاعه موسیقی تا کانون چاووش». بی‌بی‌سی فارسی، ۲۰ بهمن ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ ««گروه دوستی» سازهایشان را کوک می‌کنند - ناظری و علیزاده گروه چاووش را بعد از 23 سال راه انداختند». جام جم، ۲۱ تیر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ «گروه خورشید، کانون چاووش، کارگاه آواز شجریان، شیوه کار علیزاده و لطفی در گفتگو با مجید درخشانی». خبر آنلاین، ۱۲ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ «کنسرت لطفی در آغاز سال 87». همشهری آنلاین/نسخه چاپی، ۱۵ اسفند ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «نگاهی به روند تحول کتاب سال شیدا». گفتگوی هارمونیک، ۳۰ شهریور ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «محمدرضا لطفی در رونمایی از کتاب‌های سال «شیدا»: کمبود کار تحقیقاتی در موسیقی احساس می‌شود همهٔ خانواده‌های ایرانی باید موسیقی بدانند». ایسنا، ۲ آبان ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «کتاب سال شیدا منتشر شد». ایبنا، ۹ شهریور ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «دربارهٔ فعالیت‌های مؤسسه آوای شیدا». ویستا. بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «کنسرت لطفی و گروه شیدا در بلژیک». همشهری آنلاین متعلق به مؤسسه همشهری. بازبینی‌شده در 2016-06-06.
- ↑ مکتب خانه میرزا عبدالله
- ↑ ««محمدرضا لطفی» مکتب‌خانه میرزاعبدالله را راه‌اندازی می‌کند». فارس، ۱۲ دی ۱۳۸۴. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «هنرمندان عرصه موسیقی در گفتگو با «ایران» از بانی «شیدا» و «چاووش» گفتند». روزنامه ایران، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «بزرگان موسیقی در مراسم یادبود محمدرضا لطفی». ایرنا، ۱ تیر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ کنسرت محمد رضا لطفی در بابلسر مجوز نگرفت
- ↑ کنسرت محمدرضا لطفی در بهبهان هم لغو شد
- ↑ محمدرضا لطفی: وزارت ارشاد به‌خاطر موها و ریش بلندم به پوستر کنسرت ما مجوز نمی‌دهد!
- ↑ «محمدرضا لطفی درگذشت». ایرنا، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «محمّدرضا لطفی درگذشت.» (فارسی). خبرگزاری ایسنا. بازبینی‌شده در اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ «محمدرضا لطفی، تارنواز برجسته ایرانی، درگذشت». ۱۲/۰۲/۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۲/۰۲/۱۳۹۳.
- ↑ مجید نوریان. «نگاهی به گوشه‌هایی از زندگی محمدرضا لطفی». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «یار دیرینه بی همتا به جاودانگی پیوست». میراث فرهنگی، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «حسین علیزاده: «آن نغمه سرا از تو چرا جدا شد»». ایسنا، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «پیام تسلیت «ناظری» در پی درگذشت «لطفی»». روزنامه شرق، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «مجید انتظامی: متأسفم که لطفی به این راحتی رفت». ایسنا، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ محمدرضا لطفی موسیقیدان نامدار ایرانی درگذشت
- ↑ «تسلیت دفتر رئیس جمهوری به مناسبت درگذشت استاد محمد رضا لطفی». ایسنا، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی پیامی درگذشت محمد رضا لطفی را تسلیت گفت». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «احمدی‌نژاد درگذشت محمدرضا لطفی را تسلیت گفت». فارس، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «مسجد جامعی؛ لطفی موسیقی سنتی را نجات داد». ایسنا، ۲۰۱۴-۰۵-۰۳. بازبینی‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۶.
- ↑ «مرادخانی: قلندر مرد موسیقی ایران از میان ما رفت». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۲۰۱۴-۰۵-۰۲. بازبینی‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۶.
- ↑ «رئیس سازمان میراث فرهنگی درگذشت لطفی را تسلیت گفت». ایسنا، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ کانون سازسازان برای درگذشت محمدرضا لطفی
- ↑ «لطفی همیشه در ذهن من همان لطفی سال ۱۳۶۱ است». تسنیم، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «درگذشت محمدرضا لطفی در روز معلم یادآور نقش او در تربیت چندین نسل است». مهر، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «پیام تسلیت مهدی افضلی برای درگذشت محمدرضا لطفی». تسنیم، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ««محمدرضا لطفی» به موسیقی ایرانی خدمت فراوانی کرد». میراث فرهنگی، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «امیدوارم شاگردان لطفی چراغ راهش را روشن نگه دارند». تسنیم، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «سوگواری برای مردی که با موسیقی به آرامش رسید». ایسنا، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «پیام تسلیت همایون شجریان برای درگذشت محمدرضا لطفی». تسنیم، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «در این خانه ندانم به چه سودا زد و رفت». مهر، ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «استاد محمدرضا لطفی همان جلال آل احمد موسیقی اصیل ایرانی بود». عبدالحسین مختاباد، ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «بدرقه لطفی با زاری حسین علیزاده». ایسنا، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ ««محمدرضا لطفی» در کنار کهنسال‌ترین چنار شهر گرگان به خاک سپرده می‌شود». میراث فرهنگی، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «دو یار شکیبا در کنار هم سبز می‌مانند». میراث فرهنگی، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «مراسم یادبود محمدرضا لطفی برگزار شد». ایسنا، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «کنسرت استاد حسین علیزاده و گروه هم‌آوایان در گرگان». مهر، ۱۱ مرداد ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «مراسم یادبود استاد محمدرضا لطفی شب گذشته در تالار وحدت تهران برگزار شد». موسیقی ما، ۱ تیر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ محمدرضا لطفی به روایت دیگران
- ↑ «آلبوم سالار عقیلی در سوگ محمدرضا لطفی». ایلنا، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «آلبوم «قافله‌سالار عشق؛ در سوگ استاد محمدرضا لطفی» منتشر شد،». انجمن موسیقی ایران، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ واکنش درونی و موسیقایی آهنگساز به فاجعه‌ی درگذشت استاد لطفی، موسیقی ما
- ↑ «سالار عقیلی در رادیو از «قافله‌سالار عشق» می‌گوید». موسیقی ایرانیان، ۴ اردیبهشت ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «"قافله سالار عشق" محمدرضا لطفی به راه افتاد، نسیم آنلاین». نسیم آنلاین، ۶ اردیبهشت ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ «در آستانه دومین سال درگذشت استاد لطفی برگزار شد.». چکاد، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۶.
- ↑ پشت جلد آلبوم به یاد عارف، مؤسسه فرهنگی و هنری آوای شیدا، دارای مجوز انتشار ۲/۱۵۲۵ از وزارت فرهنگ و ارشاد. (شامل توضیحات محمدرضا لطفی دربارهٔ ساخت اثر و احیای مجدد موسیقی سنتی ایرانی
منابع[ویرایش]
- تهماسبی، ارشد. پهلوان تار. تهران: انتشارات موسیقی، ۱۳۹۳.
- زرین، کیوان و بهرنگ تنکابنی. «قاصد روزان ابری (نوعی نگاه)». فرهنگ و آهنگ (پایگاه مجلات تخصصی نور)، ش. ۱۱ (اردیبهشت ۱۳۸۵): ۱۶–۲۳. (نیازمند عضویت)
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ محمدرضا لطفی موجود است. |
|
||||||||||||||||||||
